پایان نامه بررسی راههای پرورش خلاقیت در دانش آموزان دوره راهنمایی

تحقیق بررسی راههای پرورش خلاقیت در دانش آموزان دوره راهنمایی

راه های پرورش خلاقیت

چكیده تحقیق:
تحقیق انجام شده در رابطه با راههای پرورش خلاقیت در دانش آموزان دوره راهنمایی ناحیه۳ كرج می باشد كه با توجه به این مطلب بیان مساله اینكه از چه راهها وشیوه هایی قوه خلاقییت و ابتكار دانش آموزان دوره راهنمایی را رشد و تقویت نماییم.
با توجه به ضرورت و اهمیت موضوع مورد تحقیق یعنی راههای پرورش خلاقیت در دانش آموزان و نقش مهم و حیاتی آن در آموزش و پرورش به ویژه در مدارس لازم است كه این موضوع مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد.

لذا در این راستا برای این تحقیق سوالات زیر مطرح گردیده است.
۱) مدیران و معلمان به چه میزان در رشد و پرورش قوه خلاقیت دانش آموزان می توانند تاثیرگذار باشند.
۲) انجام فعالیت های گروهی (پژوهی _ ورزشی …. ) تا چه حد در رشد و تقویت قوه خلاقیت دانش آموزان موثر است؟
۳) چه عواملی مانع رشد و پرورش قوه خلاقیت و ابتكار در دانش آموزان می باشند؟
۴) چه تفاوتی میان دانش آموزان خلاق در مقایسه با سایر دانش آموزان مشاهده می شود؟

جامعه آماری و حجم نمونه:
در این تحقیق جامعه آماری تعداد ۱۰ مدرسه راهنمایی از مدارس راهنمایی آموزش و پرورش ناحیه ۳ كرج انتخاب گردیده است.
و نمونه آماری نیز تعداد ۶۰ نفر از همكاران مدارس مربوطه می باشند كه بطور تصادفی انتخاب شده اند.

ابزار گردآوری اطلاعات:
جهت جمع آوری اطلاعات در این تحقیق از پرسشنامه استفاده شده است كه به پرسشنامه مورد نظر شامل ۲۰ سوال پاسخ بسته در ۵ طیف ( خیلی كم متوسط زیاد خیلی زیاد ) طراحی گردیده است.

خلاصه تحقیق:
در پایان پس از جمع آوری اطلاعات بدست آمده از پرسشنامه مشخص گردید كه مدیران و معلمان نقش بسیار مهم و تعیین كننده ای در رشد و پرورش قوه خلاقیت دانش آموزان می توانند ایفا نمایند.

همچنین نتیجه گیری شد كه فعالیت گروهی دانش آموزان (ورزشی_ پژوهشی …. ) تا حد خیلی زیادی می توانند در رشد و شكوفایی قوه خلاقیت آنان تاثیر گذار باشند
طبق نتایج حاصل از پرسشنامه مشخص شد كه عوامل مهمی می توانند باعث و مانع رشد خلاقیت در دانش آموزان شوند كه از آن جمله می توان به نداشتن هدف مشخص در زندگی نداشتن انگیزه در امر یادگیری دلسرد بودن دانش آموزان كمروئی دانش آموزان آشفته بودن افكار دانش آموزان و… اشاره نمود.

در پایان تحقیق نتیجه حاصل شد كه دانش آموزان خلاق از لحاظ شخصیتی و عملكرد با سایر دانش آموزان تفاوتهایی دارند كه از آن جمله می توان به داشتن روحیه و حس استقلال طلبی_ اعتماد به نفس مداومت و پشتكار در فعالیت های یادگیری قدرت تجزیه و تحلیل مسائل مختلف و…. اشاره نمود.

پیشنهادات:
۱) بهترین مكان جهت شناسایی و استعدادها همچنین رشد و پرورش قوه خلاقیت دانش آموزان مدرسه است.
۲) امكانات و تجهیزات بیشتری به مدارس اختصاصی داده شود كه در رشد و پرورش و تقویت قوه خلاقیت دانش آموزان بسیار تاثیر گذار است.
۳) پیشنهاد می شود جهت اطلاع و آگاهی هر چه بیشتر مدیران _ دبیران_ اولیا جلسات توجیهی توسط كارشناسان علوم مختلف از جمله روانشناسی ( پرورش خلاقیت) برگزار شود.
۴) با توجه به نقش حساس و حیاتی مدیریت در مدارس بهتر است جهت اداره امور مدرسه از مدیران كارآمد و خلاق و آشنا به مسائل جدید روز و همچنین مدیرانی كه رشته آنها متناسب با امر تعلیم و تربیت می باشد بهره گرفته شود.

