ابر و مه و انواع آن

ابر یکی از زیبا ترین جلوه های طبیعت است که گاهی به صورت رشته های ظریف ، گاهی به صورت لکه لکه در آسمان و گاهی اوقات به شکل گنبدهای بزرگ سر به آسمان کشیده ظاهر می شوند از دیدگاه هواشناسی ، ابر یکی از جنبه های مهم هواشناسی هوا در هر محل می باشد

بخش اول : ابرها

ابر یکی از زیبا ترین جلوه های طبیعت است که گاهی به صورت رشته های ظریف ، گاهی به صورت لکه لکه در آسمان و گاهی اوقات به شکل گنبدهای بزرگ سر به آسمان کشیده ظاهر می شوند .

از دیدگاه هواشناسی ، ابر یکی از جنبه های مهم هواشناسی هوا در هر محل می باشد .

تمام ابرها از قطرات ریز آب ، یا بلورهای کوچک یخ که در جو به حالت معلق وجود دارند تشکیل گردیده و در فواصل مختلف در بالای سطح زمین واقع می شوند . این ذرات آن قدر ریزند که باد ملایمی می تواند آنها را به راحتی جابجا کند .

ابر می تواند وضعیت گذشته ، حال و آینده جو را نشان دهد . برای پیش بینی های کوتاه مدت با استفاده از مشاهدات محلی شاید ابرها یکی از دو معیار مهم قابل دسترس باشند . معیار دیگر ، سمت باد است .

مقدار ابرناکی : (( Cloudiness

مقدار ابری بودن آسمان یا بر حسب دهم سقف آسمان ( دهک ) که توسط ابر پوشیده شده است بیان می شود و یا این که به صورت تشریحی توصیف می گردد .

اگر کسی به آسمان نگاه کند و فرض نماید تمام سقف آسمان به ده قسمت شده باشد و تشخیص دهد که مثلا ً هفت قسمت از این ده قسمت از ابر پوشیده است ، در این صورت گفته می شود که درجه ابرناکی هفت دهم است و فقط با عدد 7 نوشته می شود . این مقیاس را یک دهم یا ده یک(Tenth) می گویند.

در یک نوع مقیاس دیگر ، سقف آسمان به هشت قسمت تقسیم می شود و مشخص می کنند که از این هشت قسمت چند قسمت آن پوشیده ازابر است . این مقیاس را یک هشتم یا هشت یک (Octa) می گویند .

وضعیت ابرناکی آسمان به صورت توصیفی نیز بیان می گردد که نمونه ای از آن در جدول زیر دیده می شود.

…

سقف ابر ( ارتفاع پایه ابر از زمین ) :

در هواشناسی ، سقف ابر یعنی ارتفاعی که در آن پوشش ابر شکسته ( حداقل پوشش 6/0 ) یا ابر کامل ( حداقل پوشش 9/0 ) است . چنانچه درجه ابرناکی آسمان از 6/0 کمتر باشد بدون توجه به ارتفاع ابرها ، سقف نا محدود گزارش می شود .

ابرهایی که در افق قرار دارند نسبت به ابرهای بالای سر ، تیره تر ، ضخیمتر و نزدیک به هم مشاهده می شوند ، اما این فقط یک توهم است . مثلا ً اگر ابرها از هم فاصله داشته باشند و از دور به آنها نظاره شود فاصله بین آنها، همانطور که در شکل زیر نشان داده شده است، کوچکتر دیده می شود.

…

اندازه گیری سقف ابر :

اطلاع از ارتفاع سقف ابر در پیش بینی های هواشناسی بسیار مفید است . این پارامتر به سادگی قابل اندازه گیری است :

در طول روز با فرستادن یک بالون که طوری باد می شود تا در هنگام رها شدن و اوج گرفتن سرعت مشخصی داشته باشد انجام می گردد . سرعت بالونها معمولا ً 120 متر در دقیقه است . پس از رها کردن ، به بالون توجه می شود تا صعود نموده و در میان ابرها ناپدید شود . فاصله زمانی رها گردیدن تا ناپدید شدن ( بر حسب دقیقه ) ضرب در 120 ارتفاع لبه پایین ابرها را بر حسب متر می دهد .

در شب ، ارتفاع سقف ابر با وسیله ای به نام نورافکن سقف (Ceiling light)تعیین می شود . این دستگاه یک لامپ پروژکتور بسیار قوی است که نور آن عمودی به طرف بالا می تابد تا به ابرها برخورد کند . مطابق شکل زیر ، بیننده در فاصله ای از پروژکتور ایستاده و به آسمان نگاه می کند تا نور انعکاس یافته از ابرها را مشاهده نماید . سپس زاویه بین خود و محل برخورد نور به سقف ابر را نسبت به افق با یک شیب سنج اندازه گیری می کند . آنگاه با استفاده از روابط ساده مثلثاتی ، ارتفاع سقف ابر محاسبه می شود .

طبقه بندی ابرها :

بر اساس اطلس بین المللی ابرها که توسط سازمان جهانی هواشناسی WMO

( World Meteorological Organization )در سال 1956 تهیه شده است ابرها به 10 شکل یا جنس طبقه بندی شده اند که در ادامه به تشریح آنها می پردازیم .

شکلهای اساسی ابر :

اساسا ً ابرها به سه شکل تقسیم می شوند که انواع ده گانه طبقه بندی شده درداخل این سه دسته قرار می گیرند :

– ابرهای سیروس( Cirrus )

– ابرهای کومولوس ( Cumulus )

– ابرهای استراتوس ( Stratus )