بررسی عملکرد دستگاه های بی خطرساز در بیمارستان های شهر بهبهان

پایان نامه کارشناسی رشته بهداشت با موضوع : بررسی عملکرد دستگاه های بی خطرساز در بیمارستان های شهر بهبهان

چکیده : 

در سال ۱۳۸۷ قانونی مبنی بر منع استفاده از زباله سوزها توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. این قانون بر استفاده از دستگاه‌های بی‌خطرساز به‌عنوان موارد جایگزین زباله سوزها تأکید دارد. مدیریت پسماندهای بیمارستانی به علت پتانسیل بیماری‌زایی و بالقوه خطرناک بودن، از اهمیت خاصـی برخـوردار است. سازمان جهانی بهداشت دفع پسماندهای بیمارستانی را قبل از انجام هرگونه فرایند بی‌خطرسازی مجاز ندانسته و بر اسـاس الزامـات قـانون وزارت بهداشت و درمان کشورمان تمامی بیمارستان‌ها موظف‌اند که پسماندهای عفونی خود را قبل از دفع بی‌خطر سـازی نماینـد.

این تحقیق باهدف مقایسه کار آیی انواع سیستم‌های بی‌خطرسازی پسماندهای بیمارستانی در بیمارستان‌های وابسته به دانشکده علوم پزشکی بهبهان و خدمات بهداشتی درمانی بهبهان در سال ۹۵-۹۴ انجام‌شده است. روش گردآوری داده‌ها، مصاحبه و مشاهده و پرسشنامه است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آمار توصیفی-تحلیلی و نرم‌افزار استفاده‌شده است. فرآیند بی‌خطر سازی به میزان قابل‌توجهی باعث کاهش تعداد میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا می‌شود و به‌وسیله این دستگاه میکروارگانیسم‌ها از بین برده یا کشته می‌شوند. کاهش تعداد نشان‌دهنده نتیجه فرآیند پاک‌سازی است. بی‌خطر سازی شامل روش‌های شیمیایی و حرارتی (مرطوب و خشک) می‌باشد. تمام بیمارستان مورد مطالعه مجهز به دستگاه‌های بی‌خطر ساز بودند که تمام آن‌ها از نوع حرارت مرطوب (اتوکلاو) هستند. زمان برای بی‌خطر سازی شیمیایی ۵ دقیقه و برای بی‌خطر سازی مرطوب ۴۵ دقیقه در نظر گرفته‌شده است. در ۶۶ درصد بیمارستان‌های موردمطالعه تفکیک در مبدأ انجام می‌گیرد؛ که این خود موجب افزایش کار آیی بی‌خطر سازی و همچنین کاهش حجم پسماندهای عفونی تولیدی می‌گردد. بی‌خطرسـازی از طریـق سیـستم مرکـزی در ۹۰% از ۴ بیمارستان‌های کالیفرنیا انجام می‌شود که ۷۵% آن اتوکلاو مرکزی می‌باشد. بر اساس نتایج این مطالعه به نظر می‌رسد دستگاه بی‌خطر سازی با مواد شیمیایی با کمترین زمان بی‌خطر سازی و بهترین عملکرد مناسب‌ترین دستگاه بی‌خطر ساز بوده ولی به علت هزینه‌های بالای نگهداری دستگاه کمتر موردتوجه قرارگرفته است.

کلیدواژه‌ها : شهرستان بهبهان، اتوکلاو، پسماند بیمارستانی، دستگاه های بی‌خطر ساز.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                        صفحه

