بررسی تاثیر نرخ ارز و تورم بر شاخص های ارزیابی عملکرد اقتصادی

دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته توسعه اقتصادی و برنامه ریزی

بررسی تاثیر نرخ ارز و تورم بر شاخص های ارزیابی عملکرد اقتصادی

چکیده
تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی (نرخ ارز، تورم و…) بر فعالیت در بازارهای مالی قابل توجه است. متغیرهای کلان اقتصادی نشان دهنده رونق و موفقیت اقتصادی هستند و  در راستای آن مشخص کننده سرنوشت سرمایه گذاری‌ها خواهند بود. بررسی آثار این عوامل بر عملکرد شرکت‌ها جزو مهم‌ترین اقدامات در جهت موفقیت در این بازار است.ارزش افزوده اقتصادی و ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده از مهم‌ترین معیارهای اقتصادی ارزیابی عملکرد هستند. ارزش افزوده اقتصادی تفاوت بین بازگشت سرمایه و هزینه سرمایه گذاری را بر اساس ارزش دفتری و ارزش افزوده تعدیل شده تفاوت بین بازگشت سرمایه و هزینه سرمایه گذاری را بر اساس ارزش بازار را اندازه گیری می کنند.

در این تحقیق هدف، بررسی تاثیر نرخ ارز و تورم بر معیارهای ارزیابی عملکرد اقتصادی(ارزش افزوده اقتصادی و ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده) در دوره زمانی ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰برای صنایع خودرو سازی، سیمان و دارو می باشد. داده های مورد نظر از نرم افزار ره آورد نوین و سایت بانک مرکزی بصورت سالیانه جمع آوری شدند. برای آزمون فرضیات تحقیق از روش پنل دیتا استفاده شده است. نتایج حاصل نشان می دهد که نرخ ارز و تورم بر ارزش افزوده اقتصادی و ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده  تاثیر معناداری ندارند. از دلایل این عدم تاثیر می توان به آزاد نشدن قیمت محصولات بسیاری از صنایع و فاصله با قیمت واقعی ، سیاست های حمایتی داخلی از صنایعی مثل خودرو سازی، هزینه های تعمیر ونگهداری صنایع صادرات محور و اثرات دوگانه نرخ ارز و تورم بر بسیاری از شرکتها اشاره نمود.

کلمات کلیدی:

نرخ ارز

نرخ تورم

متغیرهای کلان اقتصادی

ارزش افزوده اقتصادی

ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده

متغیرهای ارزیابی عملکرد اقتصادی

بیان مساله تحقیق
یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی کشورها، بازار سرمایه می‌باشد که اهمیت آن بر هیچ کس پوشیده نیست. این بازار ارتباط نزدیکی با ساختار اقتصادی کشور دارد، قوت و ضعف آن می‌تواند نشان دهنده وضعیت اقتصادی کشور باشد. تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر فعالیت در بازارهای مالی بر هیچ کس پنهان نیست. متغیرهای کلان اقتصادی نشان دهنده رونق و موفقیت هر اقتصادی هستند و آن‌ها مشخص کننده سرنوشت سرمایه گذاری‌ها هستند (Bapna,2012). همچنین ثبات اقتصادی در یک کشور به وسیله‌ی متغیرهای کلان اقتصادی اندازه گیری می‌شود. تورم، نرخ بهره، نرخ ارز و… برخی از متغیرهای کلان اقتصادی هستند که نشان دهنده شرایط اقتصادی هر کشوری هستند.

بررسی آثار این عوامل بر عملکرد شرکت‌ها جزو مهم‌ترین اقدامات در جهت موفقیت در این بازار است. برای ارزیابی عملکرد شرکت‌ها معیارهای مختلفی (اقتصادی و مالی) به وجود آمده‌اند، ارزش افزوده اقتصادی  (EVA ) به عنوان یکی از مهم‌ترین معیارهای اقتصادی ارزیابی عملکرد توسط استوارت در سال ۱۹۸۹ معرفی شد. ارزش افزوده اقتصادی تفاوت بین بازگشت سرمایه و هزینه سرمایه گذاری را اندازه گیری می‌کند. ارزش افزوده اقتصادی مثبت نشان می‌دهد که ارزش برای سهامدار ان ایجاد شده است و ارزش افزوده اقتصادی منفی اشاره به تباهی سرمایه دارد (زنجیر دار و همکاران، ۱۳۸۹). طرفداران مفهوم EVA ادعا می‌کنند که این شاخص، برترین معیار عملکرد محسوب می‌شود زیرا به عنوان یک معیار ارزیابی، هزینه فرصت صاحبان سهام و ارزش زمانی پول را در نظر گرفته و تحریف ناشی از به‌کارگیری اصول حسابداری را برطرف می‌سازد. بر خلاف معیارهای متداول سودآوری EVA در درک هزینه سرمایه صاحبان سهام به مدیریت کمک، می‌کند و شاخص واقعی موفقیت شرکت در ارزش آفرینی یا زایل شدن ارزش به شمار می‌رود (حجازی و حسینی، ۱۳۷۹).

