عزّت نفس

عزّت نفس از جمله مفاهیمی است که در چند دهه ی اخیر مورد توجه بسیاری از روانشناس و پژوهشگران قرار گرفته است. در طول صد سال گذشته نیز بسیاری از روانشناس این نظریه را که انسان نیازمند عزّت نفس است پذیرفته اند (بیابانگرد- اسماعیل، ۱۳۷۴).

تعاریف عزّت نفس

در فرهنگ لغت عمید (۱۳۷۱) عزّت نفس به معنای عزیز، گرامی و ارجمند شدن و همچنین نفس نیز به معنای جان، تن، شخص، انسان و حقیقت هر چیز آمده است.

در فرهنگ لغات وبستر (۱۹۶۸) از عزّت نفس به عنوان  الف- اعتماد و رضایت در خویشتن      

ب- نظر مثبت فرد درباره ی خود یاد شده است.

عزّت نفس در اصطلاح عبارت از ارزیابی مداوم شخص نسبت به ارزشمندی «خویشتن» خود است (کوپر اسمیت؛ ۱۹۶۷، به نقل از شاملو، ۱۳۷۶).

به عبارت دیگر عزّت نفس نوعی قضاوت مثبت به ارزشمندی وجودی می باشد. این صفت در انسان حالتی عمومی دارد و زود گذر نیست (شاملو- سعید، ۱۳۷۶).

بالبی عزّت نفس را قسمتی از شخصیت می داند و اهمیت کسب امنیت در دوران کودکی را نیز به عنوان اصلی کلی و پایه ای برای درونی کردن اعتبار خود متذکر می شود (شاملو- سعید، ۱۳۸۴).

همچنین عزّت نفس را می توان چنین تعریف کرد: عزّت نفس به عنوان یک نیاز شامل احساساتی است که انسان به داشتن آن سیستم متقابل اجتماعی محتاج است. بدین معنی که ما نیاز داریم تا مشترکات احساسی خود را با دیگران رد و بدل کنیم و در درون خود احساس کنیم که با ارزشیم، همچنین احساس کنیم که دیگران ما را با ارزش می پندارند و معتقد باشیم که آنان هم با ارزشند (همان منبع)

اریکسون اعتقاد دارد که بهترین اعتماد در سن تولد تا یک سالگی است، زیرا اعتماد اساس و پایه در این سن تولد تا یک سالگی شکل می گیرد و اولین مرحله را اعتماد در برابر عدم اعتماد نامیده است. مراقبت کافی و محبت واقعی باعث می شود که کودک جهان را امن و قابل اعتماد بداند. مراقبت ناکافی و طرد کودک سبب ترس و دو دلی او نسبت به جهان می شود. به نظر اریکسون درک کودک از خویشتن و از فرهنگی که در آن تربیت شده است به اندازه سایقهای مورد تاکید فروید اهمیت دارد (همان منبع).

بک معتقد است که نیاز به عزّت نفس فقط از آنِ انسان است و وجود آن بدان دلیل است که انسان دارای استعداد نماد سازی و تفکر است و این نیاز از بدو تولّد تا هنگام مرگ در انسان وجود دارد (همان منبع).

تعریف انجمن ملی برای عزّت نفس (NASE):

معلمان، والدین، رهبران تجاری و دولت همگی بر این امر اتفاق نظر دارند که ما یاز به پرورش اشخاصی با عزّت نفس بالا داریم که با خصوصیات مدارا و احترام قائل بودن برای دیگران مشخص می گردند. افرادی که مسؤولیت اعمالشان را می پذیرند دارای انسجام هستند، به موفقیت های خود مباهات می کنند، خود انگیخته اند، تمایل به ریسک کردن دارند، انتقاد پذیر هستند، قادر به دوست داشتن و دوست داشته

شدن اند، جویای پاداش و برانگیزی ناشی از پیگیری اهداف ارزنده و دشوارند و آن ها کسانی هستند که بر وجود خود به عنوان یک زندگی بخش، فردی سازنده، مسؤول و قابل اعتماد اطمینان دارند (عبدالهی-اعظم، ۱۳۸۴).