موضوع پژوهش: راههای پرورش خلاقیت در دانش آموزان دوره راهنمایی چیست؟

مقدمه۱:
مطالعات نشان داده است كه بشر اصولاً بكارگیری روشهای خلاق را در یادگیری ترجیح می دهد روشهایی نظیر كاوش لمس كردن پرسش آزمایش دنبال مجهول رفتن و نظریه دادن معلمین برخلاف متعلمین اغلب طرفدار دیكته كردن دانش و اطلاعات هستند.
تحقیقات نشان داده است كه بسیاری از مطالب درسی اگر نگوئیم همه آنها_ با روشهای خلاق بسیار با صرفه تر و موثرتر از روشهای دیكته كردن آموخته می شوند.

علاوه بر آن بسیاری از افراد واكنشی بسیار قوی نسبت به یادگیری خلاق از خود نشان مید هند. آنها در روشهایی كه این امكان و اجازه را می دهد و از آنها می خواهد كه خود دنبال مجهول و كشف پاسخ بروند میزان یاد گیری بسیار بالا و در روشهایی كه اطلاعات به آنها دیكته می شود سرعت و میزان یادگیری بسیار پایینی داشته اند.
یادگیری از طریق بكارگیری استعدادهای خلاق عموماً به شكلهای درك مسئله یا نواقص حدس زدن و ساختن فرضیه درباره راه حل آن آزمایش كردن این حدسیات تجدید نظر و اصلاح حدسیات و استخراج نتایج آزمایش بروز می كند. در این فرآیند یكی از غرایز قوی بشری نقش مهمی بر عهده می گیرد و آن تنشی است كه بشر در مقابل یك مجهول یا غیر حقیقت احساس می كند او سعی دارد به صورتی خود را از این تنش آزاد سازد این انگیزه او را وادار به پرسیدن حدس زدن و پی گیری مطلب می نماید. حتی پس از حدس زدن تردید درباره صحت حدس هنوز باعث نارضایتی اوست.
حال به سوی آزمایش حدس خود كشانده می شود و به تبع رفع اشتباه خود و اصلاح فرضیه اش پس از یافتن حقیقت مایل است حتماً آنرا به دیگران اطلاع دهد.
این انگیزه مهمترین عاملی است كه یادگیری از طریق بكارگیری خلاقیت را چنین طبیعی و پر ثمر می سازد این روش آنقدر خودانگیز و طبیعی و بدون نیاز به انگیزه های خارجی پیش می رود كه حتی بعضی آنرا ((یادگیری طبیعی)) نامیده اند.

در یادگیری بصورت آمرانه به ما گفته می شود چه چیزی را ما باید یاد بگیریم به ما گفته می شود كه یك حقیقت علمی را باید بپذیریم چون معلم پدر و مادر كتاب درسی روزنامه یاكتابی علمی آنرا گفته است.
عموماً آنچه گفته می شود عقیده رایج و همگانی است .و همه انرا قبول دارند و لذا از حس دموكراتیك انسان و احترام او به عقاید عامه استفاده می شود.
دریادگیری آمرانه از استعدادهایی نظیر شناخت حافظه و قوه استدلال ( رایج ترین استعدادی كه در تستهای هوشی مورد ارزشیابی قرار می گیرد) استفاده می شود.
دریادگیری خلاق استعدادهایی نظیر قدرت ارزشیابی ( درك مجهول یا قطعه گمشده در یك فرآیند) قدرت ارائه راه حل (روان بودن انعطاف داشتن ابتكار داشتن و توجه به جزئیات) و دریافتی متفاوت كردن بكار گرفته می شود.
مطالعات دقیق نشان می دهند كه روشهای یادگیری مبتنی بر خلاقیت تاثیر عظیمی بر موفقیت تحصیلی دارند ولی متاسفانه همین مطالعات نیز نشان می دهند كه این روشها كمترین روشهای متخذه در كلاسهای درس هستند زیرا معلمین عموماً روش یادگیری آمرانه دیكته كردن اطلاعات را ترجیح می دهند.
بیان مساله:

