بررسی تأثیر سبکهای فرزند پروری والدین بر میزان خلاقیت کودکان

بررسی تأثیر سبکهای فرزند پروری والدین بر میزان خلاقیت کودکان

بررسی تأثیر سبكهای فرزند پروری والدین بر میزان خلاقیت كودكان
به همراه پرسشنامه 122 صفحه دارد
فصل اول 4
مقدمه 5
بیان مسئله : 9
ضرورت و اهمیت تحقیق : 10
فصل دوم پیشینه تحقیق 13
پیشینه تحقیق 14
تعریف خلاقیت 17
مفهوم خلاقیت 20
نظریه های مربوط به خلاقیت: 23
خلاقیت معمولی و خارق العاده: 27
چه چیزی خلاقیت نیست؟ 28
تفكر خلاق: 31
فرآیند خلاق: 32
عوامل موثر در خلاقیت: 35
عواملی كه مانع خلاقیت می شود: 42
روشهای پرورش خلاقیت: 44
ویژگی های كودكان خلاق: 50
اشكال مختلف تخیل و جلوه های خلاقیت در كودكان: 56
شیوه های ارتباط والدین با فرزندان: 58
الگوی شفیر: 61
1- والدین مقتدر (همتای ربع اول در الگوی شیفر): 62
2- والدین سهل گیر (همتای ربع دوم در الگوی شیفر): 62
3- والدین مستبد (همتای ربع سوم در الگوی شیفر): 63
4- والدین مسامحه كار بی اعتنا (همتای ربع چهارم در الگوی شیفر): 64
موقعیت و تأثیر خانواده بر رفتار فرزندان: 65
چگونه رفتارهای ولدین می تواند خلاقیت را برانگیزد: 66
نیل به دستاورد – نه نمره 69
والدین فعال و مستقل: 70
قدردانی از خلاقیت: 70
تصور ذهنی از آینده: 71
شوخ طبعی: 72
اصول تورنس 72
شیوه های فرزندپروری: 74
فصل سوم 81
مقدمه: 82
نمونه آماری: 82
روش آماری: 83
ابزار تحقیق: 84
ابزار تحقیق: 84
پرسشنامه شیوه های فرزند پروری: 84
پایایی و اعتبار آزمون: 85
آزمون سنجش خلاقیت: 87
فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها 89
مقدمه: 90
جدول شماره 1: میانگین خلاقیت كودكان با توجه به سبك فرزندپروری والدین 91
جدول شماره 2: جدول همبستگی مربوط به فرضیه شماره یك 91
جدول شماره 5 : میانگین خلاقیت كودكان با توجه به سبك فرزند پروری 95
جدول شماره 6: جدول همبستگی مربوط به هزینه شماره 3 95
جدول شماره 7: توزیع فراوانی سبك فرزند پروری والدین 101
جدول شماره 8 : توزیع فراوانی سبك فرزند پروری والدین 101
جدول شماره 9 : توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 102
جدول شماره 10 : توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 102
جدول شماره 11 : توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 102
جدول شماره 12 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 103
جدول شماره 13: جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 103
جدول شماره 14 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزند پروری والدین 104
جدول شماره 15 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 104
جدول شماره 16 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزند پروری والدین 105
جدول شماره 17 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 105
جدول شماره 18 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 106
جدول شماره 19 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 106
جدول شماره 20: جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 107
جدول شماره 21: جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 107
جدول شماره 22 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 107
جدول شماره 23 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 108
جدول شماره 24 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین. 108
جدول شماره 25 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 109
جدول شماره 26 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 109
جدول شماره 27: جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 110
جدول شماره 28 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 110
جدول شماره 29: جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 111
جدول شماره 30 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 111
جدول شماره 31: جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 111
جدول شماره 32 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 112
جدول شماره 33 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 112
جدول شماره 34 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 113
جدول شماره 35: جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 113
جدول شماره 36 : توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین 114
جدول شماره 37 : توزیع فراوانی خلاقیت كودكان 114
جدول شماره 38 : توزیع فراوانی خلاقیت كودكان 115
جدول شماره 39 : توزیع فراوانی خلاقیت كودكان 116
جدول شماره 40 : جدول توزیع فراوانی خلاقیت كودكان 116
جدول شماره 41 : جدول توزیع فراوانی خلاقیت كودكان 117
جدول شماره 42 : توزیع فراوانی خلاقیت كودكان 117
جدول شماره 43 : توزیع فراوانی خلاقیت كودكان 118
جدول شماره 44 : توزیع فراوانی خلاقیت كودكان 119
تعاریف نظری واژه ها: 120
نگرشهای فرزندپروری: 121
فصل اول
بررسی تأثیر سبكهای فرزند پروری والدین بر میزان خلاقیت كودكان

