بررسی تحولات شکلی و ماهوی قانون مجازات اسلامی جدید

 در این پژوهش ما تحولات و رویکردهای نوین قانون مجازات اسلامی را بررسی نموده‏ایم. این پژوهش درچهار فصل تدوین شده است. ابتدا کلیات تحقیق بیان شده است.

1. 1. فصل اول با عنوان مفاهیم به بیان مجازات اصلی، تکمیلی و تبعی و همچنین مجازات اشخاص حقوقی، تخفیف مجازات‏ها، درجه‏بندی مجازات‏ها، صلاحیت منفی شخصی و تحلیل اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‏ها پرداخته شده است.

1. 1. فصل دوم تغییرات انجام شده در تأسیسات عرفی که شامل تعویق صدور حکم، مجازات‏های جایگزین حبس، تعدد و تکرار جرم می‏باشد، بررسی شده است.

1. 1. فصل سوم نیز تغییرات انجام شده در حدود، قصاص و دیات بررسی شده است

1. و فصل چهارم به نتیجه ‏گیری مباحث مطرح شده اختصاص یافته است.  

    احکام قانون مجازات اسلامی به دلیل ضرورت انطباق با نیازهای زمان از یک‏سو و دور نشدن از مبانی فقهی از سوی دیگر، همواره از مباحث چالش برانگیز بوده است.در همین راستا قانون مجازات اسلامی پس از مدت‏ها مورد بازنگری قانونگذار قرار گرفت و آسیب‌شناسی قوانین موجود در هم‏ جهتی با مبانی فقهی با توجه به مباحث نظری و رویکرد اجرایی، به منظور شناخت ابهام‌ها، خلأها و نقایص مورد توجه واقع شد.

نظر به این‏که همواره بنیان مورد پذیرش قانونگذار در نظام حقوقی ایران مبانی فقهی بوده است بنابراین  هدف این پژوهش بررسی فقهی و حقوقی تغییرات اعمال شده  در قانون مجازات اسلامی می‏باشد.  در این پژوهش ضمن بررسی فقهی و حقوقی تأسیسات عرفی و موضوعات شرعی قانون جدید و مقایسه آن‏ها با قانون سابق به این سؤال که آیا قانون مجازات جدید زمینه بهتر اجرایی شدن فقه جزایی را فراهم آورده است؟ پاسخ داده خواهد شد.  همچنین ایرادات و آسیب‏های قانون جدید در راستای شناخت و تحلیل این آسیب‏ها  بررسی خواهد شد.

فهرست مطالب
چیده    ۱
مقدمه    ۲
کلیات تحقیق    ۶
۱- بیان مسأله    ۶
۲- پیشینه تحقیق    ۹
۳- پرسش‏های تحقیق    ۱۰
۴- اهداف تحقیق    ۱۱
۵- فرضیه‏های تحقیق    ۱۱

۱-۱مفهوم مجازات    ۱۵
۳٫جلو گیری وپیشگیری از ارتکاب جرم    ۱۶
۱-۱-۲ آسیب‏های قانون مجازات جدید    ۱۷
۱-۲ انواع مجازات    ۲۶
۱-۲-۱ مجازات‏های اصلی    ۲۶
۱-۲-۱-۱ حدود    ۲۹
۱-۲-۱-۲ قصاص    ۲۹
۱-۲-۱-۳ دیات    ۲۹
۱-۲-۱-۴ تعزیرات    ۳۰
۱-۲-۱-۵ مجازات اشخاص حقوقی    ۳۱
۱-۲-۲ مجازات‏های تکمیلی و تبعی    ۳۴
۱-۲-۲-۱ مجازات‏های تکمیلی    ۳۴
۱-۲-۲-۲ مجازات‏های تبعی    ۳۷
۱-۲-۲-۲-۱ مجازات‏های تبعی در قانون جدید    ۳۸
۱-۲-۳ درجه بندی مجازات‏ها    ۳۹
۱-۲-۴ نظامند شدن تخفیف مجازات‏ها    ۴۳
۱- ۳ تاریخچه قانون مجازات    ۴۶
۱-۴ اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‏ها در قانون جدید    ۵۰