با توجه به اهمیت خلاقیت و نوآوری در مدارس و ضرورت وجود آن در نظام اموزش و پرورش موضوع مورد پژوهش در این تحقیق عبارتست از :
راههای پرورش خلاقیت در دانش آموزان دوره راهنمایی چیست؟
پس بیان مساله اینكه از چه راهها و روشهایی برای بروز خلاقیت و پرورش آن در دانش آموزان دوره راهنمایی استفاده نمائیم.
اهداف پژوهش:
از آنجا كه خلاقیت و نوآوری برای بقای سازمانها به ویژه نظام اموزش و پرورش امری حیاتی می باشد و تداوم حیات سازمانها وابسته به تحقیق این امر است. منظور از تحقیق حاضر نیز بررسی راههای پرورش خلاقیت در دانش آموزان دوره راهنمایی ناحیه ۳ كرج است كه در نتیجه مشخص گردد چه عواملی در پرورش خلاقیت و نوآوری دانش آموزان تاثیر دارد و تا چه اندازه آنان خلاق و نوآور بوده همچنین به چه اندازه از قدرت تشخیص مسائل و تبیین مشكلات از آن مهارت در بكار گیری امكانات و ایجاد زمینه برای شكوفایی استعداد ها و بهبود بخشیدن به وضعیت آموزشی برخوردارند.

سئوالات تحقیق:
در این تحقیق سعی می شود به سئوالات زیر پاسخ داده شود.
۱) مدیران و معلمان به چه میزان در رشد و پرورش قوه خلاقیت دانش آموزان می توانند تاثیر گذار باشند؟
۲) انجام فعالیت های گروهی (پژوهشی_ ورزشی_…) تا چه حد در رشد و پرورش و تقویت خلاقیت دانش آموزان موثر است؟

۳) چه عواملی مانع رشد و پرورش قوه خلاقیت در دانش آموزان می شود؟
۴) چه تفاوتی میان شخصیت دانش آموزان خلاق در مقایسه با سایر دانش آموزان ملاحظه می شود؟

اهمیت و ضرورت تحقیق:
با توجه به نقش مهم و حیاتی آموزش و پرورش به ویژه اهمیت تحقیق و پژوهش در زمینه های مختلف و نیاز جامعه بیش از هرزمان به افراد خلاق و نو آور و موضوع اهمیت خلاقیت و راههای پرورش آن در دانش آموزان لازم و ضروری است كه در این زمینه كنكاش و پژوهشی صورت پذیرد و راه كارها و شیوه هایی در این خصوص ارائه می گردد.

تعاریف عملیاتی متغیرها:
در این قسمت از تحقیق به تعریف عملیاتی و كاربردی متغیرهای موضوع پژوهش از جمله خلاقیت و شیوه های پرورشی خلاقیت و موارد وابسته به آنها می پردازیم:
تعریف خلاقیت: یك فرآیند ذهنی است كه در فرد معینی و در یك زمان مشخص دیده می شود_ فرآیندی كه در نتیجه آن یك اثر جدید اعم از فكر یا چیز نو و متفاوتی تولید می شود.

شیوه های پرورش خلاقیت:
منظور ارائه راه كارهایی است كه از آن طریق بتوانیم خلاقیت را در دانش آموزان رشد و شكوفا و همچنین تقویت نمائیم كه در این راستا معلم_ مدیر و فعالیت های گروهی دانش آموزان و محیط نقش به بسزایی می توانند ایفا نمایند.

مقدمه۱
در دنیای پیچیده كنونی كه شاهد رقابت های بسیار فشرده جوامع گوناگون برای دست یابی به جدیدترین فن آوری و منابع قدرت هستیم افراد تیز هوش_ خلاق و صاحبان اندیشه نو و تفكر واگرا به مثابه گران بهاترین سرمایه ها از جایگاه بسیار والا و ارزشمندی برخوردار هستند. د رچنین عصری باید برای اداره سازمان های گوناگون اجتماعی_ فرهنگی اقتصادی و آموزش به نوآوری و نوجویی و نوخواهی و بهره گیری از دست آوردهای اخلاقی علمی و فنی بشر همت گماشت و راه را برای نوآوری و ارائه طرح های مناسب در این سازمانها هموار كرد.

