مبانی نظری و پیشینه ماهیت یادگیری

مبانی نظری و پیشینه ماهیت یادگیری

مبانی نظری و پیشینه ماهیت یادگیری(فصل دوم تحقیق)

رفتار گرایان یادگیری را «تغییر در رفتار قابل مشاهده و اندازه گیری» تعریف کرده اند، ولی از دیدگاه گشتالت، یادگیری عبارت از «کسب بینش های جدید یا تغییر در بینش های گذشته» است. چنان که ملاحظه می شود، تعریف های یادگیری با نگرش فلسفی به تعلیم و تربیت و روان شناسی تربیتی، ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم دارد. یادگیری با هر بینشی که تعریف شود، اساس رفتار انسان را تشکیل می دهد و نخستین صفت مشخص آن تغییر است. تغییری که به تدریج رخ می دهد، نسبتاً ثابت و پایدار است و بر اثر تجربه حاصل می شود. از طریق یادگیری، فرد با محیط خود آشنا می شود، در مقابل محیط مقاومت می کند، محیط را تغییر می دهد، برای تأمین احتیاجات خود از آن استفاده می کند، گاهی تحت تأثیر آن قرار می گیرد و زمانی خویشتن را با آن منطبق و سازگار می سازد. در واقع یادگیری فرآیندی است که طی آن رفتار موجود زنده، بر اثر تجربه،

تغییر یابد(شعبانی،1384).

جامع ترین تعریفی که تا کنون از یادگیری ارائه شده تعریف هیلگارد^[1] و مارکوییز^[2] است. در این تعریف یادگیری عبارت است از:« فرآیند تغییرات نسبتاً پایدارکه در رفتار بالقوه ی فرد بر اثر تجربه ایجاد می شود». این تعریف نسبت به تعاریف دیگر رجحان و برتری خاصی دارد؛ زیرا دیدگاهی جدید از فرآیند یادگیری ارائه داده است و این دیدگاه جدید را می توان در مفاهیمی همچون فرآیند، تغییر^[3]، نسبتاً پایدار، رفتار بالقوه و تجربه^[4] جستجو کرد(اکبری شلدرّه ای و همکاران،1390).

یادگیری به طور كلی فعالیتی دگرگون‌ساز است؛ كه افراد را برای مقابله با رویدادها و سازش با محیط آماده می‌سازد و در موقعیت های مختلف و در اكثر سطوح زندگی حیوانی از بازتاب های شرطی جانوران پست تا فرایندهای پیچیده‌ شناختی افراد آدمی رخ می‌دهد. آزمایش های گوناگون پژوهشگران و زیست‌شناسان درباره گونه‌های جانداران در رده‌های بسیار پایین نشان داده است كه محرك های معینی در شرایط خاصی موجب تغییر رفتار آن ها می‌شوند. انسان كه كامل ترین و پیشرفته‌ترین موجود كره زمین است. هنگام تولد ناتوان‌ترین و درمانده‌ترین آن هاست و با بیشترین استعدادها برای یادگیری قادر است از تجربه‌های خود به بهترین وجه سود جوید و پاسخ ها و تجربه‌های آموخته او مهم ترین اندوخته‌های رفتاریش را تشكیل می‌دهند. یادگیری در واقع هم یك رشته فرایند است و هم فرآوردۀ تجربه‌ها. بعضی از فرایندهایی كه در داد و ستد بین موجود آدمی و محیط انجام می‌گیرد عبارتند از احساس و ادراك، یادآوری، نمادسازی، اندیشه‌های مجرد و تخیلی و سرانجام رفتار. یادگیری را نباید منحصراً به صورت پیشرفت های مواد درسی كه در كانون های آموزشی انجام می‌شود تصور نمود. وقتی كودكی بتواند توپی را بگیرد یا آن را پرتاب كند، راه برود، حرف بزند، یا آنكه نوجوانی دوچرخه ‌سواری و موتور سواری كند و یا وقتی مادری از نوع گریه كودك خود به نیاز خاص یا ناراحتی او پی ببرد، در همه این حالت ها بی‌شك امر یادگیری به وقوع می‌پیوندد. گرچه گروهی از افراد به سبب آن كه این گونه رفتارها با درس و مدرسه سر وكار ندارند آنها را یادگیری نمی‌دانند. یادگیری در حقیقت دارای مفهوم بسیار گسترده‌ای است كه در قالب های دگرگونی، عادت شكنی، ایجاد علاقه، نگرش های نو، درك ارزش، ذوق و سلیقه و پیشداوری یا حب و بغض پدیدار می‌شود. همچنین، شیوه تركیب و كاربرد معلومات در استدلال، ‌تفكر، نظریه‌پردازی، حل مسئله، احساس و عواطف عمیق انسانی، خودشناسی و دگرگونی هایی كه در كل شخصیت به وجود می‌آیند همه از یادگیری مایه می‌گیرند(پارسا،1376).

[1]-Hilgard

[2]-Marquiz

[3]-modification

[4]-potential behavior & experience