۲- تغییرات انجام شده در تأسیسات عرفی قانون مجازات    ۵۴
۲-۱تعویق صدور حکم    ۵۴
۲-۱-۱ شرایط تعویق صدور حکم    ۵۶
۲-۱-۱-۱ تعویق در مجازات تعزیری    ۵۶
۲-۱-۱-۲مجازات‏های درجه شش تا هشت    ۵۷
۲-۱-۱-۳ وجود جهات تخفیف    ۵۷
۲-۱-۱-۴پیش‏بینی اصلاح مرتکب    ۵۸
۲-۱-۱-۵ فقدان سابقه کیفری شرط تعویق صدور حکم    ۵۸
۲-۲ مجازات‏های جایگزین حبس    ۶۱
۲-۲-۱ آزادی مشروط    ۶۳
۲-۲-۲تعلیق اجرای مجازات    ۶۸
۲-۲-۳ نظام نیمه‏آزادی    ۶۹
۲-۲-۳-۱ شرایط لازم جهت اجرای نظام نیمه آزادی    ۷۰
۲-۲-۴ مجازات‏های جایگزین حبس در قانون جدید    ۷۱
۲-۲-۴-۱ ویژگیهای جایگزین‏های حبس    ۷۲
۲-۲-۴-۱-۱ مشارکتی و اجتماعی بودن    ۷۲
۲-۲-۴-۱-۲ توافقی بودن    ۷۳
۲-۲-۴-۱-۳  قابل بازگشت بودن    ۷۳
۲-۲-۴-۱-۴ قابل تعلیق،تبدیل،تخفیف    ۷۴
۲-۲-۴-۳ محدوده اعمال جایگزینهای حبس    ۷۵
۲-۲-۴-۳-۱ موارد اجباری اعمال جایگزین‌های حبس    ۷۵
۲-۲-۴-۳-۲ موارد اختیاری اعمال جایگزین‌ حبس    ۷۶
۲-۲-۴-۳-۳ موارد غیر قابل اعمال جایگزین‌های حبس    ۷۷
۲-۲-۴-۴ انواع مجازاتهای جایگزین حبس    ۷۷
۲-۲-۴-۴ -۱ حبس خانگی(حبس الکترونیکی)    ۷۷
۲-۲-۴-۴ -۲خدمات عمومی رایگان(خدمات عامالمنفعه)    ۷۸
۲-۲-۴-۴ -۳ دوره مراقبت    ۷۹
۲-۲-۴-۴ -۴ جزای نقدی روزانه    ۸۰
۲-۲-۴-۴ -۵ محرومیت ازحقوق اجتماعی    ۸۱
۲-۲-۴-۴ -۶جزای نقدی    ۸۲
۲-۲-۵تحلیل فقهی مجازات‏های جایگزین حبس    ۸۳
۲-۲-۵-۱: ادّله قائلین به انحصار و نقد آن‏ها    ۸۴
۲-۲-۵-۱ -۱کثرت استعمال    ۸۴
۲-۲-۵-۲ استصحاب و اجرای اصل    ۸۶
۱ – اطلاقات باب تعزیر: کلمات فقها    ۸۸
۲-اطلاقات باب امر به معروف    ۹۰
۲-۲-۵-۲ اهداف مجازاتهای تعزیری    ۹۱
۲-۳ مجازات و اقدامات تأمینی و تربیتی اطفال    ۹۴
۲-۳-۲ شرایط عدم محکومیت به حد وقصاص در نوجوانان بالغ کمتر از هیجده سال    ۹۶
۲-۳-۲-۲ وجود شبهه در رشد و کمال عقلی مرتکب    ۹۷
۲-۳-۳ بررسی اعدام اطفال بالغ زیر ۱۸ سال درقانون مجازات جدید.    ۹۸
۲-۳-۳ مزایای تحولات جدید در مورد اطفال درقانون مجازات اسلامی    ۹۹
۲-۴ بررسی عوامل سقوط مجازات‏ها در قانون جدید    ۱۰۱
۲-۴-۱ مرور زمان    ۱۰۲
۲-۴-۱-۱ پذیرش مرور زمان در جرایم تعزیری    ۱۰۶
۲-۴-۱-۲ مرور زمان در حدود، قصاص و دیه وجود ندارد    ۱۰۷
۲-۴-۲ توبه مجرم    ۱۰۷
۲-۴-۲-۱ توبه در قانون مجازات جدید    ۱۰۹
۲-۴-۲-۳ توبه در فرض تکرار جرم    ۱۱۲
۲-۴-۳-۲ شبهه در شرایط جرم    ۱۱۶
۲-۴-۳-۳ شبهه در شرایط مسئولیت کیفری    ۱۱۶
۲-۴-۳-۴ اعمال قاعده درأ در حدود    ۱۱۷
۲-۵ حدود مسئولیت کیفری در قانون مجازات اسلامی جدید    ۱۲۰
۲-۵-۱ شروع به جرم    ۱۲۰
۲-۵-۳ تعدد جرم    ۱۲۴
۲-۵-۳-۲ ابتکار قانونگذار درباره جرایم تعزیری ماده ۱۳۴    ۱۲۸
۲-۵-۴ تکرار جرم در قانون جدید    ۱۳۴
۲-۵-۵ شرایط و موانع مسئولیت کیفری    ۱۳۶
۲-۵-۵-۱ اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری    ۱۳۸
۲-۵-۵-۲ موانع مسئولیت کیفری    ۱۳۹
۲-۵-۵-۱-۱ صغر سن (عدم بلوغ)    ۱۳۹
۲-۵-۵-۱-۲ جنون    ۱۴۰
۲-۵-۵-۱-۳ اکراه (اجبار)    ۱۴۲
۲-۵-۵-۱-۴ اضطرار    ۱۴۳
۲-۵-۵-۱-۵ خواب و بیهوشی    ۱۴۳
۲-۵-۵-۱-۶ مستی    ۱۴۴
۲-۵-۵-۱-۷ جهل به حکم    ۱۴۵
۲-۵-۵-۱-۸  دفاع مشروع    ۱۴۶
۲-۵-۶ ادله اثبات دعوی در قانون جدید    ۱۴۷
۲-۵-۶-۱اقرار    ۱۴۸
۲-۵-۶-۲ شهادت    ۱۴۹
۲-۵-۶-۳ قسامه    ۱۵۰
۲-۵-۶-۴ سوگند    ۱۵۲
۲-۵-۶-۵ علم قاضی ونظام ادله مورد پذیرش در قانون جدید    ۱۵۳

