ارائه الگوی تدوین استراتژی با روش ماتریس سوات و RBV در جهت کسب مزیت رقابتی پایدار

دانلود پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت

ارائه الگوی تدوین استراتژی با روش ماتریس سوات و RBV در جهت کسب مزیت رقابتی پایدار

هدف از این پژوهش ارائه الگوی تلفیقی تدوین استراتژی بر مبنای تحلیل سواتSWOT و رویکرد مبتنی بر منابع RBV  در راستای کسب مزیت رقابتی پایدار در شرکت بین المللی مهندسی سیستم ها و اتوماسیون بصورت جامع و کامل و با منابع جدید می باشد.

چکیده
دیدگاه ها و مدل های مختلفی در زمینه تدوین استراتژی وجود دارد که هریک دارای معایب و مزیت هایی می باشند. یکی از مطرح ترین آنها که در کشور ما نیز دارای سابقه زیادی می باشد، تحلیل SWOT است که همزمان دو محیط داخلی و خارجی را بررسی می کند و با بهره جستن از نقاط ضعف، نقاط قوت، فرصت ها و تهدیدهای پیش روی سازمان به تدوین استراتژی می پردازد. اخیراً ایرادها و انتقادات بسیاری به تحلیل SWOT وارد شده است. این مسئله باعث شده که برخی از صاحبنظران از اتمام دوره مفید تحلیل SWOT سخن بگویند. اما با وجود انتقادهایی که بر این تحلیل  وارد می شود، این رویکرد دارای مزایای بسیاری نیز می باشد. یکی از ایرادات عمده  تحلیل SWOT عدم تمرکز کافی بر روی مقوله مزیت رقابتی می باشد. یکی از مطرح ترین  دیدگاه هایی که تمرکز خود را در تدوین استراتژی های سازمان، بر دستیابی به مزیت رقابتی قرار داده  است ، دیدگاه مبتنی بر منابع (RBV) می باشد. 

این دیدگاه توجه خود را بر استفاده از منابع و توانمندی های سازمان جهت دستیابی به مزیت رقابتی پایدار معطوف نموده است. در این پژوهش یک مدل تدوین استراتژی با تلفیق تحلیل SWOT و رویکرد مبتنی بر منابع ارائه شده است. در توسعه‌ی این مدل ضمن حفظ مزایای هر دو رویکرد مذکور، به حذف معایب عمده آنها نیز پرداخته شده است. توجه به نقش منابع و مزیت های رقابتی در تدوین استراتژی های سازمان، در کنار عوامل چهارگانه ضعف، قوت، فرصت و تهدید،  یکی از جنبه های جدید و مهم این مدل می باشد . همچنین مدل مذکور کارایی بالایی در طبقه بندی منابع سازمان به لحاظ وضعیت رقابتی آنها دارد که به برنامه ریزی جهت ارتقاء منابع و استفاده بهینه از آنها کمک شایانی می‌نماید. این تحقیق یکی از محدود پژوهش هایی است که در آن مبانی رویکرد مبتنی بر منابع به صورت کاربردی مورد توجه واقع شده است و می تواند به سازمان های مختلف در تدوین استراتژی کمک نماید. مدل مذکور در شرکت بین المللی مهندسی سیستم ها و اتوماسیون پیاده‌سازی شده است که نتایج آن نشانگر کارایی مدل در تدوین استراتژی های سازمانی می باشد.