مقدمه
با توجه به برخورد جوامع بشری با مسائل ناهمگون بی شمار فزاینده وابستگی متقابل بین كشور‌ها، تحلیل رفتن منابع طبیعی، سرعت فزاینده تغییرات و مسائل عدیده‌ای از این قبیل نیاز به یافتن تصویری هر چه جامع‌تر و دقیقتر از آینده برای هر جامعه از ضروریات است. (كفایت، 1372).
تورنس (1959) استدلال می‌كند كه تصاویر آگاه و ناخودآگاه از آینده، نیروی محرك مهمی در پس دستاوردهای آینده‌اند. تصاویر مثبت آینده، نیروی پر توان مغناطیسی هستند كه ما را به تحرك واداشته‌اند و به ما انرژی لازم را برای حركت به پیش به سوی امكانات، راه‌حلها و دستاوردهای خلاقی و جدیدی می‌دهند از طرفی برای آنكه بتوانیم قدرت تصور خود را افزایش دهیم و تصاویر مثبتی از آینده خلق كنیم باید خلاقیت خود را پرورش دهیم. چه نیاز به به خلاقیت اجتناب ناپذیر است، بنابراین در این دنیای پیچیده كنونی كه در هر رقابتهای بسیار فشرده جوامع مبتكر و مختلف برای دستیابی به جدیدترین تكنولوژی و منابع قدرت هستیم. افراد تیز هوش خلاق و صاحبان اندیشه‌های نو و جدید همانند گرانبهاترین سرمایه‌ها از جایگاه بسیار بالا و ارزشمندی برخوردار هستند.
هر چه قدر جهانی كه در آن زندگی می‌كنیم پیچیده‌تر می‌شود نیاز به شناسایی و پرورش ذهنهای خلاق و آفریننده محسوس و روشنتر می‌گردد. در همین رابطه نونیامی معتقد است:
«شانسی برای بدست آوردن خلاقیت بالقوه می‌تواند موضوع مرگ و زندگی هر جامعه‌ای باشد» (گاستون، 1985).
به همین دلیل امروزه جامعه، بیش از هر زمان دیگر به افراد خلاق و هوشمند نیاز دارد در شرایط كنونی، مسائل خلاقیت از تمرین مسائل در قلمرو روانشناسی آموزشگاهی است.
در مورد خلاقیت و شناخت كودكان خلاق باید خاطر نشان سازیم قبل از اینكه كه آتی بتواند خلاق شود باید شرایط یا محیط مناسب فراهم شود. خصوصیات افراد خلاق و غیر خلاق مباحثی چند را در رابطه با محیط خانوادگی با خلاقیت را به بار آورده به طوری كه هم اكنون عقیده بر این است كه محیط خانوادگی انسان خلاق چیزی سوال محیط خانوادگی آدم غیر خلاق می‌باشد. این تفاوت مخصوصا در آنچه كه مربوط به روابط والدین و فرزندان می‌باشد جنبه مشخصتری دارد. برای این مثال نمونه‌ای را كه توسط شینر (1970) در این رابطه انجام گرفته است را می‌آوریم، وی درباره ده دختر تیزهوش و خلاق مطالعه نموده است و به این نتیجه رسیده است كه خانواده‌هایشان در حدود آنها كنند سختگیری می‌كنند. این دختران خواندن را زود آموخته بودند و سرگرمی‌های بسیار خلاقانه‌ای داشتند (شعر و نقاشی) و خود را دارای قدرت تخیل بسیاری می‌دانستند.
بین كشورها و گروههای اجتماعی مختلف، به تفاوتهای چشمگیری در زمینه روابط والدین و فرزندان یا به عبارت دیگر شیوه‌های فرزند پروری برخوردیم كه در دهه‌های نخست میلادی (سه دهه نخست) حاضر، روشهای فرزند پروری تا حدود زیادی زیر نفوذ مكتب رفتارگرایی بود. جای تردید است كه پدران و مادران زیادی این شیوه خشك را به كار بسته باشند. اما به هر حال دیدگاه متخصصان آن زمان چنین وده است. (اتكنیسون، 1983).
به نظر می‌رسد در حال حاضر شاهدند در جهت عكس هستیم و چنین می‌نماید كه امروز، والدین احساس می‌كنند كه ساده گیری پاسخگویی مشكل آنها نیست. به هر حال روابط والدین و كودك یكی از بحثهای مهم روانشناسی است. البته باید توجه داشت كه رفتار والدین ابعاد مختلف دارد و فقط شامل تغییرات یكنواخت نمی‌شود.
به طوری كه ممكن است والدین هم فرزند خودشان را دوست بدارند و هم اینكه آنها را طرد نمایند، یا اینكه در حین درست داشتن آنها در انضباط نیز سخت گیری كنند، پاسخ طفل نیز صرفاً به یك جنبه از رفتار والدین با شخصیت آنها ارتباط پیدا نمی‌كند. بلكه ما حصل تركیب عوامل مختلف می‌باشد. هر چند پیش بینی ویژگیهای شخصیتی بعدی بر مبنایی روشهای خاص فرزند پروری بسیار دشوار است اما شواهدی در دست است كه بر اساس آن می‌توان گفت بدون شك خانواده مهمترین نقش را در كنترل و هدایت تخیل و ظهور خلاقیتها ایفا می‌كند، با اینكه عوامل ژنی، پیدایش استعداد خلاقیت را هر افراد ممكن می‌سازد معذلك بروز و رشد این استعدادها تحت تأثیر عوامل محیطی قرار دارد. به طوری كه می‌توان گفت: خلاقیت به عنوان یك استعداد حاصل تعامل پیچیده وراثت و محیط است. (افروز، 1371)
در این پژوهش برآنیم تا مشخص كنیم كه آیا شیوه‌های فرزند پروری با روشهای كه والدین در تربیت فرزندانشان به كار می‌برند چه تأثیری بر خلاقیت آنان دارد؟