با تمام مزایایی که روش ارزش افزوده اقتصادی در مقایسه با روش‌های سنتی دارد اما در سال‌های اخیر انتقاداتی بر آن وارد شده است، از جمله این انتقادات، اتکای این معیار بر ارقام تاریخی برای محاسبه هزینه فرصت سرمایه گذاری بر اساس ارزش دفتری و تحریف نتایج آن بر اثر تورم می‌باشد. محققان برای بر طرف ساختن این نقص گونه‌های پالایش شده‌ای از EVA را از قبیل ارزش افزوده تعدیل شده  (REVA) مطرح ساخته‌اند. ارزش افزوده پالایش شده عبارت است از سود خالص باقی ماندهای که پس از کسر هزینه فرصت سرمایهگذاران به ارزش بازار از سود خالص عملیاتی پس از مالیات بدست میآید. در این تحقیق به دنبال پاسخ به این سوال هستیم که آیا بین متغیرهای ارزیابی عملکرد اقتصادی (EVA و REVA) با متغیرهای کلان اقتصادی (نرخ ارز و تورم) رابطه ی معناداری وجود دارد؟

اهمیت موضوع تحقیق
سنجش عملکرد جزء ضروری از هر سازمانی است، به طوری که می‌تواند بازخوردی از کارایی استراتژی‌ها و پیاده سازی آن‌ها بدهد. مدیران بازرگانی و حسابداران نسبت به نقشی که سنجش عملکرد در سیستم کنترل و برنامه ریزی سازمانی بازی می‌کند آگاهی زیادی دارند. گزارش عملکرد گذشته شرکت یکی از کاربردهای بنیادی سیستم سنجش عملکرد است. ارزیابی عملکرد با توجه به توسعه بازار های سرمایه از مهم‌ترین موضوعات مورد توجه سهامداران، اعتبار دهندگان، دولت‌ها و مدیران است. نقش معیارهای ارزیابی عملکرد در انعکاس عملکرد شرکت‌ها از طریق محتوای اطلاعاتی موجودشان نیز پررنگ‌تر شده است. باید اشاره نمود که حداکثر کردن ارزش بازار سهام شرکت‌ها از اهداف اولیه و اساسی هر شرکتی محسوب می‌شود. به این منظور تحلیلگران به دنبال معیاری هستند تا با در نظر گرفتن هزینه‌ای سرمایه و نرخ بازده سرمایه گذاری برای حداکثر کردن ارزش شرکت و افزایش ثروت سهامداران اقدام کنند (یحیی زاده فر و همکاران،۱۳۸۹، ص ۱۱۵).

یکی از مفیدترین معیارهای ارزیابی عملکرد و همچنین پیش بینی ارزش سهام شرکت‌ها معیار ارزش افزوده اقتصادی می‌باشد. مدیریت شرکت قصد دارد بر اساس ارزش افزوده اقتصادی ثروت سهام داران را حداکثر کند. متأسفانه، بسیاری از شرکت‌ها سود نهایی محصولاتشان را بدون در نظر گرفتن هزینه فرصت سرمایه خود برآورد می‌کنند. حداکثر کردن نه تنها راه حلی برای این مشکل ارایه می‌نماید بلکه همواره انگیزه‌هایی را نیز جهت حداکثر کردن ثروت سهامداران در مدیران ایجاد می‌نماید. ارزش افزوده اقتصادی متأثر از کلیه تصمیمات شرکت نظیر تصمیمات سرمایه گذاری، تقسیم سود، نرخ بازده سرمایه، تصمیمات مربوط به تأمین مالی، نرخ هزینه سرمایه است. به عنوان معیاری داخلی، سنجش عملکرد موفقیت شرکت در افزودن ارزش سرمایه گذاری سهامداران را به بهترین نحو میسر می‌نماید. همان‌طور که قبلاً بیان شد ارزش افزوده اقتصادی با تمام مزایای که دارد باز اشکالاتی به آن وارد شده است به همین منظور از معیار جدیدتری به نام ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده (REVA) استفاده شد مهم‌ترین برتری این معیار متکی بودن آن بر ارزش بازار است، در حالی که EVA بر اساس ارزش دفتری محاسبه می‌شد.

