مبانی نظری نقش فرهنگ سازمانی در پیشگیری از بروز فساد اداری در سازمان های دولتی

متاسفانه معضل فساد اداری در سازمان های دولتی بسیاری از کشورهای جهان رواج دارد و با وجود تصوّر اکثر مردم، فساد اداری فقط مختص کشورهای در حال توسعه نیست. حتی در کشورهای صنعتی پیشرفته نیز مواردی از ارتشاء و اختلاس هر چند وقت یک بار کشف و از طریق رسانه‌ها منعکس می‌گردد. در کشورهای رو به رشد، دولت‌ها، مسئولیت‌ها و وظایف گسترده‌ای بر عهده دارند و دامنه فعالیت‌های دولت به مراتب گسترده‌تر از کشورهای صنعتی است. این امر همراه با تفاوت‌های موجود در نظام سیاسی، دو دلیل اصلی رواج بیشتر فساد اداری در کشورهای رو به رشد تلقی می‌شود (حبیبی، ۱۳۷۵، ۶).

برخی از محققان، فساد اداری را مجموعه‌ای از اقدامات کارمندان و مسئولان دولت می‌دانند که اولاً به «منافع عمومی » لطمه بزند و ثانیاً هدف از انجام دادن آن رساندن فایده به عامل (کارمند اقدام کننده) یا به شخص ثالثی که عامل را برای انجام این اقدام اجیر کرده است، باشد (فرج‌پور،۱۳۸۳،۱۱).پدیده فساد به دلیل این که رقابت‌پذیری را دشوار و تخصیص بهینه منابع را دچار اختلال می‌کند، ضد رشد قلمداد می‌شود.

به طور کلی، در اجرای سیاست‌گذاری‌های اقتصادی، سه عامل اساسی را می‌توان به طور مشخص «ضد رشد» قلمداد کرد:
۱-    گستردگی  فعالیت‌های دولت در امور اقتصادی؛
۲-    شفافیت اندک، یا عدم شفافیت و به تبع آن، عدم پاسخ‌گویی مدیریت دولتی؛
ا-    تضعیف ثبات، قانون‌مندی و رقابت پذیری محیط فعالیت‌های اقتصادی.

این عوامل که همگی ریشه در ضعف یا فقدان شفافیت نظام اداری دارند، و ایفا و سیاست‌گذاری‌های اقتصادی حاکمیت را با مشکل مواجه می‌کند و در نتیجه دولت‌مداری، یا به نحوه‌ی انجام مسئولیت‌های حکومتی توسط دولت (حکمرانی و یا زمامداری) را تضعیف و گاه غیرممکن می‌سازد. دولت‌مداری ضعیف نیز به نوبه‌‌‌‌ی خود انگیزه و امکان فساد را تقویت می‌کند.این مبانی نظری در مورد فساد اداری می باشد.و در آن به بررسی عوامل فرهنگ سازمانی بر اساس مدل هافستد در پیشگیری از فساد اداری در سازمان‌های دولتی می پردازیم.

چکـــیده
فرهنگ سازمانی به‌ دلیل ماهیت اثرگذاری قوی که می‌تواند بر رفتار و عملکرد اعضاء سازمان داشته باشد، نقش مهمّی در کنترل درونی رفتارهای کارکنان و پیشگیری از بروز فساد اداری دارد پژوهش حاضر به منظور بررسی عوامل فرهنگ سازمانی براساس مدل هافستد در سازمان‌های دولتی، در سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان‌غربی انجام شده است این پژوهش از جنبه هدف، کاربردی و نیز توسعه‌ای  واز نظر ماهیت، توصیفی پیمایشی است

یافته‌های تحقیق حاصل جمع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آوری اطلاعات از ۴۴۸ نفر جامعه آماری و نمونه‌ی ۲۰۸ نفری از کارکنان به روش تصادفی ساده می‌باشد برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی از طریق نرم‌افزار SPSS و تحلیل رگرسیون استفاده شده است نتایج تحقیق نشان می‌دهد بین فاصله‌ قدرت و فساد اداری در سازمان‌های دولتی رابطه‌ی معنادار وجود دارد که اندازه‌ی این رابطه ۰۲۰/۰ می‌باشد؛ هم‌چنین بین ابهام‌گریزی و فساد اداری در سازمان‌های دولتی رابطه‌ی معنادار وجود دارد که اندازه‌ی این رابطه صفر می‌باشد؛ در حالی که رابطه‌ی معنادار بین فردگرایی و فساد‌ اداری در سازمان‌های دولتی وجود ندارد که اندازه‌ی این رابطه ۷۰۲/۰ می‌باشد

کلید واژه: فرهنگ سازمانی، فساد ادارای، فاصله قدرت، فردگرایی، ابهام گریزی، مدل هافستد

