قتل با اعتقاد به مهدورالدم بودن و شرایط تحقق مهدوریت و موارد اباحه قتل

این تحقیق با عنوان قتل با اعتقاد به مهدورالدم بودن و شرایط تحقق مهدوریت و موارد اباحه قتل را به جنبه‌های کلی قتل با اعتقاد به مهدورالدم بودن اختصاص خواهیم داد که ضمن بیان سیر تاریخی آن به تشریح معنا و مفهوم مهدورالدم و شرایط تحقق مهدوریت خواهیم پرداخت.

تعریف  لغوی مهدورالدم بودن

«مهدورالدم» کسی است که ریختن خون او مباح و جایز است و فاعل چنین عملی شرعاً‌ مستوجب عتاب و عقاب نمی‌باشد و در مقابل مهدورالدم، «محقون‌الدم» قرار دارد. و محقون از ماده «حقن» است و «حَقَن الشیء» یعنی او را حبس کرد و «حَقَنتُ دَمه» یعنی از ریختن او جلوگیری کردم. 

تعریف فقهی  مهدورالدم بودن

در اصطلاح فقهی «مهدورالدم» به معنی کسی که خونش مباح شده و فرد مهدورالدم نیز شخصی است که از لحاظ شرعی کشتن او مجاز می‌باشد و در مقابل محقوق‌الدم و یا معصوم‌الدم قرار می‌گیرد و محقوق و معصوم بودن «دَم» به معنای عصمت و احترام داشتن خون می‌باشد و در کتب فقهی، محقوق‌الدم بودن مقتول به عنوان یکی از شرایط قصاص ذکر شده است

در حالی‌که به نظر می‌رسد محقوق‌الدم بودن یکی از اجزاء و عناصر تحقق جرم قتل است، زیرا اگر شخصی مهدورالدم و کسی که به مرگ محکوم شده،‌ کشته شود، جنایتی صورت نگرفته تا در استحقاق نوع مجازات و یا شرایط اجرای آن سخنی به میان آید. «لذا بعضی از فقها در تعریف قتل عمد، شرط عدم جواز قتل به وسیله جان را از عناصر تحقق جرم محسوب کرده‌اند»  و به نحوی از چنین ایراد و اشکالی اعراض نموده‌اند.

تعریف اصطلاحی مهدورالدم بودن

هرچند تعریف کامل و جامعی از مهدورالدم نشده است و بیشتر مصادیق آن ذکر گردیده، می‌توان گفت:مرتکبین جرائمی که اصولاً مجازات آنها مرگ است احترام جان خود را از دست داده و از چتر حمایتی اسلام خارج می‌شوند و به طوری که در صورت تعرض به نفس آنان، جانی نسبت به قصاص و دیه هیچ مسئولیتی نخواهد داشت و خون او هدر است و چه بسا مرتکب قتل در مواردی مورد تشویق جامعه نیز قرار گیرد.

فهرست مطالب
احکام و مصادیق قتل به اعتقاد مهدورالدم ۷

مبحث اول : سیر تاریخی قتل با اعتقاد به مهدورالدم بودن    ۷
گفتار اول: قتل با اعتقاد به مهدورالدم بودن در اسلام    ۹
گفتار دوم: مهدورالدم از نظر حقوق موضوعه    ۱۲
بند اول: حقوق کشورهاى عربى اسلامى    ۱۲
الف) حقوق مصر    ۱۲
ب)حقوق عراق    ۱۴
ج) حقوق لبنان    ۱۵
بند دوم: حقوق ایران    ۱۶
الف) قبل از انقلاب اسلامى    ۱۶
ب) بعد از پیروزى انقلاب اسلامى:    ۱۷

مبحث دوم: معنا و مفهوم مهدورالدم و شرایط تحقق مهدوریت و موارد اباحه قتل    ۲۰
گفتار اول: معنا و مفهوم مهدورالدم    ۲۰
بند اول : معنا لغوی    ۲۰
بند دوم: تعریف  فقهی و اصطلاحی    ۲۱
گفتار دوم: شرایط تحقق مهدوریت    ۲۲
بند اول: مهدورین عقیدتی    ۲۳
الف: کافر حربی    ۲۳
۱- دیدگاه اهل سنت    ۲۳
۲- دیدگاه فقهای شیعه    ۲۵
ب: مرتد    ۲۶
بند دوم: مهدورین عملی    ۲۶
گفتار سوم: موارد اباحه قتل    ۲۷
بند اول: مهدورالدم مطلق یا عام    ۲۷
الف: دیدگاه فقهای شیعه    ۲۷
ب: دیدگاه اهل سنّت    ۲۹
بند دوم: مهدورالدم خاص یا نسبی    ۲۹
الف: دیدگاه فقهای شیعه    ۳۰
ب: دیدگاه فقهای اهل سنت    ۳۱

 منابع و مآخذ