امروز جامعه بیش از هر زمان دیگر به افراد هوشمند و خلاق نیاز دارد هر قدر جهانی كه درآن زندگی می كنیم پیچیده تر می شود نیاز به شناسایی و پرورش ذهن های خلاق و آفریننده نیز بیشتر و شدیدتر می گردد به همین دلیل در شرایط كنونی مسئله خلاقیت از مهم ترین مسائل در قلمرو روانشناسی آموزشگاهی است با توجه به این امر باید مدیرانی مبتكر و خلاق را برای رده های متفاوت مدیریت برگزید مدیران توانمندی كه قادر باشند با اتخاذ تدابیر و شیوه های بایسته به ویژه در دستگاه آموزش و پرورش زمینه را برای تجلی و بروز استعدادها و خلاقیت های معلمان و دانش آموزان فراهم آورند. آگر با استناد به نظر ((ژان پیاژه)) هدف اصلی آموزش و پرور ش را آفرینش و بویژه آفرینش انسانهای توانا به انجام دادن كارهای نو و انسان هایی خلاق و نوآفرین و كاشف بدانیم.
وظیفه و رسالت سازمان های آموزش وپرورش و از جمله مدارس این است كه به كار گماری مدیران مبتكران و نوآور و ارائه طرح های جدید و روش های نو زمینه بروز این ویژگی های آدمی را در معلمان و دانش آموزان فراهم آورند و فضای مدارس را به فضای بالنده خلاق مبتكر روح افزا صمیمانه اثر بخش پرتلاش هماهنگ و لذت بخش تبدیل كنند.
البته این امر مستلزم تدوین طرح ها و برنامه های گوناگونی است كه مدیران مدارس باید با اجرای تدریجی آنها تحول تحرك وتغییرات جدیدی در واحدهای آموزشی پدید آورند. بطوركلی برنامه ریزی در تمام سطوح مدیریت بویژه مدیریت مدرسه مستلزم داشتن اندیشه خلاق ارائه ابتكارات جدید ورزیدگی و مهارت در بكارگرفتن منابع و عوامل متعدد است.

بنابراین با توجه به نقش مهم مدیران در هماهنگی كلیه فعالیت های معلمان و دانش آموزان و ایجاد خلاقیت در محیط آموزشگاهها در این تحقیق به بررسی و چگونگی راههای پرورش خلاقیت در دانش آموزان دوره راهنمائی خواهیم پرداخت.

تعریف و توصیف خلاقیت:
واژه خلاقیت عمر طولانی ندارد_ واژه نامه انگلیسی آكسفورد_ ظهور این كلمه را به سال ۱۸۷۵ میلادی در كتابی راجع به ادبیات نمایش انگلیسی نسبت می دهد در این كتاب از قدرت خلاق شكسپیر سخن رفته است. خلاقیت واژه های بسیار مبهم و ارائه تعریفی از آن بسیار مشكل است_ پژوهشكران برداشت های متفاوتی از خلاقیت دارند و بالطبع تعاریف متفاوتی از آن ارائه داده اند وجود چنین اختلاف نظری ناشی از ماهیت بسیار پیچیده و مركب كنش های مغزی ماست. در این قسمت به ذكر چند تعریف از خلاقیت از صاحبنظران می پردازیم.

گیلفورد: خلاقیت یعنی حل یك مشكل یا سلسله ای از مسائل كوچك و بزرگ.
راجرز: خلاقیت را اظهار وجود و استقلال طلبی و حفظ شخصیت انسان می داند.
استیفن رابینز: (۱۹۹۱) خلاقیت را به معنای توانائی تركیب اندیشه ها و نظرات در یك روش منحصر به فرد با ایجاد پیوستگی بین آنان بیان می كند.
لوتانز (۱۹۹۲): خلاقیت را بوجود آوردن تلفیقی از اندیشه ها و رهیافت های افراد و یا گروهها در یك روش جدید تعریف كرده است.

