ابعاد و الگوهای شیوه های فرزندپروری

هدف از این پایان نامه بررسی ابعاد و الگوهای شیوه های فرزندپروری می باشد.

انسان ها دارای الگوهای متعدد شیوه های فرزند پروری هستند. پایداری در شیوه های  تفکری که افراد ترجیح می دهند متفاوت هستند. افراد در انعطاف پذیری نسبت به شیوه های فرزند پروری خود متفاوت هستند. شیوه های فرزند پروری در طول زندگی تغییر می کند. شیوه های فرزند پروری قابل آموزش هستند. شیوه های فرزند پروری دارای ویژگی جامعه پذیری هستند و قابل اندازه گیری هستند و ارزش گذاری شیوه های فرزند پروری از نظر مکانی امری نسبی است و درستی و نادرستی آن امری نسبی است.

شیوه: عبارت از سبک ترجیهی تربیت، شیوه مترادف با توانایی نیست، بلکه نحوه استفاده از توانایی است،افراد ممکن است توانایی مشابهی داشته باشند لذا شیوه های تفکرات آنها متفاوت است (ترجمه سعیدی،۱۳۹۱).شیفر (۱۹۹۵) با مطالعه توصیفی و استفاده ازتحلیل عوامل رفتاری والدین در تعامل والد – فرزند  وسپس انجام مصاحبه ومشاهده های مستقیم رفتاری یک مدل فرضی زنجیره ای از پیرامون دو بعد دو قطبی آزادی – کنترل وطرد – عشق سازماندهی شده بود را ارائه داد.

خانواده جامعه کوچک است که معمولاً از پدر و مادر، فرزند (فرزندان ) تشکیل می‌شود . زمانی که کودکی متولد می‌شود او را به عنوان عضوی از این جامعه کوچک ، پر اهمیت می‌دانند. کودک سال‌های اولیه زندگی خود را در خانواده به سر می‌برد . در کنار پدر و مادر، برادر و خواهر است که الگوی رفتاری، ارزش‌ها و معیارهای اخلاقی را کسب می‌کند و مطابق الگو معمولاً رفتار می‌کنند . خانواده یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین سازمان‌هایی است که به رشد کودک یاری می‌دهد . در خانواده است که کودک نخستین چشم‌انداز را در جهان پیرامون خود به دست می‌آورد و احساس وجود دارد (پارسا،۱۳۶۸).خانواده یکی از عوامل مؤثر در رفتار فرد است. محیط خانه اولین و بادوام ترین امری است که در رشد شخصیت افراد تأثیر می‌گذارد  ، موقعیت اجتماعی خانواده، وضع اقتصادی آن به طرز رفتار کودکان نفوذ فراوان دارد (شریعتمداری، ۱۳۶۳).

از لحاظ تربیتی خانواده ای ایده‌آل است که نیازهای جسمانی و روانی اعضای خود را برآورده نماید ، هر کس در آن دارای امنیت باشد و احساس ارزشمندی و تعلق می‌کند ، مورد عشق و علاقه و مهر و محبت قرار می‌گیرد (هرمان.ل ،مان؛ مترجم ساعت چی،۱۳۶۸).تاثیر خانواده بر تحول چنان بارز است هیچ کس نمی‌تواند آن را کتمان کند . از ابتدای تولد روان‌شناسی به عنوان یک رشته جدید به صورت نظری و تجربی بر اهمیت نقش خانواده و بالاخص در روابط متقابل کودکان با والدینشان تأکید شده است و اکثر روان‌شناسان صرف‌نظر از مکتبی که به آن معتقدند کنش‌های متقابل میان والدین و فرزندان شان را اساس رشد عاطفی و شناختی که فرزندان قلمداد می‌کنند (احدی، ۱۳۷۶).

همچنین پژوهشگران معتقدند که روابط والد –فرزندی در جهت‌یابی های شخصیتی و رشد نیازهای روان‌شناختی و سایر خصوصیات تأثیر می‌گذارد . از نظر تاریخی مؤثرترین دیدگاه‌ها در مورد خانواده و اثرات آن بر شخصیت کودک به وسیله نظریه‌پردازان روان تحلیلگری و یادگیری اجتماعی ارائه شده است . روان تحلیلگران رشد را نتیجه حرکت کودک از میان تعارض های روانی – جنسی که نقش مهمی در روابط بین کودک و والدین بازی می‌کند ، می‌دانند و نظریه‌پردازان اجتماعی از دریچه اصول یادگیری ، یعنی جنبه‌هایی چون به‌کارگیری تشویق و تنبیه و با الگو دهی ، به تأثیر خانواده می‌نگرند . این نظریات باعث شده است که پژوهشگران در پژوهش‌های خود به دنبال این موضوع باشند که چه دسته‌ای از صفات شخصیت کودک تحت تأثیر چه نوعی از رفتار والدین خود در آینده قرار می‌گیرند (کرکا،۲۰۰۰؛ ترجمه اکبری، ۱۳۷۹).

