ماهیت تکانشگری و بررسی رویکردهای مختلف در تحلیل رفتارهای تکانشی

هدف از این پایان نامه ماهیت تکانشگری و بررسی رویکردهای مختلف در تحلیل رفتارهای تکانشی می باشد.تا کنون نه تنها تعریف واحدی از تکانشگری ارایه نشده است، بلکه حتی می توان گفت بر پایه هر یک از رویکردهای روان شناسی نیز تنها یک نوع رفتار تکانشی وجود ندارد. پدیده های گوناگون بسیاری هستند که با عنوان تکانشگری طبقه بندی شده و به بروز رفتارهای گوناگون تکانشگرانه انجامیده اند. در حقیقت تکانشگری از شمار زیادی عوامل مستقل تشکیل شده که با یکدیگر جنبه های گوناگون رفتار را شکل می دهند، چرا که همه رفتارهای تکانشی یک پایه عصبی-  زیستی مشترک ندارند بلکه سازوکارهای عصبی – شیمیایی بسیاری می توانند بر تکانشگری اثر بگذارند (اوندن، ۱۹۹۹).

بنابراین تکانشگری دارای یک ساختار چندبعدی است که شامل ابعادی چون گرایش به زمان حال ، ناتوانی در به تأخیر انداختن پاداش ، مهار گسیختگی رفتاری، خطرپذیری ، حس جویی ، حساسیت به پاداش ، مستعد بودن به بی حوصلگی ، لذت جویی  و ضعف تصمیم گیری  می باشد.
در هر یک از رفتارهای تکانشی، نقش برخی از مؤلفه ها، از سایرین پر رنگ تر است؛ برای نمونه حس جویی ویژگی بارز اختلال هایی مانند سوءمصرف مواد می باشد، در حالی که برخی دیگر هم چون حساسیت زیاد به پاداش ارتباط زیادی با پدیده قماربازی بیمارگونه  دارد. جنبه های دیگر تکانشگری هم چون تمرکز نسبت به زمان حال، لذت جویی، مهارگسیختگی و ضعف قدرت تصمیم گیری در هر دو اختلال نقش دارند. از این رو وجود رویکردهای گوناگون در تحلیل پدیده تکانشگری ضروری به نظر می رسد (پتری،۲۰۰۱).

۱ رویکرد شخصیت شناسانه
دیکمن  (1990) دو نوع تکانشگری را از هم متمایز ساخت: الف) تکانشگری کژکنشی  یا گرایش به انجام عملی با کمترین آینده نگری که بروز مشکلات را در پی دارد؛ ب) تکانشگری کنشی   یا گرایش به انجام عملی با کمترین آینده نگری، زمانی که همه شرایط بهینه است (اختیاری، صفایی و همکاران،۱۳۸۷). برای نمونه در شرایطی روی می-دهد که شخص باید از فرصت ها بهره گیرد و هر گونه تأخیر منجر به از دست رفتن شانس می شود. از این رو دیکمن همه رفتارهای تکانشی را بیهوده نمی داند، چرا که جنبه های کاربردی و سودمند این امر باعث بقا چنین رفتاری در گونه انسانی در طی تکامل رفتار شده است.

۲٫ رویکرد اجتماعی
در این رویکرد تکانشگری به عنوان یک رفتار آموخته شده از محیط، به شمار می رود. کودک بر اساس تجربیات خود می-آموزد برای به دست آوردن پاداش، واکنش شتاب زده نشان دهد. از این رو افراد تکانشگر فرصت ارزیابی پیامدهای رفتار خود را نخواهند داشت (مولر و همکاران،۲۰۰۱). بر این اساس تکانشگری می تواند در پاره ای از اجتماعات، یک رفتار شایسته و سودمند به حساب آید. 

فهرست مطالب 

۱-۶تعریف مفهومی و نظری تکانشگری    4

۱-۷ تعریف عملیاتی تکانشگری    4

۲-۱-۲ تکانشگری    6
۲-۱-۲-۱ تکانه    8
۲-۱-۲-۲ پردازش گزینه ها در تصمیم گیری مخاطره آمیز    10
۲-۱-۲-۲-۱ عامل ارزش    11
۲-۱-۲-۲-۲عامل زمان    11
۲-۱-۲-۲-۳ عامل احتمالات    12
۲-۱-۲-۳رویکردهای مختلف در تحلیل رفتارهای تکانشی    19
۲-۱-۲-۳-۱ رویکرد شخصیت شناسانه    20
۲-۱-۲-۳-۲ رویکرد رفتارگرایانه    25
۲-۱-۲-۳-۳  رویکرد زیستی    26
۲-۱-۲-۳-۴رویکرد اجتماعی    29
۲-۱-۲-۴ تکانشگری و جنسیت    29
۲-۱-۲-۵اختلالهای مرتبط با تکانشگری    29
۲-۱-۲-۶ تعاریف خود نظمدهی    30
۲-۱-۲-۷ نظریه های خود نظمدهی    32
۲-۱-۲-۷-۱ نظریه ی خود نظمدهی بندورا    32
۲-۱-۲-۷-۲ نظریه ی خود نظمدهی کارور و شییر    33
۲-۱-۲-۷-۳  نظریه خود تنظمی باتلر و واین    34
۲-۱-۲-۷-۴ نظریه خودنظمدهی پینتریچ و دیگروت    35
۲-۱-۲-۸  پژوهش ها درباره تکانشگری    35
۲-۲ پیشینه پژوهش    38
۲-۲-۱ پژوهشهای داخلی    38
۲-۲-۲ پژوهش های خارجی    49
۲-۳ جمع بندی    54
منابع    58
منابع فارسی    58
منابع انگلیسی    67