پرسشنامه بررسی اثربخشی سرمایه اجتماعی بر مدیریت دانش در بانکها

۱-۱  روش و ابزار جمع آوری داده­ها

     در این تحقیق روش­های جمع­ آوری داده­ها واطلاعات به صورت میدانی وکتابخانه­ای انجام گرفت.در روش میدانی از پرسشنامه استفاده شده است که به این منظور برای سنجش سرمایه اجتماعی از پرسشنامه ناهاپیت و گوشال و برای سنجش مدیریت دانش از پرسشنامه پاتریک فونگ وهمکاران(۲۰۰۹) با انجام تعدیلاتی، استفاده شده است. وهمچنین درروش کتابخانه­ای ازکتاب­ها و منابع دانشگاهی رشته مدیریت برای تعاریف متغییرها و ادبیات نظری تحقیق استفاده به عمل آمده است.

      پرسشنامه تحقیق حاضر شامل ۶۶ گویه می­باشد. ۲۸ گویه برای سنجش سرمایه اجتماعی و ۳۸ گویه برای ارزیابی فرایندهای مدیریت دانش طراحی شده است. گویه تنظیم شده براساس مقیاس پنج گزینه­ای لیکرت (خیلی موافقم = ۵، موافقم= ۴، نظری ندارم = ۳، مخالفم= ۲ و خیلی مخالفم= ۱)  ساخته شده است (سکاان، اوما، ۱۳۹۱: ص۲۲۱). گویه­های مربوط به سرمایه اجتماعی بر اساس پرسشنامه طراحی شده توسط ناهاپیت و گوشال (۱۹۹۸) با تعدیلاتی برای سنجش سه بعد سرمایه اجتماعی شامل شناختی، ساختاری و ارتباطی طراحی شده­اند. که هفت خرده مقیاس شبکه ها، اعتماد، همکاری، فهم متقابل، روابط، ارزش ها، تعهد را مورد بررسی قرار می دهد که عبارتند از:

–       بعدساختاری: موارد ۱تا ۸ که دارای خرده مقیاس شبکه­ها ( موارد ۱، ۲، ۳، ۴) و روابط (موارد ۵، ۶، ۷، ۸ ) می­باشد.

–  بعد شناختی: موارد ۹تا ۱۵ که دارای خرده مقیاس همکاری (موارد۹ ،۱۰، ۱۱ ، ۱۲) و ارزش­ها (موارد ۱۳، ۱۴ ،۱۵) می­باشد.

–  بعد ارتباطی: موارد ۱۶تا ۲۸ که دارای خرده مقیاس اعتماد ( موارد ۱۶، ۱۷، ۱۸،۱۹، ۲۰)، فهم متقابل (موارد ۲۱، ۲۲، ۲۳ و ۲۴) و تعهد (موارد ۲۵، ۲۶، ۲۷ و ۲۸) می­باشد.

و گویه­های مربوط به فرایندهای مدیریت دانش بر اساس پرسشنامه طراحی شده توسط پاتریک فونگ و همکاران(۲۰۰۹) و با انجام تعدیلاتی طراحی شده­اند. این پرسشنامه بر اساس پنج بعد مدیریت دانش شامل: اکتساب دانش، ایجاد دانش، ذخیره دانش، توزیع کردن دانش و نگهداری از دانش طراحی شده است و مورد بررسی قرار می­دهد که عبارتند از:

–       اکتساب دانش: موارد ۲۹ تا ۳۴

–       ایجاد دانش: موارد۳۵ تا ۴۰

–       ذخیره کردن دانش: موارد ۴۱ تا ۵۰

–       توزیع دانش: موارد ۵۱ تا ۶۱

–       نگهداری از دانش: موارد ۶۲ تا ۶۶ می­باشد.

۱-۲   روایی وپایایی از جمع­آوری داده­ها

      هنگامی که به امید مطالعه یک مفهوم مجموعه­ای از پرسش­ها ( یا یک ابزار اندازه گیری) را مطرح می­کنیم، چگونه می توانیم اطمینان یابیم که واقعاً به اندازه گیری همان مفهوم مورد نظر پرداخته ایم یا چیز دیگری را سنجیده­ایم برای آزمودن برازش اندازه ها چند نوع آزمون روائی وجود دارد ( سکاران، اوما ـ۱۳۹۱: ص ۲۲۳).

روایی محتوا:

      روائی محتوا اطمینان می­دهد که ابزار مورد نظر به تعداد کافی پرسش­های مناسب برای اندازه­گیری مفهوم مورد سنجش دربردارد. هر قدر عناصر مقیاس گسترده­تر و قلمرو و مفهوم مورد سنجش را بیشتر در برگیرد روائی محتوا بیشتر خواهد بود. به بیان دیگر روائی محتوا نشان می­دهد که ابعاد و عناصر یک مفهوم تا چه حد تحت پوشش دقیق قرار گرفته است ( سکاران، اوما ـ ۱۳۹۱: ص ۲۲۳). در این تحقیق برای روایی ابزار از روایی محتوا بهره­گیری شده است. بدین منظور از ابتدا با دقت در مطالعات کتابخانه­ای و استفاده از الگوهای مرجع موجود در تحقیقات مشابه، سعی شده است از مولفه­ها و شاخص­های مورد قبول و مناسب استفاده شود. سپس پرسشنامه اولیه طراحی شده برای اساتید ارسال و پس از تایید نهایی استاد راهنما و کارشناسان و انجام اصلاحات مقتضی، نهایی گردید.

  اعتبار(پایایی)پرسشنامه:

       پایایی ابزار که از آن به اعتبار، دقت و اعتماد پذیری نیز تعبیر می­شود، عبارت است از اینکه اگر یک وسیله اندازه­گیری که برای سنجش متغیر و صفتی ساخته شده در شرایط مشابه در زمان یا مکان دیگر مورد استفاده قرار گیرد، نتایج مشابهی از آن حاصل شود؛ به عبارت دیگر، ابزار پایا یا معتبر ابزاری است که از خاصیت تکرار­پذیری و سنجش نتایج یکسان برخوردار باشد (حافظ نیا و همکاران، ۱۳۹۲: ص۱۵۵).

به منظور اندازگیری پایایی پرسشنامه، از روش آلفای کرونباخ با استفاده از نرم افزار SPSS18 استفاده شده است. آلفای کرونباخ همبستگی درونی را می­سنجد ضریب همبستگی آلفای کرونباخ، یک مقدار بین صفر و یک می­باشد. در صورتی یک پرسشنامه پایاست که مقدار آلفای کرونباخ بزرگتر از مقدار۷/۰ باشد و هر چه این مقدار به عدد ۱ نزدیک­تر باشد پرسشنامه از پایایی بالاتر برخوردار می­باشد (مومنی، فعال قیومی،۱۳۹۱: ص ۲۱۲). مقدار آلفای بدست آمده برای پرسشنامه­های سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش به ترتبب ۸۶/۰ و۸۵/۰ می­باشد.

جدول ‏3‑۲: ضریب آلفای کرونباخ