برخی از روان‌شناسان معتقدند که شخصیت و الگوهای رفتاری نوجوان وابسته به نحوه تربیت دوران کودکی و چگونگی برخورد والدین است، آن‌ها جنبه‌هایی از رفتار والدین با همچون (پذیرش –طرد) ، (سهل گیری و کنترل ) را مورد بررسی قرار داده‌اند ، موقعیت اجتماعی، نحوه ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر ، وضع اقتصادی، افکار و عقاید، آداب و رسوم ، ایده‌آل ها و آرزوهای والدین و سطح تربیت آن‌ها در رفتار کودکان نفوذ فراوان دارد . آگاهی از اینکه چگونه تجارب اولیه زندگی، شخصیت فرد را قالب ریزی می‌کند ، ممکنست از نظر علمی به ما کمک کند تا در تربیت کودکان عاقلانه تر گام برداریم و درباره نحوه تأثیر رفتار و نگرش‌های والدین بر کودکان شناخت دقیق‌تری داشته باشیم (اتکینسون و دیگران، شریعتمداری، ۱۳۶۶).

فهرست مطالب

مقدمه    4
۲- ۱  تعریف خانواده    4
۲ – ۲ نقش والدین در رفتار فرزند    7
۲ – ۳ دلبستگی و پیوند والدینی    9
۲ – 4 تأثیر محیط و فضای خانواده بر کودکان    10
جدول ۲-۱  تأثیر فضای خانواده بر کودکان    11
۲ – ۵  شیوه های فرزند پروری    14
۲ – ۶ تاریخچه شیوه فرزند پروری    15
۲- ۷  تاریخچه فرزند پروری در ایران    18
۲ – ۸  بنیان نظری روشهای فرزند پروری و تحقیقات صورت پذیرفته در این زمینه    20
الگوهای مختلف روابط والد- فرزند در دیدگاه یکسویه    22
شیوه فرزند پروری شیفر    22
شکل ۲ – 1 الگوهای فرزندپروری شیفر    23
جدول۲-۲ ابعاد شیوه های  فرزند پروری والدین از نگاه شیفر ؛ اقتباس از شیرازی،۱۳۸۵    24
شیوه های فرزندپروری بامریند    25
پذیرندگی-  پاسخ دهندگی    27
توقع     داشتن    27
پایین    27
شکل ۲-۲     نمایش چهار شیوه فرزند پروری در دو بعد پذیرندگی و توقع داشتن    27
شیوه فرزندپروری مقتدرانه    27
شیوه فرزندپروری مستبدانه    29
شیوه فرزندپروری سهل گیرانه    30
شیوه فرزندپروری مسامحه کار    31
جدول ۲-۳: تاثیرات حاصل از شیوه های مختلف فرزند پروری در دوران کودکی وبزرگسالی، بامریند،۱۹۹۱به نقل از برنز،۲۰۰۶ ،ترجمه سعیدی،۱۳۹۱).    33
شیوه های جدید فرزندپروری بامریند    34
جدول ۲-۴ : ابعاد شیوه های فرزند پروری والدین دایانا باوم مریند؛ اقتباس از برنز،۲۰۰۶    36
الگوهای والد- فرزند در دیدگاه دو سویه    42
رویکرد بازتابی یا آینه گونه" تأثیر کودکان بر والدین"    42
نظریه تأثیرمتقابل    43
۲-۹عوامل تعیین کننده شیوه های فرزندپروری والدین    44
۲-۱۰نقش تفاوت های جنسی در نحوه برخورد والدین    46
۲-۱۱روش فرزندپروری ، دخالت والدین در فعالیتهای مدرسه و پیشرفت تحصیلی نوجوانان    56
۲-۱۲محیط خانه، خود پنداری و پیشرفت تحصیلی: یک هدف مدلسازی متداول    57
منابع فارسی    62

یشینه تحقیقاتی 
پیشینه داخلی
پیشینه خارجی 

منابع و مآخذ
منابع فارسی    
منابع انگلیسی