فهرست مطالب

فصل دوم:  مبانی نظری و پیشینه تحقیق 

۲۱ بخش اول : فرهنگ سازمانی ۱۹
۲۱۱ مقدمه    ۱۹
۲۱۲ پیشینه تاریخی    ۲۱
۲۱۳مفاهیم پایه و اساسی فرهنگ    ۲۲
۲۱۳۱ ارزش‌ها:    ۲۲
۲۱۳۲ فرهنگ :    ۲۲
۲۱۴ کارکردهای فرهنگ    ۲۶
۲۱۵ فرهنگ سازمانی :    ۲۷
۲۱۵۱ کارکردهای فرهنگ سازمانی    ۳۰
۲۱۵۲ عوامل مؤثر و تاثیر گذار بر فضای فرهنگ سازمانی    ۳۱
۲۱۵۳ تاثیر محیط روی فرایند مدیریت فرهنگ سازمان    ۳۲
۲۱۵۴ فضای فرهنگ ملی    ۳۴
۲۱۵۴۱ عوامل اصلی و موثر برفرهنگ ملی    ۳۴
۲۱۵۴۱ ۱ اوضاع اقلیمی    ۳۴
۲۱۵۴۱ ۲ موقعیت جغرافیایی    ۳۵
۲۱۵۴۱۳ مذهب    ۳۵
۲۱۵۴۱۴ نظام حاکم بر جامعه (در سطح خرد و کلان)    ۳۶
۲۱۶ جمع بندی و پیشنهادات و ارائه یک مدل    ۳۶

۲۲ بخش دوم: فساد اداری    ۳۷
۲۲۱ مقدمه    ۳۷
۲۲۲ تعاریف فساد اداری    ۳۸
۲۲۲۱ فساد چیست؟    ۳۸
۲۲۳ مبانی اعتقادی (ارزشی) در زمینه فساد اداری    ۴۱
۲۲۴ انواع فساد    ۴۱
۲۲ ۵  فساد در کشورهای مختلف :    ۴۶
۲۲ ۵ ۱ آرژانتین    ۴۶
۲۲ ۵ ۲ برزیل    ۴۷
۲۲ ۵ ۳ هنگ کنگ    ۴۷
۲۲ ۵ ۴ مالزی    ۴۸
۲۲ ۵ ۵  ایران    ۴۸
۲۲ ۶ علل بروز فساد اداری  و اثرات آن    ۴۹
۲۲۷ رویکردهای اساسی پیشگیری    ۵۴
۲۲۸ راه‌های پیشگیری از فساد اداری از دیدگاه اسلام    ۵۶
۲۲۹ نظریه‌های کنترل فساد    ۵۸
۲۲۱۰ راهبرد جامع پیشگیری از فساد اداری در ایران    ۶۰
۲۲۱۰۱ ارتقای پاسخ‌گویی سیاسی    ۶۱
۲۲۱۰۲ پاسخ‌گویی رهبری نظام سیاسی    ۶۲
۲۲۱۰۳ تقویت جایگاه آموزه‌های دینی    ۶۲
۲۲۱۰۴ تقویت مشارکت مردمی    ۶۲
۲۲۱۰۵ تقویت نقش رسانه‌ها    ۶۲
۲۲۱۰۶ ایجاد بخش‌ خصوصی رقابت    ۶۳
۲۲۱۰۷ سازوکارهای نهادی ناظر بر قدرت    ۶۳
۲۲۱۰۸ اصلاح مدیریت دولتی    ۶۳
۲۲۱۱ راهکار‌های پیشگیری و مقابله با فساد در نظام اداری کشور    ۶۴
۲۲۱۱ ۱ راهکار‌های کلان    ۶۴
۲۲۱۱ ۱۱ پیشگیری از طریق اصلاح و بهسازی نظام اداری و آموزش    ۶۴
۲۲۱۱۱۲ مقابله و برخورد جدی با مصادیق فساد    ۶۴
۲۲۱۱۱۳ مدیریت موثر برنامه مقابله با فساد    ۶۴
۲۲۱۱۱ ۴ تصویب قوانین کار آمد و راهگشا در مقابله با فساد    ۶۴
۲۲۱۱۲ راهکار‌های خرد    ۶۴
۲۲۱۱۲۱ راهکار های اداری  و مدیریتی:    ۶۴
۲۲۱۱۲۲ راهکار‌های فرهنگی ـ اجتماعی:    ۶۴
۲۲۱۱۲۳ راهکار‌های سیاسی ـ مدنی:    ۶۵
۲۲۱۱۲۴  راهکار‌های اقتصادی:    ۶۵
۲۲۱۲  نوآوری در پیشگیری از فساد اداری    ۶۶
۲۲۱۲۱ میثاق سلامت     ۶۶
۲۲۱۲۲ عناصر اصلی برنامه میثاق سلامت عبارتند از:    ۶۷

۲۳  بخش سوم: کالبد شکافی فرهنگی فساد    ۶۸
۲۳۱ ابعاد فرهنگ ملل از نظر هافستد    ۷۰
۲۳۱ ۱ فاصله قدرت    ۷۰
۲۳۱ ۲  فردگرایی در مقابل جمع گرایی    ۷۱
۲۳۱۳ ابهام گریزی (عدم اطمینان)    ۷۴
۲۳۱۴ بعد مردسالاری    ۷۶
۲۳۲ تصویر ایران در پژوهش هافستد    ۷۸
۲۳۲۱مطالعه‌ ی اول    ۷۸
۲۳۲۱مطالعه‌‌ی دوم    ۷۹
۲۳۳ انتقادهای وارده به هافستد    ۸۰
۲۳ ۴  مدل‌های  نقش فرهنگ سازمانی در پیشگیری از بروز فساد اداری    ۸۱

منابع