بیان مسئله

نقش الگوهای فرزندپروری و تأثیرات آنان به میزان خلاقیت كودكان، چه در روند تكاملی انسان و چه در توسعه ترقیات آینده جهان، امری شایسته التفات بوده و در هر عصری كه این نقش در غبار كم اتفاقی مسئولان رنگ باخته و یا به بوته فراموشی سپرده شده است، جهان به گرفتار آمده است، و اهمیت آن است كه الگوهای فرزند پروری و خلاقیت یكی از مشكلات و گرفتاریهای جوامع بشری می‌باشد چرا كه این امر با سیاست اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پیوندهای ناگسسته وارد كه با تاسف در خانواده و آموزش و پرورش امروز ما نیز سرچشمه بسیار نارساییها به شمار می‌رود.
از طرفی مسئله خلاقیت مسئله‌ای است كه در همه كشورها اعم از پیشرفته صنعتی و یا در حال رشد مطرح و در همه زمانها به نحو خاص خود بروز كرده است، لذا تحقیق درباره عوامل و راههای شكوفایی آن همواره مورد نیاز جوامع بوده است. از طرفی تنوع ضرر و زیانهایی كه از این راه یعنی نادیده گرفتن افراد خلاق جامع به عمر انسانها و یا به منابع مادی آنان می‌رسد آنچنان رقم شایان توجهی را در برمی‌گیرد.
باید تكاملهای آموزشی كارایی خود را بیشتر در راه افزایش استعدادها و تواناییهای كودكان به كار برند. شناخت و آگاهی نسبت به الگوهای فرزند پروری‌ و میزان خلاقیت می‌تواند و به والدین و كودكان و همچنین مسئولان آموزش و پرورش و محققان و نظریه پردازان اجتماعی و فرهنگی كمك كند تا در برخورد با كودكان آگاهانه عمل كنند و مسائل و مشكلات آنها را در نظر داشته باشند.
در این راستا، برآنیم تا علل متفاوت شكوفایی خلاقیت و همچنین عللی كه مانع از رشد خلاقیت كودكان می‌شود را بررسی كرده و به اثبات برسانیم و با روشهای متفاوت والدین، سلطة گری، آسان گیری و وابستگی شدید، مورد مقایسه و ارزیابی قرار دهیم. تا كار كرد هر یك از روشهای مورد نظر به میزان خلاقیت كودكان نشان داده و مناسب بودن و مزایا و معایب هر كدام از آنها را با روشی علمی به اثبات برسانیم.
ضرورت و اهمیت تحقیق :
بدون شك اهمیت و نقش نهاد خانواده به عنوان اولین جایگاه اجتماعی و مهمترین عامل تعیین كننده رفتار كودكی بر كسی پوشیده نیست. لذا لازم است والدین به عنوان مهمترین اعضای این نهاد كه در …

