سموم سیانوباكتریایی

سموم سیانوباكتریایی

سموم سیانوباكتریایی

فهرست مطالب

فهرست جدول‎ها

چكیده

سیانوباكترها (جلبك‎های سبز ‎- آبی) جزء پروكاریوت‎ها محسوب می‎شوند. این فیتوپلانكتون‎ها معمولاً در آب‎های شیرین و لب شور یافت می‎شوند و از لحاظ شكل ظاهری به دو گروه رشته‎ای و كلنی تقسیم می‎شوند.

سیانوباكترها در هنگام بلوم (شكوفایی)، سمومی را تولید می‎كنند كه سلامت آب آشامیدنی را به مخاطره می‎اندازند و اثرات مضری بر روی موجودات زنده دارند. این سموم عبارتند از: میكروسیس‎تین‎ها، نودولارین‎ها، ساكسی توكسین‎ها، آناتوكسین ‎a، آناتوكسین ‎S(a) و ‎Cylindrospermopsin. این سموم از نظر ساختمانی متفاوتند و محدودة عصبی را شامل می‎شود. وجود سیانوباكترها و سموم آنها در مخازن آبی مورد استفاده برای آشامیدن به علت عدم مدیریت صحیح منابع و مخازن آبی است.

روش‎های تیمار آبی كه در این تحقیق مورد بحث قرار گرفته‎اند عبارتند از: كلرزنی، فیلتراسیون سریع یا كند، به ویژه استفاده از ازن و غیره، از موثرترین روش‎ها در از بین بردن سیانوباكترها هستند.

مقدمه

بعضی از جلبك‎های سبز ‎- آبی سمومی تولید می‎كنند كه وجود این سموم و افزایش آنها در آب آشامیدنی باعث ایجاد اثرات حاد و مزمن می‎گردد و ممكن است حیات موجودات زندة آبزی و دیگر موجوداتی را كه از این آب آلوده استفاده می‎كنند، تهدید كنند.

فعالیت‎های انسانی مانند ورود فاضلابهای شهری، صنعتی و كشاورزی كه حاوی عناصر غذایی فراوانی هستند باعث شكوفایی این جلبك‎ها می‎گردد و در نتیجه اكسیژن آب كاهش می‎یابد و آب رنگ و بوی نامطبوع پیدا می‎كند و سبب افزایش مرگ و میر موجودات زنده و یا افزایش بیماریهای حاد و مزمن می‎شود. مدیریت صحیح منابع آبی می‎تواند از لوم این جلبك‎ها جلوگیری كند.

با ارزیابی این سموم در منابع آبی و تعیین مقادیر آنها و اتخاذ روشهای مناسب برای مبارزه و كنترل آنها می‎توان میزان آلودگی منابع آبی و تعیین مقادیر آنها و اتخاذ روشهای مناسب برای مبارزه و كنترل آنها می‎توان میزان آلودگی منابع آبی به سموم سیانوباكترها را تا حد قابل ملاحظه‎ای كاهش داد و سلامت و بقاء موجودات زنده را تضمین كرد.

پژوهش‎ها و مطالعات فراوانی در زمینة روشهای كنترل این سموم صورت گرفه است و این روشها تا حد قابل ملاحظه‎ای در كاهش سموم سیانوباكترها مؤثر واقع شده‎اند. این روشها عبارتند از كنترل یا مبارزة بیولوژیك و یا افزودن مواد شیمیایی به منابع آب.

البته سیانوباكترها در بعضی از نقاط دنیا به علت اینكه شرایط مناسبی فراهماست تجمع زیستی پیدا كرده‎اند.

تاریخچه

سیانوفیت‎ها یا جلبك‎های سبز ‎- آبی در واقع همان سیانوباكترها هستند كه تا سال 1978 این میكروارگانیسم‎ها جزء جلبك‎ها محسوب می‎شدند تا اینكه در سال 1978 دانشمندی به نام ‎Stanier و همكارانش بررسی علمی بسیار منطقی روی این میكروارگانیسم‎ها انجام دادند و ثابت نمودند كه سیانوفیت‎ها نه تنها فاقد هسته و غشاء هسته می‎باشند، بلكه از نظر ضریب رسوبگذاری میتوكندری ‎SRNA شانزده می‎باشند كه شباهت بسیار زیاد بین آنها و باكتریهاست.

1-2- ویژگیهای ساختاری و بیولوژیكی سیانوباكترها

سیانوباكترها فاقد هستة مشخص، مژك و تاژك بوده و گروه اصلی پروكاریوتها را تشكیل می‎دهند. از نظر ساختمانی حاوی دیوارة سلولی هستند، كه در باكتریهای گرم منفی وجود دارد. با این تفاوت كه در بسیاری از آنها لایة پكتینی و سلولزی نیز موجود است. سیانوباكترها دارای رنگدانه‎های مخصوص بیلوپروتئین‎ها (فیكواریترین ‎C)، زانتین، كلروفیل ‎a و كاروتین. معمولاً كلروفیل ‎c و ‎b در سیانوباكترها وجود ندارند. جلبك‎های سبز ‎- آبی علاوه بر كلروفیل ‎a دارای رنگ خاص آبی به نام فیكوسیانین می‎باشند. رنگ قرمز فیكواریترین هم در برخی گونه‎ها دیده می‎شود. تقریباً در تمامی گونه‎ها اطراف سلول را یك غشاء ژله‎ای فرا گرفته است كه از بخش غشاء سلولی و یا از سلول مستقیماً ترشح می‎شود. واكوئل در سیانوباكترها از انواع هوایی و یا غذایی هستند كه واكوئل‎
های هوایی موجب شناوری سیانوباكترها در سطح آب و بهبود فتوسنتز می‎گردند. معمولاً ذرات رنگی (كروموبلاست) بر روی تیلاكوئید قرار دارند. سنتروبلاست‎ها در مركز سلول قرار دارند و برخلاف كروموبلاست‎ها ناحیة بی‎رنگ محسوب می‎شوند. طیف رنگ و رنگدانه‎ها در سیانوباكترها با توجه به نوع گونه متفاوت است. معمولاً، هیدراتهای كربن در سیانوباكترها وجود دارند كه به آمیلوپكتین معروفند. برخی از چربیها و پروتئین‎های دیگر نیز در سیانوباكترها دیده می‎شوند.