رضائیان( ۱۳۷۴): خلاقیت بكار گیری توانائیهای ذهنی برای ایجاد یك فكر یا مفهوم جدید است. متداول ترین برداشت از خلاقیت عبارت است از اینكه فرد فكری نو ومتفاوت ارائه دهد._ خلاقیت می توان با تولید یا خلق اثر نو و متفاوت ارزشیابی كرد. اما باید به خاطر داشت كه هر خلاقیتی لزوماً به تولید اثر قابل مشاهده منجر نمی گردد_

برای مثال در عالم تخیل كودك یا نوجوان چیز نو و متفاوتی خلق می كند اما آفرینش ذهنی او برای دیگران قابل مشاهده و بالطبع ارزشیابی و قضاوت نیست. بنابراین خلاقیت یك فرآیند ذهنی است كه در فرد معینی و در یك زمان مشخص دیده می شود_ فرآیندی كه در نتیجه آن یك اثرجدید اعم از فكر چیز نو و متفاوتی تولید می شود. ممكن است تولید جدید و متفاوت كلامی یا غیر كلامی عینی یا ذهنی باشد.

در میان تعاریفی كه درباره رفتار خلاق و جنبه های گوناگون ان نظیر نتایج مراحل شخصیت و محیط بعمل آمده است تفاوت هایی به چشم می خورد. برخی معتقدند كه نتیجه رفتار خلاق بطور حتم باید عینی و ملموس باشد در حالیكه عده ای دیگر ابراز یك اندیشه خلاق را نیز رفتاری خلاق می دانند.

گروهی دیگر فكر می كنند مراحلی كه در جریان یك رفتار خلاق طی می شود در همه افراد یكسان است در صورتی كه دیگران اعتقاد دارند این مراحل در افراد گوناگون متفاوت است_ در مورد خصوصیات شخصیتی برخی بر این باورند كه ویژگی های شخصیتی افراد خلاق جنبه ارثی دارد_ در حالیكه دیگران ضمن رد این نظریه بر اكتسابی بودن آن تاكید دارند و معتقدند در تكوین یك زفتار خلاق محیط نقش اساسی دارد در صورتی كه مخالفان این عقیده نقش محیط را نفی می كنند و می گویند فردی كه رفتار خلاق دارد خصوصیات خود را هر جا كه باشد نشان می دهد و محیط نمی تواند در آن نقشی داشته باشد

چه عواملی در پرورش خلاقیت دانش آموزان می توانند موثر باشند؟
ذهنی كه در جستجوی ثبات است راكد می ماند مانند همان آبگیر كنار رودخانه این ذهن به زودی پر از فساد و پوسیدگی خواهد شد تنها ذهنی كه دیوار مانع مكان استراحتی ندارد بطور كامل با زندگی بدون وقفه درحال جلو رفتن كشف و انفجار است تنها چنین ذهنی می تواند شادمان باشد و تا ابد نو زیرا چنین ذهنی خود به خود خلاق است. خلاقیت كیفیتی است كه در همه انسانها وجود دارد و تفاوت تنها در میزان آن است مانند هوش كه مقدار آن در عده ای كم و در بعضی زیاد و بسیار زیاد است.

خلاقیت كم نشانه یك فرد عادی است و خلاقیت زیاد آدم های خلاق و مبتكر را از دیگران متمایز می سازد در مورد ارتباط بین بهره هوشی و خلاقیت نمی توان به درستی رابطه ای را تصور كرد زیرا بسیاری از افراد خلاق افراد باهوشی نیستند همچنین نمی توان گفت افرادی كه هوش های بالا دارند خلاق و مبتكرند جالب است بدانیم كه دانش آموزان خلاق به اندازه دانش آموزان باهوش مورد علاقه معلمان نیستند.

نتایج این تحقیقات اگر چه قابل تصمیم به كل است هشداری است كه وضعیت كلاسهای درسی را تا حدودی روشن می سازد_ دانش آموزان موفق و مورد احترام معلم معمولاً آنهایی هستند كه خوب گوش می دهند مطالب درس را عیناً حفظ می كنند عاری از تفكر و اگرا هستند و در هنگام پاسخ دادن به سئولات كلیشه ای عمل می كنند.

آموزگاران و معلمانی كه به روش های سنتی علاقمند و پایبند هستند معمولاً دانش آموزانی را دوست دارند كه سر به راه و دنباله رو و خالی از اشتباه باشند دانش آموزانی كه با خیال پردازی ها مسئله ای ایجاد نمی كنند و مسائل را آنگونه كه عرف و عادت سال های طولانی معلم است حل می كنند.