چکیده …………………………………………………………………………………………………………..۱

فصل اول: کلیات تحقیق ………………………………………………………………………………………..۲

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………….۳

۱-۱ طبقه‌بندی مواد زائد جامد …………………………………………………………………………………۶

۱-۱-۱ پسماند ………………………………………………………………………………………………… ۶

۱-۱-۱-۱ انواع پسماند ………………………………………………………………………………………… ۷

ب) پسماندهای صنعتی……………………………………………………………………………………….. ۷

ج) پسماندهای خطرناک……………………………………………………………………………………….. ۷

د) پسماندهای بیمارستانی ………………………………………………………………………………….. ۸

۱-۱-۱-۱-۱ تعریف پسماندهای بیمارستانی و پزشکی ………………………………………………………. ۸

۱-۲ طبقه‌بندی پسماند عفونی توسط  EPA به‌قرار زیر است ……………………………………………….. ۱۰

۱-۳ مخاطرات پسماندهای بیمارستانی …………………………………………………………………….. ۱۲

۱-۴ انواع روش‌های بی‌خطر ساز پسماند ……………………………………………………………………. ۱۳

۱-۴-۱ بی‌خطرسازی با بخار ………………………………………………………………………………….. ۱۳

۱-۴-۱-۱ مزایا روش بی‌خطرسازی با بخار…………………………………………………………………….. ۱۵

۱-۴-۱-۲ معایب روش بی‌خطرسازی با بخار…………………………………………………………………… ۱۶ 

۱-۴-۲ بی‌خطر سازی با حرارت خشک ………………………………………………………………………. ۱۷

۱-۴-۲-۱ مزایا بی‌خطر سازی با حرارت خشک ………………………………………………………………. ۱۷

۱-۴-۲-۲ معایب بی‌خطر سازی با حرارت خشک……………………………………………………………… ۱۸

۱-۴-۳ بی‌خطر سازی با مواد شیمیایی……………………………………………………………………….. ۱۸

۱-۴-۳-۱ مزایای بی‌خطر سازی با مواد شیمیایی…………………………………………………………….. ۱۸

۱-۴-۳-۲ معایب بی‌خطر سازی با مواد شیمیایی……………………………………………………………… ۱۹

۱-۵ بیان مسئله……………………………………………………………………………………………….. ۲۲

۱-۶ اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………….. ۲۴

۱-۶-۱ هدف اصلی طرح (General Objective)………………………………………………………………. 24

۱-۶-۲ اهداف ویژه طرح (Specific Objectives) ……………………………………………………………. 24

۱-۶-۳ اهداف کاربردی …………………………………………………………………………………………. ۲۵

۱-۶-۴ فرضیات یا سؤالات تحقیق………………………………………………………………………………. ۲۵

۱-۷ پیشینه تحقیق ……………………………………………………………………………………………. ۲۰

فصل دوم روش کار …………………………………………………………………………………………….. ۲۶

۲-۱روش کار…………………………………………………………………………………………………….. ۲۷

فصل سوم یافته‌ها و نتایج………………………………………………………………………………………. ۲۹

۳-۱یافته‌ها و نتایج ……………………………………………………………………………………………… ۳۰

فصل چهارم نتیجه‌گیری و پیشنهادات …………………………………………………………………………. ۵۰

۴-۱ نتیجه‌گیری ………………………………………………………………………………………………… ۵۱

۴-۲ پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………….. ۵۳

فصل پنجم منابع و پیوست‌ها ………………………………………………………………………………….. ۵۵ 

۵-۱ منابع و پیوست‌ها …………………………………………………………………………………………. ۵۶

  فهرست جداول

عنوان                                                                                                                               صفحه

جدول ۱-۱ : زمان بی‌خطر سازی و سیکل کاری دستگاه‌های بی‌خطر سازی ……………………………………. ۱۹

جدول ۱-۲ رتبه‌بندی وضعیت مدیریت پسماند پزشکی و کارکرد دستگاه‌های بی‌خطرساز ……………………….. ۲۷

جدول ۲-۲ وزن دهی اجزاء مدیریت پسماند پزشکی و کارکرد دستگاه‌های بی‌خطرساز …………………………. ۲۸

جدول ۱-۳ : بررسی بیمارستان‌های موجود ازلحاظ دستگاه خرد ………………………………………………….. ۳۴

جدول ۲-۳ : مشخصات عمومی بیمارستان‌های موردمطالعه ………………………………………………………. ۳۴

جدول ۳-۳ : مقدار کل زباله به تفکیک برحسب کیلوگرم در شبانه‌روز ……………………………………………… ۳۶

جدول ۴-۳ : انواع دستگاه بی‌خطر ساز …………………………………………………………………………….. ۳۶

جدول ۵-۳ تعداد روزهای خرابی هر دستگاه در سال ………………………………………………………………. ۳۷

جدول ۶-۳ : شاخص‌های مرکزی و پراکندگی امتیازات محاسبه‌شده فرآیندهای مدیریت پسماند پزشکی در بیمارستان‌های دارای دستگاه بی‌خطرساز شهرستان بهبهان …………………………………………………………………… ۳۸

جدول ۷-۳: رتبه‌بندی کارکرد دستگاه‌های بی‌خطرساز پسماندهای بیمارستانی در بیمارستان‌های مورد بررسی ………………………………………………………………………………………………………………………… ۴۲

جدول ۱-۴ : خلاصه‌ای از پیشینه تحقیق …………………………………………………………………………….. ۵۲

 فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                          صفحه

نمودار ۱-۳ : امتیاز هر بیمارستان در زمینه تفکیک پسماندهای پزشکی ……………………………………… ۳۷

نمودار ۲-۳: وضعیت بیمارستان‌های مورد بررسی به تفکیک درجه ارزشیابی …………………………………. ۳۹

نمودار ۳-۳: امتیاز بیمارستان‌های بررسی شده ازنظر دفع و بی‌خطرسازی پسماندها ……………………….. ۴۲

نمودار ۴-۳ میزان آلایندگی دستگاه‌های بی‌خطرساز در بیمارستان‌های مورد بررسی ………………………… ۴۳

نمودار ۵-۳ : میزان خرابی دستگاه‌های بی‌خطرساز در سال در بیمارستان‌های مورد بررسی ………………… ۴۴

نمودار ۶-۳: امتیاز بیمارستان‌های بررسی شده ازنظر جمع‌آوری پسماندها ……………………………………. ۴۴

نمودار ۷-۳ : امتیاز بیمارستان‌های بررسی شده ازنظر نگهداری موقت پسماندها …………………………….. ۴۵

نمودار ۸-۳: امتیاز بیمارستان‌های بررسی شده ازنظر وضعیت کارکنان مرتبط با پسماند ………………………. ۴۶

نمودار ۹-۳ : امتیاز بیمارستان‌های بررسی شده ازنظر مدیریت پسماند ……………………………………….. ۴۷

نمودار ۱۰-۳ : وضعیت انجام تست‌های بیولوژیک دستگاه‌های بی‌خطرساز …………………………………….. ۴۸

 فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                                          صفحه

شکل ۱-۱ : تفکیک زباله از مبدا …………………………………………………………………………………. ۱۰

شکل۲-۱ : کیسه های محکم و رنگی جهت جداسازی و تفکیک پسماندهای بیمارستانی ………………….. ۱۲

شکل ۱-۳ : دستگاه بی‌خطر کننده زباله‌های عفونی بیمارستان بدون خردکن داخلی ……………………….. ۴۰

شکل ۲-۳ : دستگاه بی خطرساز- مسئول بی خطرسازی پسماندها ………………………………………… ۴۱