با توجه به مطالب بالا می‌توان اظهار کرد که  EVA و REVA از مناسب‌ترین معیارهای سنجش عملکرد هستند. از طرفی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر عملکرد شرکت‌ها انکار ناپذیر است. به همین منظور یکی از اهداف و انگیزه های مهم این رساله بررسی و شناسایی روابط بین متغیرهای ارزیابی عملکرد اقتصادی (EVA,REVA) و متغیرهای کلان اقتصادی (نرخ تورم و نرخ ارز) است تا بتوان به وسیله آگاهی از این رابطه اهداف و سیاست‌های مناسب را جهت بهبود عملکرد شرکت‌های مورد مطالعه تعیین نمود. از دیگر انگیزه های محقق از انجام این تحقیق با توجه به ادبیات تحقیق در زمینه متغیرهای کلان اقتصادی و متغیرهای ارزیابی عملکرد جنبه نوآوری تحقیق است. 

فهرست مطالب
فصل اول
۱٫۱ بیان مساله تحقیق……    ۲
۲٫۱ اهمیت موضوع تحقیق    ۳
۳٫۱ هدفهای تحقیق………    ۵
۵٫۱ مدل تحقیق……………    ۶
۶٫۱ روش تحقیق…………..    ۷
۷٫۱ جامعه آماری………….    ۷
۸٫۱ نمونه آماری…………..    ۸
۹٫۱ روش گرد آوری اطلاعات    ۸
۱۰٫۱  روش تجزیه و تحلیل اطلاعات    ۹
۱۱٫۱ متغیرها و واژه‌های کلیدی    ۱۰

فصل دوم
مقدمه………………………….    ۱۴
۱٫۲ نرخ ارز…………………    ۱۵
۱٫۱٫۲ مفهوم نرخ ارز    ۱۶
۲٫۱٫۲  رژیم‌های تعیین نرخ ارز یا انواع نظام‌های ارزی    ۱۸
۲٫۲ مقایسه نظام‌های نرخ ثابت ارز و نرخ شناور ارز    ۲۴
۱٫۳٫۲ مزایای سیستم  چند نرخی ارز    ۲۵
۲٫۳٫۲ معایب سیستم چند نرخی ارز    ۲۶
۴٫۲ روند نرخ ارز در ایران    ۲۷
۵٫۲ تورم و اهمیت آن……    ۳۰
۱٫۵٫۲ نظریات اقتصادی در خصوص منشاء ایجاد تورم    ۳۱
۲٫۵٫۲ بررسی  روند تورم    ۳۲
۶٫۲ انواع  معیارهای ارزیابی عملکرد    ۳۵
۱٫۶٫۲مدل‌های حسابداری(مالی) ارزیابی عملکرد    ۳۵
۲٫۶٫۲ معیارهای اقتصادی ارزیابی عملکرد    ۳۷
۷٫۲  ارزش افزوده اقتصادی و نرخ تورم و نرخ ارز    ۴۶
۸٫۲  پیشینه تحقیق………..    ۴۹
۱٫۸٫۲  پیشینه داخلی    ۴۹
۲٫۸٫۲ پیشینه خارجی    ۵۵