۳- بررسی تغییرات انجام شده در مباحث شرعی قانون مجازات جدید    ۱۵۵
۳-۱حدود    ۱۵۸
۳-۱-۱ زنا و جرم سنگسار در قانون جدید    ۱۶۰
۳-۱-۱-۱ زنا    ۱۶۰
۳-۱-۱-۲ حد زنا یا مجازات زنا    ۱۶۱
۳-۱-۱-۲-۱ مجازات اعدام    ۱۶۱
۳-۱-۱-۲-۳ مجازات شلاق    ۱۶۳
۳-۱-۱-۳ فن دفاع در پرونده های زنا برای نجات متهم و مجرمین از اعدام و سنگسار    ۱۶۵
۳-۱-۱-۳-۱ انکار پس از اقرار    ۱۶۵
۳-۱-۱-۳-۲ اعلام عدم داشتن علم به حرمت شرعی    ۱۶۵
۳-۱-۱-۳-۴ اقرار در دادگاه و نزد قاضی    ۱۶۶
۳-۱-۱-۳-۵ ادعای زوجیت و وطی به شبهه    ۱۶۶
۳-۱-۱-۳-۶ خروج از احصان    ۱۶۷
۳-۱-۲سب‏النبی    ۱۶۸
۳-۱-۲-۱ موارد عدم اجرای حکم سب‏النبی    ۱۷۰
۳-۱-۳ بغی و افسادفی‏الارض در قانون مجازات جدید    ۱۷۱
۳-۱-۳-۱ افسادفی‏الارض    ۱۷۴
۳-۱-۳-۱-۱ تعریف افسادفی‏الارض در فقه    ۱۷۴
۳-۱-۳-۱-۲ محاربه در قانون جدید    ۱۷۵
۳-۱-۳-۱-۳ نکاتی چند در خصوص افساد فی‏الارض در قانون جدید    ۱۷۶
۳-۲ قصاص    ۱۷۹
۳-۲-۱ قواعد قتل و قصاص در قانون جدید مجازات اسلامی    ۱۷۹
۳-۲-۱-۱ قصد فعل به همراه قصد نتیجه    ۱۸۱
۳-۲-۱-۲ قصد فعل بدون قصد کشتن    ۱۸۲
۳-۲-۱-۳ اهمیت آگاهی از شرایط نامتعارف قربانی    ۱۸۳
۳-۲-۲ قصاص مسلمانان و کفار در قانون سابق و قانون جدید    ۱۸۴
۳-۲-۲-۱ قصاص مسلمانان و کفار در قانون جدید    ۱۸۴
۳-۲-۳ عدم قصاص به سبب سقط جنین    ۱۸۸
۳-۲-۴-۱ احصای موارد تشخیص مهدورالدم در قانون جدید    ۱۹۱
۳-۲-۵ شناسایی ترک فعل به عنوان عنصر مادی قتل    ۱۹۱
۳-۳ دیات    ۱۹۴
۳-۳-۱ ماهیت دیه    ۱۹۶
۳-۳-۱-۱ مجازات بودن دیه    ۱۹۶
۳-۳-۱-۲ دیه راه جبران خسارت    ۱۹۷
۳-۳-۱-۳ دیه تلفیقی از مجازات و خسارت    ۱۹۸
۳-۳-۱-۴ نتایج مجازات یا خسارت بودن دیه    ۱۹۹
۳-۳-۲ دیه غیر مقدر (ارش)    ۲۰۰
۳-۳-۳ مسئول پرداخت دیه    ۲۰۱
۳-۳-۴ موجبات ضمان در دیات    ۲۰۴
۳-۳-۵ مقادیر دیه    ۲۰۷
۳-۳-۵-۱ بررسی دیه زن و مرد طبق قانون جدید مجازات اسلامی    ۲۰۹
۳-۳-۵-۱-۱حکم دیه در اسلام با توجه به تفاوت بین زن و مرد    ۲۱۰
۳-۳-۵-۱-۳پرداخت خسارت بدون لحاظ جنسیت    ۲۱۲
۳-۳-۵-۲ تغلیظ دیه    ۲۱۲

۴- نتیجه‏گیری و پیشنهادها    ۲۱۵
۴-۱ نتیجه‏گیری    ۲۱۵
۴-۲    پیشنهادها    ۲۳۳
منابع و مآخذ    ۲۳۴