مقایسه و ارتباط هوش معنوی با هوشهای دیگر و بررسی شاخص های آن

هدف از این پایان نامه مقایسه و ارتباط هوش معنوی با هوشهای دیگر و بررسی شاخص های آن می باشد.

تعاریف متعددی تاکنون از هوش معنوی به عنوان یکی از انواع هوش چندگانه  مطرح شده است. ایمونز (۲۰۰۰) تلاش کرد معنویت را بر اساس تعریف گاردنر از هوش مطرح کند. وی معتقد است معنویت می-تواند شکلی از هوش تلقی شود زیرا عملکرد و سازگاری فرد به طور مثال سلامتی بیشتر را پیش بینی می کند و قابلیت هایی را مطرح می کند که افراد را قادر می سازد به حل مسائل بپردازند و به اهدافشان دسترسی داشته باشند و بیان می کند که پایه های زیست شناختی هوش معنوی را در سه سطح می توان بررسی کرد: زیست شناسی تکاملی، ژنتیک رفتاری، و دستگاه های عصبی.

در دهه هاى اخیر، سازه هاى متعددى در ارتباط با هوش مطرح شده است. براى مثال مى توان به هوش منطقى، هوش عاطفى، هوش تغییر، هوش فرهنگى، هوش اجتماعى، هوش اجتماعى سیاسى، هوش سازمانى و موارد متعددى از این قبیل سازه ها اشاره کرد. سوالى که در این جا مطرح مى شود این است که آیا در میان این سازه ها، هوش معنوى، سازه اى معتبر است؟ و آیا واقعاً مى توان آن را جزیى از سیستم هوشى انسان محسوب کرد؟ شواهد و مدارک علمى بسیارى وجود دارد که مى تواند در ارتباط با واقعیت داشتن هوش معنوى، متقاعدکننده باشد. مطالعات زیادى در علوم عصب شناسى، روان شناسى و انسان شناسى انجام شده است که حاکى از وجود منطقه اى در مغز انسان است که مرتبط با معنویت و معناشناسى مى باشد. براى مثال، بر اساس ساختار عصب شناسى مغز انسان، سه گونه تفکر براى ما شناسایى شده است. تفکر پیاپى، تفکر مشارکتى و تفکر متحدکننده. تفکر پیاپى فرآیندى متناوب است و پایه هوش منطقى است. 

نوع دیگرى از تفکر که کمک مى کند بتوانیم مسایل را به همدیگر مربوط سازیم، تفکر مشارکتى است. برای مثال فهم ارتباط موجود میان «پدر» و «قدرت» ناشى از این نوع تفکر است. این در واقع از ویژگی هاى هوش عاطفى است و سبب مى شود ما نه تنها با مغزمان بلکه با قلبمان بیاندیشیم. نوع سوم تفکر که پایه هوش معنوى است، تفکرى متحد کننده است. این نوع از تفکر باعث ایجاد آگاهى و خلاقیت مى شود و به ما در حل مسایل مربوط به معنا و ارز ش هاى زندگى کمک مى کند. بنابراین در مقایسه با انواع دیگر هوش، هوش معنوى، نوع متعالى و غایى هوش است.

هوش معنوی برای کارکرد اثربخش بهره هوشی و هوش عاطفی ضرورت دارد. زوهر و مارشال آن را هوش غایی می دانند. هوش معنوی افراد را خلاق می کند. چون به افراد کمک می کند قواعد را جایگزین کنند و با مرزها بازی کنند و به ما توانایی تمیز و انتخاب می دهد. ما را سرشار از شفقت و ادراک می کند، و به ما کمک می کند محدودیت ها را ببینیم. در حقیقت ماهیت تحول آفرین هوش معنوی از مواردی است که آن را از هوش عاطفی متمایز می کند. دانیل گولمن (۱۹۹۸)  ادعا می کند هوش عاطفی باعث می شود که شخص درباره موقعیت خود قضاوت کند و رفتار مناسب آن موقعیت را بروز دهد. با این حال هوش عاطفی درون مرزها کار می کند و باعث می شود که موقعیت، هدایت کننده رفتارها باشد. در مقابل هوش معنوی در درجه اول باعث می-شود که شخص بپرسد چرا در چنین موقعیتی قرار گرفته است؟ هوش معنوی با مرزها سر و کار دارد، نه درون آن ها، بنابراین به جای هدایت شدن توسط موقعیت، خودش موقعیت را خلق و هدایت می کند.

فهرست مطالب
۲-۳- مبانی هوش معنوی    3
۲-۳-۱- هوش    3
۲-۳-۳- معنویت    4
۲-۳-۲-۱- تفاوت مذهب و معنویت    7
۲-۳-۳- هوش معنوی    9
۲-۳-۳-۱- تمایز معنویت و هوش معنوی    12
۲-۳-۳-۲- تعاریف هوش معنوی از نظر برخی صاحبنظران    13
جدول۲-۲ تعاریف هوش معنوی به همراه نام محقق و سال ارائه    14
۲-۳-۳-۳- مؤلفه های هوش معنوی از نظر برخی صاحبنظران    16
جدول۲-۳ مؤلفه هاى هوش معنوى از نظر برخی صاحبنظران    17
۲-۳-۳-۴- مقایسه و اتباط هوش معنوی با هوشهای دیگر    23
شکل شماره ۲-۱رابطه هوشها (ویگزورث، ۲۰۰۴)    26
۲-۳-۳-۵- جایگاه عصبی- زیستی هوش معنوی    27
۲-۳-۳-۶- هوش معنوی و خصیصههای روانشناختی آن    29
۲-۳-۳-۶-۱- هوش معنوی و خودآگاهی    29
۲-۳-۳-۶-۲- هوش معنوی و سلامتی    30
۲-۳-۳-۶-۳- هوش معنوی و حل مسئله    31
۲-۳-۳-۶-۴- هوش معنوی و اخلاق    32
۲-۳-۳-۷- مؤلفه های هوش معنوی در دین اسلام    34
۲-۳-۳-۸- راه کارهای رشد و تقویت هوش معنوی از منظرآموزههای دین اسلام    36
۲-۵- پیشینه مطالعاتی    38
۲-۵-۱- پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی تنظیم هیجان شناختی    38
۲-۵-۲- پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی هوش معنوی    42
۲-۵-۳- پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی عمل به باورهای دینی    46
۲-۶- جمع بندی    50
فهرست منابع    53