تعاریف نظری واژه ها:
خلاقیت: هورلاك (1982): خلاقیت را شكلی كنترل شده از تخیل می داند كه منجر به نوع آوری و ابداع می شود (افروزه 1371)
شیوه های فرزند پروری: منظور از شیوه های فرزندپروری، آموزشی است كه مادر به فرزندش می دهد تا كودك یاد بگیرد رفتار یعنی را درس خاصی انجام دهد در این تحقیق در شیوه استقلال آموزی، تسلط آموزی و مراقبت آموزی به عنوان شیوه های فرزندپروری در نظر گرفته شده اند.
استقلال آموزی: آموزش مادر به كودك تا بتواند شخصاً، مستقلاً و بدون كمك گرفتن از دیگران كارهای مربوط به خود را نظیر دوست پیدا كردن، مدرسه رفتن و درس خواندن را انجام دهد.
تسلط آموزی: آموزش ها در به فرزندان برای به دست آوردن بعضی از مهارتهایی همچون ورزش كردن، سرگرم كردن خود را انجام كارهای شكل و غیره.
مراقبت آموزی: آموزش مادر به فرزندش تا وی در انجام كارهای شخصی در منزل همچون مسواك زدن و خوابیدن توانا شود. (باقری، 1372)
نگرشهای فرزندپروری:
در این پژوهش منظور از نگرشهای فرزندپروری، اندیشه ها، احساسات و اعمال والدین در رابطه با تربیت فرزندان است.
در پژوهش حاضر سر نگرش فرزندپروری مورد بررسی قرار می گیرد كه در زیر برای هر كدام تعریف عملیاتی مناسبی ارائه خواهد شد.
سلطه گری: ایجاد محدودیتهای زیاد در رفتار، گفتار و كردار فرزند مثل: توجه به نظافت، مراقبت از وسایل، ساكت بودن، اطاعت كردن و عدم پرخاشگری و خشونت به پدر و مادر، والدین سلطه گر ممكن است با بی تفاوتی و آرامش خواسته های خود را به فرزند تحمیل نمایند و یا روش هیجان آمیز پیش گیرند.
وابستگی شدید: فرزندان را نیازمند به خود بار آورده و خود را وقف آنها می‌كنند. قطع وابستگی عاطفی با فرزند را به تأخیر می اندازد. رفتار فرزندان خود را مورد مراقبت و نظارت كامل قرار داده و به آنها نه اجازه انجام كاری را می‌دهند و نه اجازه استقلال و نه اتكای به نفس را می دهند.
سهل انگاری: والدین سهل انگار فرزندان خود را كنترل نمی كنند و از آنان توقعی هم ندارند. در امور خانه نظم و ترتیبی نداشته و در تنبیه و پاداش دادن به فرزندان خود چندان جدی نیستند. از فرزندان خود انتظار رفتار عاقلانه ندارند. وقت كافی برای بودن در كنار فرزندان خود و رسیدگی به مسائل آنها را نداشته و در انتظار دارند كه فرزندانشان برای آنان مشكل و دردسر ایجاد نكنند.
تخیل: در این مورد، باید گفت كه از زمان كانت به این طرف بین تخیل آزاد و تخیل آفریننده تفاوت قائل می شوند و ؟؟ است كه تخیل آفریننده در مباحث استعدادها مورد بررسی قرار می گیرد.

منابع

(خان زاده، 1357)
ابتداع: چیز نو پیدا كردن، ابداع، بدعت، اختراع، ابتكار (شیری، 1369)
ابداع: نو پیدا كردن، نوآوردن، چیزی تازه آوردن، كار تازه ای كردن، بدعت گذاردن، چیز جدید آفریدن، نوآوری، خلقت (بهشتی، 1365)
اختراع: پدید آوردن چیز نو، ساختن چیزی كه بیش تر مانند آن دیده نشده باشد. ساختن دستگاه یا ماشین یا چیز دیگر كه قبلاً كسی مانند آن را نساخته باشد. (ساروخانی، 1367