فصل سوم
مقدمه………………………….    ۶۰
۱٫۳ روش شناسی تحقیق.    ۶۰
۲٫۳ فرضیات تحقیق:…….    ۶۱
۳٫۳ متغیر های تحقیق:…..    ۶۱
۱٫۳٫۳ متغیرهای مستقل…    ۶۲
۲٫۳٫۳ متغیر وابسته:……….    ۶۲
۴٫۳ مدل مفهومی تحقیق..    ۶۴
۵٫۳ جامعه آماری………….    ۶۵
۶٫۳ نمونه آماری…………..    ۶۵
۷٫۳ روش جمع آوری داده‌ها    ۶۸
۸٫۳ شیوه‌های  تجزیه و تحلیل داده‌ها    ۶۸
۹٫۳ روش‌ها و آزمون‌های آماری مورد استفاده    ۶۹
۱٫۹٫۳ ضریب همبستگی    ۷۰
۲٫۹٫۳  مدل رگرسیون    ۷۰
۳٫۹٫۳  آزمون ریشه واحد پایایی    ۷۲
۴٫۹٫۳ روش داده‌های ترکیبی    ۷۳
۵٫۹٫۳ آزمون قابلیت برآورد الگو به صورت پانل    ۷۴
۶٫۹٫۳ اثرات ثابت و اثرات تصادفی    ۷۵
۱۰٫۳ خلاصه فصل……….    ۷۷

فصل چهارم
مقدمه………………………….    ۷۹
۱٫۴ آمار توصیفی………….    ۷۹
۲٫۴ روش استاندارد سازی داده‌ها    ۸۱
۳٫۴ مراحل عمومی آزمون فرض آماری    ۸۱
۴٫۴ پایایی متغیرها………..    ۸۲
۵٫۴ برآورد مدل به روش پنل دیتا    ۸۳
۶٫۴  بررسی اثرات بین متغیرها    ۸۴
۷٫۴  آزمون فرضیات…….    ۸۶
۱٫۷٫۴ فرضیه اول:    ۸۶
۲٫۷٫۴  فرضیه دوم:    ۸۸
۳٫۷٫۴ فرضیه سوم    ۸۹
۸٫۴ نتایج کلی فرضیات….    ۹۲

فصل پنجم
مقدمه………………………….    ۹۴
۱٫۵ نتایج تحقیق…………..    ۹۴
۲٫۵ بحث در مورد نتایج…    ۹۵
۱٫۲٫۵ نتیجه آزمون فرضیه اول    ۹۵
۲٫۲٫۵ نتیجه آزمون فرضیه دوم    ۹۸
۳٫۲٫۵   نتیجه آزمون فرضیه سوم    ۱۰۰
۳٫۵ پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی    ۱۰۲
منابع…………………………..    ۱۱۸

فهرست جدول و شکل
شکل (۱-۱) : مدل مفهومی تحقیق (محقق ساخته)    ۶
جدول(۲-۱): نرخ دلار رسمی و غیر رسمی برای سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۱    ۲۹
نمودار(۲-۱):نرخ دلار رسمی و غیر رسمی برای سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۱    ۳۰
جدول(۲-۲): نرخ تورم از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۱    ۳۳
نمودار(۲-۲):نرخ تورم از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۱    ۳۴
جدول (۲-۳): محاسبه ارزش افزوده اقتصادی    ۴۳
شکل(۲-۱): رابطه بین نرخ ارز و استفاده از متغیرهای ارزیابی عملکرد اقتصادی    ۴۸
شکل( ۳-۱) : مدل مفهومی تحقیق    ۶۵
جدول(۳-۱): نمونه نهایی    ۶۷
جدول(۴-۱): نتایج آمار توصیفی برای هر سه صنعت از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰    ۷۹
جدول(۴-۲): نتایج آمار توصیفی برای صنعت دارو از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰    ۸۰
جدول(۴-۳): نتایج آمار توصیفی برای صنعت خودرو از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰    ۸۰
جدول(۴-۴): نتایج آمار توصیفی برای صنعت سیمان از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰    ۸۰
جدول(۴-۵): نتایج آزمون لوین، لین و چاو    ۸۳
جدول(۴-۶): نتایج آزمون F لیمر    ۸۴
جدول(۴-۷): نتایج آزمون هاسمن    ۸۵
جدول(۴-۸): تخمین مدل با استفاده از روش پنل دیتا برای هر سه صنعت    ۸۷
جدول(۴-۹): تخمین مدل با استفاده از روش پنل دیتا برای هر سه صنعت    ۸۸
جدول (۴-۱۰): نتایج ضریب همبستگی صنعت خودرو سازی    ۹۰
جدول (۴-۱۱): نتایج ضریب همبستگی صنعت دارو    ۹۰
جدول (۴-۱۲): نتایج ضریب همبستگی صنعت سیمان    ۹۱
جدول (۴-۱۳): نتایج کلی فرضیات    ۹۲
جدول(۵-۱) : نتایج آزمون فرضیات تحقیق    ۹۵