تاثیر شرایط تاریخی و سیاسی بر اقامه نماز جمعه و فتاوای فقها

از نگاه برخی مورخین و اندیشمندان، علت اصلی تفاوت فتاوای فقها و مراجع شیعه – تا آن‌جا که برخی به وجوب تعیینی اقامه نماز جمعه در زمان غیبت و برخی به حرمت آن فتوا داده‌اند – متأثر از اختلاف در دو مبناست:

۱ – آیا اقامه نماز جمعه در اسلام جزء شئونات و مناصب حکومت اسلامی و حاکم است؟

۲ – آیا تشکیل حکومت اسلامی در زمان غیبت امام معصوم مشروعیت دارد؟

پس اگر کسی با استناد به ادله معتقد باشد که اقدام برای تشکیل حکومت اسلامی به مقام وجایگاه پیامبر «صلی الله علیه و آله و سلم» و ائمه معصومین«علیهم السلام» اختصاص ندارد (و می‌توان و باید در زمان غیبت به قدر توان اقدام به تشکیل حکومت شرعی نمود) در این صورت اگر در عصر غیبت، حکومت اسلامی صالح، مطابق موازین فقه شیعه تشکیل شد، قهراً باید تمام شئون آن و از جمله اقامه نماز جمعه در بلاد و قصبات نیز از شئون حاکم باشد.

ولی اگر کسی در ادله تشکیل حکومت در زمان غیبت و یا در احراز و تشخیص شرعی بودن آن خدشه کند و یا اقامه جمعه را جزو امور حسبیه‌ (که شارع راضی به ترک آن نیست) نداند، لاجرم مجوز شرعی برای اقامه نماز جمعه توسط غیرمعصومین و یا غیرمنصوبین خاص ایشان وجود ندارد.

فهرست مطالب
بند اول: اولین نماز جمعه‌ای که توسط پیامبر اسلام اقامه شد    16
بند دوم: تاثیر شرایط تاریخی و سیاسی بر اقامه نماز جمعه و فتاوای فقها    17
۱ – ۲ – ۲ – ۱٫ عدم اقامه نماز جمعه در میان شیعیان و تأثیر آن در پی بردن به آرای فقها    18
۱ – ۲ – ۲ – 2. بازنمایی اوضاع سیاسی مذهب شیعه در ایران در زمان حکومت صفویه    22
۱ – ۲ – ۲ – 3. عوامل تاثیر‌گذار بر چگونگی نماز جمعه در برخی دوران‌های تاریخی    23
۱ – ۲ – ۲ – ۳ – 1. انعطاف‌پذیری پادشاهان سلسله صفوی در برابر فقهای امامیه    23
۱ – ۲ – ۲ – ۳ – ۲٫ تشکیل مدارس جهت بحث و بررسی فقها    24
۱ – ۲ – ۲ – ۳ – 3. بنا کردن مساجد جامع در شهرها جهت اقامه جمعه    24
۱ – ۲ – ۲ – ۳ – 4. تشکیل مجمع نماز جمعه    25
۱ – ۲ – ۲ – ۳ – 5. جمع آوری خطبه‌های نماز جمعه    27
۱ – ۳ – ۳ – 1. وقت خطبه‌ها    39
۱ – ۳ – ۳ – 2. واجبات محتویات خطبه‌های نماز جمعه    41
۱ – ۳ – ۳ – ۲ – 1.  حمد و سپاس الهی    41
۱ – ۳ – ۳ – ۲ – ۲٫ صلوات بر پیامبر اکرم و اهل بیت(ع)    41
۱ – ۳ – ۳ – ۲ – 3. سفارش به تقوا    41
۱ – ۳ – ۳ – ۲ – 4. وجوب قرائت سوره‌ای کوتاه    41
۱ – ۳ – ۳ -۳٫  بلند خواندن خطبه‌ها    42
۱ – ۳ – ۳ -۴٫ عربی بودن خطبه‌ها    42
۱ – ۳ – ۳ -۵٫ ایستاده بودن خطیب    43
۱ – ۳ – ۳ – 6. یکی بودن خطیب و امام جمعه    43
۱ – ۳ – ۳ – 7. با طهارت بودن در خطبه‌ها    43
۱ – ۳ – ۳ – 8. گوش دادن به خطبه‌ها    44
۱ – ۳ – ۳ – 9. شرایط خطیب جمعه    44
۱ – ۳ – ۳ – 10. آداب خطبه‌ها    44
۱-۴ – ۱ – 1. روایت شیخ کلینی با اسناد عمر بن حنظله    47
۱ – ۴ – ۱ – 2. روایت ابوخدیجه    49

فهرست منابع و مآخذ    59
الف)  منابع فارسی    59
ب) منابع عربی    60