مقاله بررسی اصل ولایت و ولایت حضرت علی (ع) بعد از پیامبر

مقاله بررسی اصل ولایت و ولایت حضرت علی (ع) بعد از پیامبر در 39 صفحه ورد قابل ویرایش

مقاله بررسی اصل ولایت و ولایت حضرت علی (ع) بعد از پیامبر در 39 صفحه ورد قابل ویرایش

فهرست مطالب

شرح صفحه

مقدمه…………………………………………………………………………………………………

موضع رسول اكرم (ص) در مورد آینده…………………………………………..

الف- مسأله اول…………………………………………………………………………………

ب- مسأله دوم…………………………………………………………………………………..

ولایت امام علی (ع) در قرآن كریم (1)……………………………………………….

آیه تبلیغ……………………………………………………………………………………………..

شأن نزول آیه……………………………………………………………………………………

مراد از مولی……………………………………………………………………………………..

ولایت امام علی (ع) در قرآن كریم(2) ……………………………………………….

آیه اكمال…………………………………………………………………………………………..

مراد از الیوم چه روزی است؟ …………………………………………………………………..

الف- نظر زمخشری ………………………………………………………………………….

ب- عده‌ای گفته‌اند مراد از «الیوم» روز فتح مكه‌است!………………………..

ب: روز عرفه……………………………………………………………………………………..

ت: مراد از «الیوم» روز عید غدیر خم است. ………………………………………

شأن نزول آیه

شواهد و قرائن موجود در آیه……………………………………………………………………

آخرین سخن………………………………………………………………………………………………

فهرست منابع……………………………………………………………………………………..

مقدمه:

انما ولیكم الله و رسوله والذین آمنو الذین یقیمون الصلواة و یوتون الزكاه و هم راكعون[1]

«ولی شما تنها خدا و پیامبر اوست و كسانی كه ایمان آورده‌اند. همان كسانی كه نماز بر پا می دارند و در حال ركوع زكات می‌دهند»

آیة بالا كه به حق «آیه ولایت» نامه گرفته است مطالب ارزشمندی در باب ولایت خدا، پیامبر (ص) و امیرمؤنان علی (ع) استفاده و می‌شود كه برای رعایت اختصار مربیان بعضی از آن مطالب كه مناسبت بیشتری با بحث دارد، سبزه می‌كنیم.

الف- تنها خداوند متعال، پیامبر اكرم (ص) و مؤمنان بر پا دارندة نماز و پرداخت كنندة زكات در حال ركوع، دارای حق ولایت و حكومت بر مؤمنان هستند.

خدواند پس از بر حذر داشتن مؤمنان از پذیرفتن ولایت و سرپرستی ناروای كافران، با جملة (انما ولیكم الله…. ) به معرفی آنان كه شایستة ولایت هستند پرداخته و مؤمنان را به پذیرش ولایت آنان ارشاد كرده است.

اصل ولایت و حكومت در مرحلة نخست از آن خداوند متعال است و ولایت پیامبر و مؤمنانی كه در حال ركوع زكات می‌دهند، در طول ولایت خداوند است و پرتوی از حاكمیت او.

ب- پرداخت زكات در حال ركوع – نشانه فرد تعیین‌شده برای حكومت و ولایت است. شهید مطهری نوشته است:

«آیه. مطلب را به شكلی بیان می‎كند كه عمومیت بردار نیست، و به هیچ وجه نمی‌توان احتمال داد كه این آیه نیز در صد بیان وارء اثباتی عام است؟ [2] زیرا قرآن در اینجا در صدد بیان یك قانون كلی نیست، نمی‌خواهد استجاب یا وجوب اداء زكات در حال ركوع را بیان كند و به عنوان تشریع یك مندوب یا یك فریضه اسلامی جعل قانون كند. بلكه اشاره به عمل واقع شده‌ای كه فردی در خارج انجام داده و اكنون قرآن، عمل را مصرف آن فرد قرار داده و به نحو كفایه حكمی را كه همان ولایت خواص است اثبات می‌كند.»[3]

حال باید دید آن شخص معین كیست و این ولایتی كه خداوند متعال را برای او ثابت كرده است، چه نوع ولایتی است؟

بر اساس شأن نزول‌های متعدد و روایات بسیار، شخصیت مورد نظر در آیه شریفه حضرت امیرالمؤمنان، علی بن ابیطالب (ع)، است، بنابراین، از آیه شریفه استفاده می‌شود كه ولایت و سرپرستی بر مؤمنان، از آن خدا، رسول او و علی بن ابی طالب (ع)، است.

مفسران شیعه و اهل سنت گرچه شأن نزول آیه را با روایت‌های مختلف گزارش كرده‌اند؛ اما تمام این گزارش‌ها در یك مطلب مشترك‌اند و آن مطلب این كه آیه در شأن امیر مؤمنان علی (ع) نازل شده و‌آن مؤمن بر پا دارند. نماز و ادا كننده زكات د رحال ركوع كسی بر علی (ع)، نیست.[4]

حال سوال اینكه چرا خداوند متعال به صراحت نام علی (ع) را ذكر نكرده بلكه با كنایه ذكر كرده است؟

مفسران و متكلمان شیعه پاسخ‌های گوناگونی داده‌اند، اما به پاسخی كه امام صادق (ع) و امام علی (ع)، از شبه بالا فرموده‌اند بدین فرح است. از امام صادق (ع) پرسیدند چرا خداوند متعال نام
علی (ع) را به صراحت در قرآن كریم ذكر نكرده است؟ حضرت در پاسخ فرمودند. آیا وقتی خداوند متعال در قرآن كریم حكم نماز را بیان فرمود، كیفیت خواندن آن و تعداد ركعات را هم بیان كرد؟