در این گونه كلاسها تفكرات و اگرا جایگاهی ندارد. احتمالاً ظرافت طبع یعضی دانش آموزان خلاق هم با بی توجهی آموزگار روبرو می شود. وقت كم و حجم زیاد دانش آموزان و ارزشیابی های آخر سال برای معلمان كه متعلق به نسل كهن هستند بهانه ای مناسب است.
خلاقیت انسان ها در همه ادوار و جوامع نیروی محركه ای بوده است كه بشر را از حالت غارنشینی به عصر فضایی امروز كشانده است. انسانی كه از وضعیت خویش ناراضی بوده به دنبال كسب رضایت و بهینه كردن محیط زیست و پاسخ دادن به كنجكاوی هایش كاوش گر و نو اندیش و خلاق باشد.
یكی از انگیزه های خلاقیت عدم رضایت است كه باعث می شود نیروی ابتكار بشر شروع خلاقیت و آغاز جریانی نو و تازه را بشارت دهد.
انگیزه دیگر خلاقیت كنجكاوی است كنجكاوی نسبت به رویدادها و پدیده های محیط زندگانی همیشه موجد برخورد با مسئله می شود_ گاه خلاقیت در شیوه حل مساله و گاه در طرح آن است.

عامل مهم دیگری كه با عث بروز خلاقیت می شود داشتن روحیه شاد و امیدوار است _ افرادی كه نسبت به رویدادها و مسائل محیطی دیدگاه منفی دارند نمی توانند خلاق و نو اندیش باشند_ مبارزه با درماندگی و آزاده بودن و آزاد زیستن شیوه زندگی انسانهای خلاق است.
آنان با مردم محیط خود به راحتی می جوشند و به آنها احساس نیاز می كنند تا با درك كاستی هایشان نیروی خلاقه خویش را بكار گیرند و عامل خیر و مبشر نیكی باشند.

استاد مطهری عقیده داشتند((آفرینندگی و خلاقیت یعنی شكستن مرسومات متعارف. دانش آموزان در كلاسهای درس بایستی دچار شك و تردید شوند_ خلاقیت در شك و تردیدهای موجود است)).

نقش مدیران و معلمان در پرورش خلاقیت دانش آموزان:
۱)نقش مدیران درپرورش خلاقیت: سازمان خلاق نیازمند به مدیرخلاقی است كه در ایجاد و حفظ فرهنگ اخلاق در درون سازمان و ترغیب ترویج و بوجود آوردن انگیزه برای رفتار خلاق در افراد گروههای درون سازمان كوشا باشد. در این راستا مدیران سازمانهای آموزشی باید هم از تجربه مفید در ایجاد چنین فرهنگی برخوردار بوده هم مورد تاكید كاركنان سازمان خود باشند زیرا چنین تائیدی علاقمندی و اشتیاق افراد را افزایش می دهد.

لازارسفلد(۱۹۶۳) می گوید: مدیر باید تمهیدات و تدابیری برای رشد نوآوری و تغییربه كار بندد_ در دنیای متحول و متغیر اشخاص و سازمانها باید بتوانند با تغییر د دگرگونی سازگاری پیدا كنند و این وظایف عمده مدیر در سازمان می باشد.
در واقع ترویج و ترغیب ویژگی های پیش گفته به عملكرد مدیر بستگی دارد و مدیران می توانند تسهیل كننده بروز این ویژگی ها باشند_ سئوال عمده این است كه چگونه می توان این ویژگی ها را ترویج داد و كاركنان را به تفكر واداشت بطوری كه خود كاركنان در این راستا به یادگیری خلاقیت و نوآوری بپردازند.
وارن بنس ( ۱۹۸۴) پس از بررسی های مستمر در مورد الگوهای رفتاری رهبران سازمانهای خلاق به این عقیده رسیده است كه وجود ۴ نوع مدیریت و توانایی در رهبر در این رابطه می تواندسودمند باشد.
۱) مدیریت توجه (دقت): به توانایی شكل دادن بینش جمعی و شامل نمودن تمام كاركنان در این بینش دلالت دارد.
۲) مدیریت معنی: توانایی بین این بینش را بطور محسوس معنادار و با تاثیر احساسی مد نظر قرار می دهد..
۳) مدیریت اعتماد: توانایی بدست آوردن و نگه داشتن اعتماد كاركنان را شامل می شود.
۴) مدیریت خویشتن: برآگاهی از توانائیها و خصوصیات ویژه خود و استفاده بهینه از آنان با حفظ روحیه موفقیت و دوری از شك و تردید نسبت به خود دلالت دارد.