کلمات کلیدی: تدوین استراتژی، تحلیل SWOT، رویکرد مبتنی بر منابع، مزیت رقابتی

مقدمه
آنچه در دنیای امروز، شرکتها و سازمان ها را با دنیای چند دهه قبل آنها متمایز می کند، محیط ناپایدار و پیچیده، رقابت فزاینده، تغییرات و تحولات سریع، پیشرفتهای تکنولوژیکی، توسعه روزافزون ارتباطات و مبادلات سریع اطلاعات و … می باشد. سازمان ها به منظور موفقیت و بقا در چنین محیطی نیازمند استفاده از اصول نوین برنامه ریزی و مدیریت هستند. یکی از مقولاتی که در چند دهه اخیر توجه بسیاری از سازمان ها را به خود معطوف نموده است، بحث برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک است. برنامه ریزی استراتژیک به سازمان این امکان را میدهد که به شیوهای خلاق و نوآور عمل کند و برای شکل دادن به آینده خود به صورت انفعالی عمل ننماید.
برنامه ریزی استراتژیک از سه فاز تدوین، اجرا و ارزیابی استراتژی ها تشکیل شده است. دیدگاه ها و مدل‌های مختلفی در زمینه تدوین استراتژی وجود دارد که هریک دارای معایب و  مزیت هایی می باشند. در این پژوهش به دنبال این هستیم که با تلفیق و استفاده توأم  از مزایای تحلیل  SWOT و رویکرد مبتنی بر منابع (RBV ) به الگویی کارا برای تدوین استراتژی های سازمان دست پیدا کنیم.

فهرست مطالب

چکیده    ۱
فصل اول: کلیات
۱-۱    مقدمه        ۲
۱-۲    تعریف مسأله و ضرورت انجام تحقیق    ۳
۱-۳    سؤالات و اهداف پژوهش    ۳
۱-۴    فرضیات مورد آزمون    ۴
۱-۵    روش تحقیق    ۴
۱-۶    ساختار گزارش    ۵

فصل دوم: مروری بر مفاهیم مدیریت استراتژیک و ارتباط آن با مزیت رقابتی
۲-۱    مقدمه        ۶
۲-۲    مدیریت استراتژیک    ۷
۲-۳    رویکردهای تدوین استراتژی    ۱۰
۲-۳-۱    تئوری سازمان صنعتی    ۱۲
۲-۳-۲    رویکرد مبتنی بر سناریو    ۱۲
۲-۳-۳    نگرش جبرگرایی محیطی    ۱۳
۲-۳-۴    نگرش اعمال قدرت    ۱۳
۲-۳-۵    نظریه اقتصادی چامبرلین    ۱۳
۲-۳-۶    نظریه اقتضایی    ۱۳
۲-۳-۷    رویکرد تدوین استراتژی مبتنی بر ذینفعان    ۱۴
۲-۳-۸    تجزیه و تحلیل SWOT    ۱۵
۲-۳-۹    رویکرد مبتنی بر منابع    ۱۹
۲-۴    مزیت های رقابتی    ۲۷
۲-۴-۱    مزیت رقابتی پایدار    ۲۹
۲-۴-۲    چارچوب VRIO    ۳۲
۲-۴-۳    تعیین وضعیت رقابتی منابع توسط چارچوب VRIO    ۳۴
۲-۵    جمع بندی    ۳۶

فصل سوم: معرفی مدل پیشنهادی تدوین استراتژی
۳-۱    مقدمه        ۳۷
۳-۲    سابقه پژوهش    ۳۷
۳-۳    شرح مدل پیشنهادی تدوین استراتژی    ۴۲
۳-۳-۱    تعیین مأموریت و چشم انداز سازمان    ۴۲
۳-۳-۲    تعیین عوامل چهارگانه    ۴۲
۳-۳-۳    غربال سازی عامل ها    ۴۴
۳-۳-۴    حیطه بندی منابع سازمان    ۴۴
۳-۳-۵    تعیین منابع در هر حیطه    ۴۴
۳-۳-۶    اجرای چارچوب VRIO    ۴۵
۳-۳-۷    تعیین ارتباطات بین عوامل و منابع در هر حیطه    ۴۵
۳-۳-۸    تعیین اهداف کلان    ۴۷
۳-۳-۹    تعیین گزینه های استراتژی در هر حیطه    ۴۷
۳-۳-۱۰    اولویت بندی گزینه ها و انتخاب استراتژی های اصلی    ۴۹
۳-۳-۱۱    هدف گذاری وضعیت رقابتی منابع    ۴۹

