سازگاری اجتماعی افراد دارای نقص بینایی و عوامل موثر بر آن

هدف از این پایان نامه سازگاری اجتماعی افراد دارای نقص بینایی و عوامل موثر بر آن می باشد.

یکی از کارآمدترین نشانه سازگاری افراد، توانایی برقراری روابط رضایت بخش بادیگران و کسب لذت ازآن می‌باشد. به نظر می‌رسد که داشتن مهارت‌های اجتماعی مبنای سازگاری در فرد می‌باشد. از این رو پرداختن به مهارت‌های اجتماعی ضروری می‌باشد. مهارتهای اجتماعی بر الگوهای یاد گرفته شده بسیار خاص از رفتارهای قابل مشاهده کلامی و غیر کلامی دلالت دارند که از طریق آن فرد دیگران را تحت تأثیر قرار می‌دهد و تلاش می‌کند تا نیازهایش را برآورده سازد. این مهارت‌ها به دو دسته مهارت‌های ضعیف و مهارت‌های پیچیده تقسیم می‌شوند. مهارت‌های ضعیف شامل رفتارهایی نسبتاً ساده‌ای نظیر برقراری تماس چشمی مناسب یا لبخند زدن در موقعیت خاص می‌باشد، در صورتی که مهارت‌های پیچیده‌تر در بردارنده رفتارهایی است که متضمن پیوستن به گروه، ارائه تعارفات و انجام مکالمات با دیگران می‌شود (پلی جرینی ، ۱۹۹۴، گستن  و همکاران، ۱۹۸۸). 

در سنین نوجوانی، پذیرش در جمع دوستان رفاقت‌ها و روابط بین فردی با همسالان اهمیت ویژه‌ای دارد، فقدان مهارت‌های اجتماعی بین فردی می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات عدیده‌ای برای نوجوانان باشد. همچنین تحقیقات درازمدت (کاگان و ماس ، ۱۹۶۲، به نقل از احمدی‌زاده، ۱۳۷۴) حاکی از آن است که نارسایی‌های روابط اجتماعی در سنین پایین به دوران بزرگسالی منتقل می‌شوند. از چند دهه پیش، نتایج بسیاری از پژوهش‌ها بیانگر این است که افراد دارای نقص بینایی درصد بالایی از ناسازگاری‌های اجتماعی را نشان می‌دهند (کریگان ، ۱۹۷۷، بامان ، ۱۹۳۷؛ کیمارولی، ۲۰۰۶ ). آنچه مسلم است اختلال نقص بینایی به صورت مستقیم باعث ایجاد مشکلات عاطفی و رفتاری در میان نوجوانان مبتلا به اختلال بینایی نمی‌گردد، بلکه ناسازگاری اجتماعی را تشدید می‌کند (آمرمن ، ۱۹۸۹، ۱۹۸۷؛ وارن، ۱۹۹۴، وان هسلت ۱۹۸۳، لانفلد، ۱۹۸۱). 

از میان مشکلات متعدد عاطفی در میان افراد دارای اختلال نقص بینایی، اضطراب به عنوان بخش مهمی از ناسازگاری فردی و اجتماعی افراد مبتلا به اختلال نقص بینایی به حساب می‌آید (بامان ، ۱۹۷۳). برخی از سطوح اضطراب در نوجوانان مبتلا به اختلال نقص بینایی غیرقابل اجتناب می‌باشد چرا که بر محدودیت‌های عملکردی مربوط به نابینایی متکی می‌باشد (آمرمن، وان هسلت، هرسن، ۱۹۸۶). نوجوانان نابینا و نیمه بینا بر محیط‌های اجتماعی و فیزیکی اطراف خود کنترل محدودی دارند و به همین دلیل درصد بالایی از ناامیدی، افسردگی و اضطراب را تجربه می‌کنند. تحقیقات خود گزارشی رابطه‌ی معنا‌داری میان اختلال بینایی و سطح اضطراب فرد نابینا را گزارش نمی‌دهد و نشان می‌دهد که متغیرهای دیگری مثل سن بالا، هوش پایین و مونث بودن سطح اضطراب را در نوجوانان مبتلا به اختلال نقص بینایی را افزایش می‌دهد (هاردی ، ۱۹۶۸). 

فهرست مطالب

مقدمه    9
۲-۲ نقص بینایی    9
۲-۲-۱ اهمیت حس بینایی    9
۲-۲-۲ تعریف و طبقه‌بندی نقص بینایی    10
۲-۲-۳ علل نقص بینایی    12
۲-۲-۴ نحوه برخورد فرد نابینا با نقص بینایی    13
۲-۲-۵ نکات ضروری در آموزش نابینایان    14

۲-۵ مهارتهای اجتماعی    20
۲-۵-۱ فرآیند ارتباط اجتماعی    20
۲-۵-۲ مفهوم مهارتهای اجتماعی    20
۲-۵-۳ تعریف مهارت‌های اجتماعی    22
۲-۵-۴ ویژگی‌های مهارتهای اجتماعی    24
۲-۵-۵ شش ویژگی عمده مهارتهای اجتماعی    25
۲-۵-۶ طبقه‌بندی مهارتهای اجتماعی از نظر کارکرد    26
۲-۵-۷ فرایند‌های عاطفی و شناختی در مهارت اجتماعی    27
۲-۵-۷-۱ مهارت‌های اجتماعی مربوط به عواطف    28
۲-۵-۷-۲ مهارت‌های مربوط به شناخت اجتماعی    28
۲-۵-۸ پیامد‌های مهارتهای اجتماعی    29

۲-۶ مهارت‌های اجتماعی نابینایان    30
۲-۶-۱ رشد اجتماعی در نابینایان    30
۲-۶-۲ ویژگی‌های و محدودیت‌های روانشناختی کودکان نابینا    31
۲-۶-۳ تأثیر اختلال بینایی در فرآیند‌های تحول روانی    35
۲-۶-۴ خصوصیات افراد با ناتوانی اجتماعی    38
۲-۶-۵ سازگاری اجتماعی افراد دارای نقص بینایی و عوامل موثر بر آن    40
۲-۶-۶ عوامل مؤثر در سازگاری نابینایان    43
۲-۶-۷ اهمیت مهارت‌های افراد آسیب دیده بینایی    45
۲-۷ شیوه‌های آموزش مهارتهای اجتماعی    46
۲-۸ پیشینه و تاریخچه موضوع تحقیق    49
۲-۸-۱ تحقیقات انجام شده پیرامون در خارج از کشور    49
۲-۸-۲ تحقیقات انجام شده در ایران    51

منابع و مآخذ
منابع فارسی    
منابع انگلیسی