كاركنانی كه از این نوع رهبری برخوردار هستند برای دستیابی به اهداف سازمانی تمایل بیشتری به ایفای نقش موثر و فعال داشته تلاش بیشتری برای ارائه اندیشه های خلاق نشان می دهند.
خلاقیت به دلایل زیر برای مدیران آموزشی ارزشمند است:
 مدیران خلاق به احتمال بیشتری می توانند خود و مدرسه تحت مدیریت خود را در مقابله با مشكلات و بهره گیری از فرصت ها سازگار نمایند.

 با خلاقیت بیشتر مدیر و همكاری او كمیت و كیفیت تصمیمات و فعالیت ها افزایش می یابد.
 مدیر و معلمان از لحاظ فردی احساس چالش و رضایت بیشتری در ارتباط با كار خود می كنند.
۲) نقش معلمان در پرورش خلاقیت ماهنامه فرهنگی _ آموزشی رشد معلم (آذر۷۷)
شاید در ابتدای ایجاد نظام تعلیم و تربیت یادگیری آمرانه بهترین روش یاد گیری محسوب می شد ولی امروزه نیاز انسان به یادگیری از طریق پی جویی حقیقت و استفاده كردن از استعدادهای خلاق امری كاملاً اثبات شده است حال باید دید در ایجاد شرایط بروز خلاقیت از معلمین چه كاری ساخته است.
۱) ایجاد فرصت ها برای بروز و شكوفا شدن خلاقیت:
یكی از مناسب ترین راههای ایجاد شرایط برای یاد گیری از طریق خلاقیت تهیه برنامه های درسی است به نحوی كه در آن فرصت های بروز خلاقیت در نظر گرفته شده باشد این عمل به طرق مختلف قابل انجام است. بنابراین لازم است از روشهایی كه دانش آموزان را با ماهیت تفكر خلاق آشنا كرده و مهارت تحلیلی آنها را تقویت می نماید استفاده نمود.

۲) اعطای جایزه به موفقیت های خلاق:
تحقیقات آموزشی نشان داده است كه دانش آموزان تمایل زیادی به یادگیری در مسیرهایی دارند كه در آنها جوایزی دریافت كرده اند اگر بخواهیم استعداد خلاق دانش آموزان شكوفا گردد باید نمودهای خلاق آنان را تشویق كنیم دانش آموزان باید تشویق شوند كه نظراتشان ارزش دارد این عمل با گوش دادن به نظرات آنها توجه و آزمایش كردن آنها و بازگو كردن برای دیگران تحقق می یابد.

ماباید فرصت هایی برای رشد خود آموزیها فراهم نمائیم_ انتقاد از جزئی ترین روشهای یاذگیری متخذه از سوی دانش آموز فشارهای سخت بر كلمه به كلمه حفظ كردن مطالب كتاب درسی نداشتن راههایی برای ارزشیابی آموخته های غیر درسی و غیر مدرسه ای وتلاش برای افزایش مطالب درسی بدون دادن هرنوع امكان بازتاب هم از مسائلی است كه به شدت هدف فوق را به مخاطره می افكند.
۳) تامین شرایط لازم برای رشد خلاقیت ها
۴) برقراری رابطه ای خلاق با دانش آموزان
۵) هدفدار بودن خلاقیت ها د رنویسندگی
۶) پرورش روحیه با نگرش سازنده نسبت به اطلاعات دریافتی
۷) دلگرم كردن و تشویق بیشتر فعالیت های خلاق.
۸) تامین شرایط برای انجام برخی از كارهای بدون ثبت نتایج و ارزشیابی .
۹) دانش آموزان گروه بندی شده و بهتر است گروهها بر اساس استعدادهای همگون انتخاب شوند.