فصل چهارم: پیاده سازی مدل پیشنهادی در شرکت بین المللی مهندسی سیستم ها و اتوماسیون
۴-۱    مقدمه        ۵۱
۴-۲    معرفی شرکت بین المللی مهندسی سیستم ها و اتوماسیون    ۵۲
۴-۲-۱    تاریخچه شرکت    ۵۲
۴-۲-۲    زمینه‌های فعالیت شرکت    ۵۳
۴-۲-۳    اهداف کیفی شرکت    ۵۵
۴-۲-۴    سهامداران، توزیع پرسنل و چارت سازمانی شرکت    ۵۶
۴-۳    نتایج پیاده سازی مدل پیشنهادی    ۵۸
۴-۳-۱    تعیین مأموریت و چشم انداز    ۵۸
۴-۳-۲    تعیین عوامل داخلی و خارجی    ۶۰
۴-۳-۳    غربال کردن عوامل چهارگانه    ۶۳
۴-۳-۴    حیطه بندی منابع سازمان    ۷۷
۴-۳-۵    شناسایی منابع    ۷۸
۴-۳-۶    اجرای چارچوب VRIO    ۷۹
۴-۳-۷    تعیین ارتباطات بین منابع و عوامل چهارگانه    ۸۰
۴-۳-۸    تعیین اهداف کلان    ۸۲
۴-۳-۹    تعیین گزینه های استراتژی    ۸۲
۴-۳-۱۰    اولویتبندی گزینه ها و انتخاب استراتژی های اصلی    ۹۲
۴-۳-۱۱    هدف گذاری وضعیت رقابتی منابع    ۱۰۹

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
۵-۱    مقدمه        ۱۱۱
۵-۲    تحلیل و ارزیابی مدل پیشنهادی    ۱۱۱
۵-۲-۱    معیار ثبات و سازگاری    ۱۱۳
۵-۲-۲    معیار هماهنگی    ۱۱۴
۵-۲-۳    معیار امکان پذیر بودن    ۱۱۴
۵-۲-۴    معیار منابع و مزیت رقابتی    ۱۱۵
۵-۲-۵    معیار فرآیند تدوین و بروز رسانی    ۱۱۵
۵-۲-۶    وزن دهی به معیارها    ۱۱۶
۵-۲-۷    پیاده سازی SAW    ۱۱۷
۵-۳    نتیجه گیری    ۱۱۹
۵-۴    نوآوری های تحقیق    ۱۲۱
۵-۵    محدودیت های تحقیق    ۱۲۲
۵-۶    پیشنهاد برای تحقیقات آتی    ۱۲۲

