چگونگی طراحی ابزار سنجش تحقیق

     پژوهشگر باید با ابزارهایی، داده های لازم را از جامعه (نمونه) آماری جمع آوری نماید و با تحلیل، پردازش و تبدیل     آن ها به اطلاعات به آزمون فرضیه ها بپردازد (خاکی، ۱۳۸۴).

     محقق به منظور دستیابی به داده های مورد نیاز جهت آزمون فرضیات، در این پژوهش از پرسشنامه، به عنوان ابزار اصلی استفاده نموده است. که می توان گفت یکی از روش های جمع آوری داده ها به صورت مقرون به صرفه و عملی در جامعه آماری است. پرسشنامه از دو بخش سؤالات عمومی و اختصاصی تشکیل شده است. بخش سؤالات عمومی مشخصات فردی پاسخ دهندگان را در بر می گیرد. این سؤالات عبارتند از: جنسیت، سن، میزان تحصیلات و سابقه خدمت.

     بخش سؤالات تخصصی نیز شامل سؤالات مرتبط با مدیریت دانش مشتری در زمینه های کسب دانش، حفظ دانش، انتقال دانش، خلق دانش و کاربرد دانش و سؤالات تخصصی مرتبط با نوآوری سازمانی می باشد. در طراحی این پرسشنامه ها از مقیاس پنج امتیازی لیکرت (از خیلی کم تا بسیار زیاد) استفاده شده است. در جدول ۳-۱ متغیرهای سؤالات مربوط به تمامی بخش ها به اختصار آورده شده است. 

جدول۳-۱-گویه‌های پرسشنامه

۳-۸- روایی و پایایی پرسشنامه

۳-۸-۱- روایی

     برای تعیین اعتبار پرسشنامه روش های متعددی وجود دارد که یکی از این روش ها اعتبار محتوا می باشد. اعتبار محتوا نوعی اعتبار است که برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه گیری به کار برده می شود. اعتبار محتوای یک ابزار اندازه گیری به سؤال های تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سؤال های پرسشنامه معرف ویژگی ها و مهارت های ویژه ای باشد که محقق قصد اندازه گیری آن ها را داشته باشد، آزمون دارای اعتبار محتوا است. برای اطمینان از اعتبار محتوا، باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سؤال های تشکیل دهنده ابزار اندازه گیری معرف قسمت های محتوای انتخاب شده باشد. بنابراین اعتبار محتوا، ویژگی ساختاری ابزار اندازه گیری است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده می شود. اعتبار محتوای یک آزمون معمولاً توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین می شود. اعتبار محتوای پرسشنامه تحقیق حاضر توسط اساتید فن و صاحب نظران در مورد موضوع تحقیق تأیید شده است و از اعتبار لازم برخوردار می باشد.  

     3-8-2- قابلیت اطمینان^[۱] (پایایی)پرسشنامه

          برای اندازه گیری پایایی یک پرسشنامه ابزارهای مختلفی وجود دارد که یکی از آن ها «ضریب آلفای- کرونباخ[۲] » است.  این ضریب توسط «کرونباخ» ابداع شده و یکی از متداول ترین روش های اندازه گیری اعتماد پذیری یا پایایی پرسشنامه هاست. این ضریب برای سنجش میزان تک بعدی بودن نگرش ها، عقاید و … به کار می رود. در واقع می خواهیم ببینیم تا چه حد برداشت پاسخ دهندگان از سؤالات یکسان بوده است. اساس این ضریب بر پایه مقیاس هاست. مقیاس عبارتست از دسته ای از اعداد که بر روی یک پیوستار به افراد، اشیاء یا رفتارها در جهت به کمیّت کشاندن کیفیت ها اختصاص داده می شود. آلفای کرونباخ به طور کلی با استفاده از یکی از روابط زیر محاسبه می شود.

یا

،

 واریانس سؤال i ام،

 واریانس مجموع کلی سؤالات،

K: تعدا سؤالات،

     بدیهی است هر قدر شاخص آلفای کرونباخ به ۱ نزدیکتر باشد، همبستگی درونی بین سؤالات بیشتر و در نتیجه پرسش ها همگن تر خواهند بود. کرونباخ ضریب پایایی ۴۵ درصد را کم، ۷۵ درصد را متوسط قابل قبول، ضریب ۹۵% را زیاد پیشنهاد کرده. بدیهی است در صورت پایین بودن مقدار آلفا، بایستی بررسی شود که با حذف کدام پرسش ها مقدار آن را می توان افزایش داد.

     به منظور بررسی پایایی پرسشنامه تحقیق، ابتدا ۳۰ پرسشنامه درجامعه آماری توزیع و گردآوری گردید. سپس برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ از نرم افزار SPSS استفاده شده است.

     در تحقیق حاضر آلفای کرونباخ چهار بخش اختصاصی هر دو پرسشنامه به شرح جدول (۳-۲) است. با توجه به این که آلفاهای محاسبه شده بالاتر از ۰٫۷ می باشد بنابراین پرسشنامه تحقیق از پایایی مناسب برخوردار است.

جدول ۳-۲-متغیرهای اصلی تحقیق (آلفای کرونباخ)