سازوکارهای اعمال و اجرای مجازات های جایگزین حبس

برای اینکه یک طرح و برنامه جدید مطرح شده از سوی اندیشمندان در مرحله اجرا و اعمال، شکل موفقی به خود بگیرد، می بایست زمینه ها و امکانات و شرایط اجرای آن طرح یا برنامه از قبل در جامعه فراهم شده باشد، در غیر اینصورت آن طرح پیشنهادی در مرحله پیشنهاد و نظری باقی خواهد ماند و هرگز به اهداف مطلوب منتج نخواهد شد.

در خصوص مجازات های جایگزین حبس نیز این قاعده حکمفرما می باشد و برای اینکه سیاست جایگزینی کارآمد و موفقی داشته باشیم یکسری شرایط و ساختارهایی را برای اجرای موثر آن نیاز داریم. در غیر اینصورت در اجرای موثر آن ناکام مانده و با شکست مواجه می شویم یا به عبارت دیگر روش های جایگزین حبس رسالت و یا کارکردهای موثرش را از دست خواهد داد  که در ذیل به توضیح آن ساختارها می پردازیم.

هرچند مجازات حبس به دلیل مشکلات عمده ای که دامنگیر جامعه و سیاست گذاران نموده است مورد انتقادات بسیاری واقع شده است و هزینه های سرسام آور زندان، شناخت تاثیرهای زیانبار انباشتن مجرمان در زندان بر زندانیان و خانواده آنان و اجتماع و افزایش تکرار جرم در میان زندانیان و غیره، سیاست گذاران را بر آن داشته است که نقش زندان را دوباره بررسی نموده و راههای جدیدی را کشف کنند(معظمی، ۱۳۸۵،ص۶۵).

لکن باید توجه کرد که جایگزین های زندان نیز معضلات و مشکلات خاص خود را دارند به ویژه آنها باید ساختار معقول و مناسبی داشته باشند تا دادگاه ها بتوانند با اعتماد کامل به سودمند و موثر بودن، آن را اعمال کنند(آشوری، ۱۳۸۲،ص۵۲). لذا در ذیل پاره‌ای از ساختارها و پیش شرطهای اعمال موثر مجازات های جایگزین حبس را از بعد قانونی، اقتصادی، اجتماعی و آموزشی بیان می کنیم.

فهرست مطالب

  ساز و کارهای اعمال و اجرای مجازات های جایگزین حبس  ۴۲
مبحث اول : بسترهای(پیش شرط های) اعمال موثر مجازات های جایگزین حبس ۴۲
گفتار اول : بسترهای تقنینی و اقتصادی ۴۲
بند اول : بستر تقنینی ۴۳
بند دوم : بستر اقتصادی ۴۴
گفتار دوم : بستر های آموزشی و اجتماعی  ۴۴
بند اول : بستر آموزشی  ۴۵
بند دوم : بستر اجتماعی  ۴۶
مبحث دوم : قواعد مشترک ناظر بر مجازات های جایگزین حبس در لایحه جدید قانون مجازات اسلامی ۴۷
گفتاراول : ویژگی های مشترک مجازات های جایگزین حبس ۴۸
بند اول : تعیین و اجرای آن از سوی دادگاه ۴۸
بند دوم : ضرورت گذشت شاکی خصوصی  ۴۹
بند سوم : ضرورت وجود جهات تخفیف  ۵۱
بند چهارم : رعایت اصل تناسب ۵۳
بند پنجم : الزامی یا اختیاری بودن صدور آنها ۵۴
الف- موارد الزامی بودن۵۴
ب- موارد اختیاری بودن ۵۴
بند ششم : امکان صدور دو نوع به طور همزمان ۵۵
بند  هفتم : تکلیف دادگاه بر تعیین مدت مجازات حبس ضمن صدور حکم ۵۶
بند هشتم : تصریح و تفهیم آثار تبعیت و تخلف از مفاد حکم به محکوم ۵۸
بند نهم : امکان صدور همزمان مجازات های جایگزین با مجازات های  تتمیمی یا تبعی ۵۹
گفتار دوم : موارد منع اعمال مجازات های جایگزین حبس و تغییر در آن ۶۰
بند اول : موارد منع اعمال مجازات های جایگزین حبس  ۶۱
الف- ارتکاب جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی ۶۲
ب- ارتکاب جرایم عمدی متعدد ۶۴
ج- ارتکاب جرایم عمدی با مجازات قانونی بیش از یکسال حبس و تخفیف آن به کمتر از یکسال ۶۵
بند دوم : موجبات تغییر در مجازات های جایگزین حبس ۶۶
الف- تخفیف و تبدیل ۶۷
ب- تشدید ۶۹
ج- توقف موقت  ۷۰
د- لغو مجازات های جایگزین حبس ۷۱

منابع و مآخذ
۱- منابع فارسی
الف – کتابها
ب- مقالات و مجلات
ج- پایان نامه
د- تقریرات
۲- منابع لاتین
الف- کتابها
ب- قانون