پیوست: پرسشنامه های تحلیل عوامل داخلی و خارجی    ۱۲۳

پ-۱- پرسشنامه تحلیل عوامل داخلی    ۱۲۳
پ-۲- پرسشنامه تحلیل عوامل خارجی    ۱۲۶

 مراجع    ۱۲۸

فهرست جداول
جدول ۲-۱ : تقسیم بندی منابع از دیدگاه والنتین    ۲۴
جدول ۳-۱ : مثالی فرضی از تعیین ارتباط بین منابع و عوامل در حیطه اول    ۴۶
جدول ۳-۲ : مثالی فرضی از تعیین گزینه های استراتژی در حیطه۱     ۴۸
جدول ۴-۱ : اجزاء اصلی بیانیه مأموریت    ۵۸
جدول ۴-۲ :  لیست نقاط قوت    ۶۰
جدول۴-۳ : لیست نقاط ضعف    ۶۱
جدول۴-۴ : لیست فرصت ها    ۶۲
جدول۴-۵ : لیست تهدیدها    ۶۲
جدول۴-۶  : توزیع پرسشنامه های برگشت داده شده به تفکیک سمت افراد    ۶۴
جدول ۴-۷ :  نتایج آماری بررسی نقاط قوت    ۶۵
جدول ۴-۸ : نتایج آماری بررسی نقاط ضعف      ۶۷
جدول ۴-۹ : نتایج آماری بررسی فرصت ها    ۶۹
جدول ۴-۱۰ : نتایج آماری بررسی تهدیدها    ۷۰
جدول ۴-۱۱: طبقه بندی نقاط قوت بر اساس آزمون های آماری    ۷۲
جدول ۴-۱۲: طبقه بندی نقاط ضعف بر اساس آزمون های آماری    ۷۳
جدول ۴-۱۳: طبقه بندی فرصت ها بر اساس آزمون های آماری    ۷۴
جدول ۴-۱۴: طبقه بندی تهدیدها بر اساس آزمون های آماری    ۷۵
جدول ۴-۱۵: فهرست عوامل کلیدی    ۷۶
جدول ۴-۱۶: منابع شناسایی شده در سازمان    ۷۸
جدول ۴-۱۷ : نتایج اجرای چارچوب VRIO    ۷۹
جدول ۴-۱۸: ارتباطات بین عوامل چهارگانه و منابع    ۸۰
جدول ۴-۱۹: اهداف کلان    ۸۲
جدول ۴-۲۰: تعیین گزینه های استراتژی در حیطه ی “مالی”    ۸۳
جدول ۴-۲۱: تعیین گزینه های استراتژی در حیطه ی “تجاری”    ۸۴
جدول ۴-۲۲: تعیین گزینه های استراتژی در حیطه ی “شهرت و اعتبار”    ۸۶
جدول ۴-۲۳: تعیین گزینه های استراتژی در حیطه ی “سازمانی”    ۸۷
جدول ۴-۲۴: تعیین گزینه های استراتژی در حیطه ی “انسانی”    ۸۸
جدول ۴-۲۵: تعیین گزینه های استراتژی در حیطه ی “دانش و تکنولوژی”    ۸۹
جدول ۴-۲۶: تعیین اوزان معیارها    ۹۷
جدول ۴-۲۷: اولویت بندی گزینه های استراتژی بر اساس معیار “تأثیر در وضعیت رقابتی منابع”    ۹۸
جدول ۴-۲۸: اولویت بندی گزینه های استراتژی بر اساس معیار “بهره گیری از سایر منابع سازمان”    ۹۹
جدول ۴-۲۹: اولویت بندی گزینه های استراتژی بر اساس معیار “همسویی با عوامل چهارگانه”    ۱۰۰
جدول ۴-۳۰: اولویت بندی گزینه های استراتژی بر اساس معیار “قابلیت اجرا”    ۱۰۱
جدول ۴-۳۱: اولویت بندی گزینه های استراتژی بر اساس معیار “هزینه های لازم برای اجرا”    ۱۰۲
جدول ۴-۳۲: اولویت بندی گزینه های استراتژی بر اساس معیار “زمان لازم برای اجرا”    ۱۰۳
جدول ۴-۳۳: اولویت بندی گزینه های استراتژی بر اساس معیار “همسویی با سیاست های کلی سازمان”    ۱۰۴
جدول ۴-۳۴: تعیین نمره کل گزینه های استراتژی    ۱۰۵
جدول ۴-۳۵: اولویت بندی نهایی گزینه های استراتژی    ۱۰۷
جدول ۴-۳۶: تعیین استراتژی های اصلی از بین گزینه های استراتژی    ۱۰۸
جدول ۴-۳۷: هدف گذاری وضعیت رقابتی منابع    ۱۰۹
جدول ۵-۱: معیارها و زیرمعیارهای استفاده شده    ۱۱۲
جدول ۵-۲ : وزن دهی معیارها و زیرمعیارها    ۱۱۷

فهرست اشکال
شکل ۲-۱ : ماتریس SWOT     ۱۷
شکل۲-۲  : زنجیره ارزش پورتر      ۲۵
شکل ۲-۳ : چارچوب ۷S       ۲۵
شکل ۲-۴ : مدل گرانت به صورت خلاصه شده     ۲۶
شکل ۲-۵ : مدل هانت و مورگان    ۲۷
شکل ۲-۶: چگونگی تعیین وضعیت رقابتی منابع  توسط چارچوب VRIO    ۳۵
شکل ۳-۱: چارچوب کلی مدل پیشنهادی تدوین استراتژی     ۴۳
شکل ۴-۱ : تقسیم بندی بخش های شرکت     ۵۳
شکل۴-۲ : چارت سازمانی شرکت    ۵۶
شکل۴-۳: سهامداران شرکت    ۵۷
شکل۴-۴ : توزیع پرسنل برحسب واحد سازمانی      ۵۷
شکل۴-۵: توزیع پرسنل برحسب تحصیلات     ۵۷
شکل ۴-۶ : بیانیه مأموریت سازمان     ۵۹
شکل۴-۷: حالت کلی یک ماتریس تصمیم    ۹۴
شکل ۵-۱:  مقایسه مدل تلفیقی و تحلیل SWOT توسط روش SAW    ۱۱۸