روای گفت؛ نه! آیا به جز پیامبر گرامی اسلام (ص) چه كسی موظف بود كه كیفیت خواندن نماز و تعداد ركعات آن را تعیین كند؟ آیا مردم از كجا فهمیدند كه زكات به چه چیزهایی تعلق می‌گیرد و حد نصاب هر چیز برای تعلق زكات چیست؟ آیا غیر از این بود كه تبیین و تفضیل كلیات به عهده پیامبر (ص) بوده است. خداوند متعادل می‌فرماید:

لتبین للناس ما نزل الیهم[5]

« تا برای مردم آنچه را به سویشان فرستاده شد تبیین كنی»

در مسأله ولایت نیز خداوند در آیه « اطیعوالله . . . » بیان كرد كه اطلاعات اولوالامر واجب است و تعیین مصداق را به عهده پیامبر گذاشت.[6]

امام علی (ع) در مناظره‌اش با زندیقی دربارة آیه « انما ولیكم . . . » فرمودند:

« در میان امت هیچ اختلافی نیست كه در آن روزگار جز یك نفر كسی دیگر در حال ركوع زكات نداده است و اگر نام آن شخص به صراحت در قران كریم ذكر می‌شد نام و قضیلتش را حذف می‌كردند. این رمز و رموز دیگری را كه از قرآن برایت گفتم به این جهت به صورت رمز در قرآن كریم آمده است كه تحریف گران از آن بی خبر بمانند و این حقایق به دست تو و امثال تو برسد».[7]

اگر مراد از جمله « والذین آمنوا …. » علی (ع) است چرا خداوند متعال به صورت جمع بیان فرموده است؟

1- جهت ترغیب مردم

زمخشری، یكی از مفسران بزرگ اهل سنت در پاسخ این پرسش نوشته است:

«این آیه در شأن علی (ع) نازل شده و سر این كه لفظ جمع در آیه آمده است. با این كه اشاره به یك فرد دارد برای آن است كه مردم را به چنین كاری ترغیب كند. و بیان كند كه بر مؤمنان لازم است كه بر خیر و نیكی به تهی‌دستان كوشا باشند؛ بهطوری كه حتی به انداز‌ه یك نماز آن را تأخیر نیندازند.»[8]

2- متعارف بودن جمع در فرد

شهید مطهری نوشته است:

«این سبك سخن كه یك كه یك حادثه شخصی مربوط به فرد معین به لفظ جمع بیان شود در قرآن كریم بی نظیر نیست، مثلاً می‌فرماید:

«یقولون لئن رجعنا الی المدینة‌ لیخرجن الاغر منها الاذل»[9]

«می‌گوینتد اگر به مدینه برگشتیم، عزیزتر خوارتر را بیرون می‌كند.»

قرآن كریم در این آیه به داستان واقع شده‌ای اشاره می‌كند و می‌فرماید: «می‌گویند . . . با این كه ، گویند، یك نفرد «عبداله بن ابی» بیش نبوده است. كه این كه در عرف امروزه ما نیز این مطلب متداول است، می‌گوییم: می‌گویند چنین و چنان: با اینكه گویند، یك نفر بیش نیست.»[10]

علامه طباطبائی در پاسخ این پرسش نوشته است:

«اطلاق جملة بالا شامل تمامی انواع محنت‌ها می‌شود، چه آن آزارهایی كه ممكن بود در مقابل تبلیغ این حكم ببیند و چه غیر آن . . . خطرهای محتمل در ابلاغ پیام یا این بوده كه آن جناب را در حین تبلیغ پیام به قتل رسانند و یا ب راو شوریده و اوضاع را دگرگون سازند و یا او را به باد تهمت‌هایی كه باعث ارتداد مردم شود بگیرند و یا حیله‌ای به كار برند كه این حكم را قبل از آن كه به مرحله عمل برسد خفته كرد. و ناكام بگذارند. اما خدای متعال به پیامبرش فرمان می‌دهد كه پیام را به مردم ابلاغ كن و از این خطرها ترسی نداشته باش كه خداوند تو را از آسب مردمان حفظ می‌كند.»[11]

ولایت امام علی (ع) در قرآن كریم(2)

2- آیه الكمال

الیوم یتس الذین كفروامن دینكم فلا تخشوهم و خشون الیوم اكملت لكم دینكم و اتصمت علیمكم نعمتی و رضیت لكم الاسلام دینا[12]

مهمترین بحثی كه در این آیه وجود دارد این است كه منظور از الیوم كه در دو جمله بالا تكرار شده است چه روزی است؟ یعنی كدام روز است كه این چهار جهت در آن جمع شده است: هم كافران درآن مأیوس شدند، هم دین كامل شد، هم نعمت خدا تام و تمام گردید. و هم خداوند به آئین اسلام به عنوان آئین‌‌نهایی مردم جهان راضی شد. در میا مفسران در این جا سخن بسیار است، ولی آنچه جای شك نیست این كه چنین روزی باید روز بسیار مهم در تاریخ زندگی پیامبر باشد، نه یك روز ساده و معمولی از این رو، در بعضی از روایات آمده است كه یهودیان و نطارا با شنیدن این آیه گفتند اگر چنین آیه‌ای دركتاب آیه‌ای در كتاب آسمانی نقل شده بود ما آن روز را روز عید قرار می‌دادیم.