دیدگاههای خلاقیت۱:
در مورد خلاقیت دیدگاههای متفاوتی وجود دارد _ عده ای معتقدند كه محصول نهایی فرآیند خلاقیت باید عینی و ملموس باشد و عده ای معتقدند كه بیان یك اندیشه خلاق نیز رفتاری خلاق است.
در ارتباط با مراحل خلاقیت عده ای معتقدند كه مراحل خلاقیت در همه افراد روندی یكسان دارد ولی عده ای عقیده دارند كه این مراحل در افراد مختلف متفاوت است در ارتباط با خصوصیت شخصیتی عده ای معتقدند كه ویژگی های شخصیتی افراد خلاق جنبه ارثی دارد و عده ای عقیده دارند كه ویژگی های شخصیتی جنبه اكتسابی دارد و مبتنی بر یادگیری است در ارتباط با محیط عده ای معتقدند كه محیط نقش اول را در فرآیند خلاقیت افراد دارد ولی عده ای دیگر عقیده دارند كه یك شخص خلاق هر كجا باشد محیط نمی تواند نقشی بر او داشته باشد

برای رد واثبات نظرات بالا دلایلی وجود دارد قبل از آنكه وارد این بحث شویم ابتدا بایستی به همه این موارد با دیدگاه تعدیلی نگریست و به آنها توجه كرد_ در زیر دیدگاههای خلاقیت توضیح داده می شود.

۱) دیدگاه محصول نهایی رفتار خلاق:
شاید این سئوال برا ی شما مطرح باشد كه چه رفتاری خلاق و چه رفتاری غیر خلاق است؟ دیدگاهی معتقد است كه اگر محصول بدست آمده برای فردی كه آن را ایجاد كرد. چیزی تازه و ابتكاری تلقی شود درآنصورت می توان آن را كوشش خلاق دانست هرچند ممكن است كه چنین چیزی قبلاً توسط فردی دیگر بوجود آمده باشد.
مكتب مخالف با دیدگاه بالا بر این باور است كه باید چیزی را خلاقه دانست كه قبلاً به وجود نیامده و معیارهای به خصوصی دارد. معیارهایی مانند تازگی متفاوت بودن با اشیاء متعارف و یا تغییر دادن افكار و وسایلی كه منجر به اختراع جدید شود.
دیدگاه سوم معتقد است كه محصول نهایی یك تفكر خلاق با توجه به هدفهایی كه برای آن در نظر می گیریم می تواند بسیار متفاوت و متغیر باشد بعنوان مثال می توان از دو اثر كه یكی جنبه كاربردی و عملی دارد و دیگری جنبه نظری و زیبایی شناسانه. آنچه در اینجا عامل تعیین كننده است ارزشهای خود شخص است كه به آن معتقد است حال در مقام مقایسه باید سه عامل زیر را مورد توجه قرار داد:
۱) خود شخص ۲) فرم های اجتماعی ۳) معیارهای خلاقیت

۲) دیدگاه تجزیه و تحلیل رفتار خلاق:
این دیدگاه معتقد است كه گاهی بر چگونگی یك رفتار خلاق برای ابداعات و اختراعاتی كه می خواهیم انجام دهیم امری ضروری است امروزه روان شناسان به این نكته رسیده اند كه مغز بشر چگونه فعالیت می كند و چطور می توان توانمندی های بالقوه او را بالفعل در آورد.

ممكن است این سئوال برایتان مطرح شود كه آیا با توجه به آگاهی از روند و مراحل خلاقیت می توان رفتار خلاق را فرا گرفت؟ در جواب باید گفت كه شما می توانید آن تعداد از عواملی كه منجر به رفتار خلاق می شود را از طریق مطالعه زندگی افراد خلاق الگو قرار دادن رفتارهای افرادخلاق تمرین رفتارهای الگوی خود و بودن در كنار افراد خلاق بیاموزید و رفتار خلاق را در خود ایجاد كنید زیرا رفتار خلاق در تعدادی از فرآیندهایش اكتسابی است. شما می توانید اصول و تكنیك های تغییر دادن را فرا بگیرید و مدتی از خط مشی یك راهنمایی خلاق استفاده كنید با ایجاد روش بعد از مدتی خود به خود احساس خواهید كرد كه روند و جریان خلاقیت قرار گرفته اید.

۳) دیدگاه ویژگی های شخصیتی و رفتار خلاق:
این سئوال مطرح است كه آیا هر شخص با هر خصوصیتی می تواند یك شخص خلاق باشد؟ به این مثال توجه توجه كنید.