ارزیابی عملکرد شعب بیمه ایران با DEA

دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی

ارزیابی عملکرد شعب بیمه ایران با DEA

هدف از این پژوهش ارزیابی عملکرد شعب بیمه ایران با روش تحلیل پوششی داده ها DEA  بصورت کامل و جامع و با منابع جدید می باشد.

چکیده
شبکه فروش بیمه یکی از مهمترین بخش های شرکت های بیمه می باشد، چرا که از یک سو درآمد حاصل از عملیات بیمه گری را از طریق فروش محصولات بیمه ای و دریافت حق بیمه های مربوطه تأمین می کند و از طرف دیگر این واحد در ارتباط نزدیک با مشتریان است و چگونگی تعامل این واحد با مشتریان در میزان فروش، تکرار خرید و توصیه به دیگران و. تاثیر بسزایی دارد. در بین ارکان مختلف، شبکه های فروش، نمایندگی های بیمه به لحاظ تعداد و گستردگی جغرافیایی از اهمیت دو چندانی برخوردارند. بنابراین عملکرد آنان می تواند، تأثیر شگرفی بر بینش، نگرش و درک بیمه گزاران نسبت به شرکت بیمه داشته باشد.

لذا ارزیابی عملکرد نمایندگی های بیمه به منظور اطلاع از کیفیت و چگونگی عملکرد آنان از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این پژوهش کارایی ۶۰ نماینده شرکت سهامی بیمه ایران فعال در استان گیلان که کارمزد دریافتی ماهانه آنها بین۲۰ الی۷۰ میلیون ریال می باشد، با دو روش تحلیل پوششی داد ه ها BCC –O با لحاظ نمودن خروجی نامطلوب (ضریب خسارت) به عنوان ورودی و روش دوم با لحاظ نمودن خروجی نامطلوب به عنوان خروجی با استفاده از مدل مهرگان مورد بررسی قرارگرفت. اطلاعات مربوط به هزینه عملیاتی و پرسنلی نمایندگان از دفاتر نمایندگی گرفته شد و مقادیر مربوط به حق بیمه و محاسبه ضریب خسارت از  اطلاعات پایگاه داد ه های حسابداری شرکت سهامی بیمه ایران استان گیلان اخذ گردید. با توجه به نتایج بدست آمده با هر دو روش ۱۴ نماینده کارا و ۴۶ نماینده ناکارا شدند. تفاوت دو روش در مقدار کارایی های نمایندگان می باشد که بیانگر این است در روش دوم با در نظر گرفتن خروجی نامطلوب نتایج حاصله دقیق تر می باشد. ضمنا سایر نمایندگان می توانند با الگو قراردادن نمایندگان کارا به عنوان مرجع (الگو) و رساندن ورودی و خروجی های شان به واحدهای مجازی پیشنهادی یا همان  نقاط تصویر به سطح مطلوبی از کارایی برسند. نمایندگان بیمه باید با شناخت کامل از صنعت و بازار بیمه حق بیمه دریافتی از بیمه گزاران را افزایش دهند، تا به سطح قابل قبولی از کارایی برسند.

کلمات کلیدی: تحلیل پوششی داده ها، کارایی، شبکه فروش، صنعت بیمه، خروجی نامطلوب

مقدمه
ارزیابی عملکرد فرآیندی است که به سنجش و اندازه‌گیری، ارزش‌گذاری و قضاوت درباره عملکرد سازمان در دوره معینی پرداخته و در صورتی که با دیدگاه فرایندی و بطور صحیح و مستمر انجام شود، موجب ارتقاء عملکرد سازمان‌ها می‌گردد(صالح زاده و دیگران، ۱۳۹۰). اندازه گیری کارایی به عنوان یکی از مهمترین روش‌های ارزیابی عملکرد و بهره وری یک شرکت، همواره مورد توجه محققان قرار داشته است. (Niknazar,2011 ؛ اجلی و صفری، ۱۳۹۰) کارایی بیانگر این مفهوم است که یک سازمان در یک دوره زمانی مشخص، به چه میزان توانسته است از منابع خود در راستای تولید استفاده نماید. بنابراین کارایی، معیار عملکرد یک سیستم سازمانی است که بر میزان منابع (ورودی ها) استوار شده است. به عبارت دیگر کارایی، میزان مصرف منابع برای تولید مقدار معینی، محصول است. (مهرگان، ۱۳۹۱ص۳۸). قدم ابتدایی در زمینه بهبود کارایی و بهره وری، “اندازه گیری” است. اندازه-گیری کارایی و بهره وری شرایطی را فراهم می آورد تا مدیران سازمان دریابند در چه وضعیتی قرار دارند و بتوانند برای بهبود شرایط فعلی برنامه ریزی کنند (امامی میبدی و دیگران، ۱۳۸۸).

سازمانها برای تعیین و تشخیص موقعیت فعلی خود و بقا پیشرفت در دنیای رقابتی امروز می بایست به طور مستمر از روشها و الگوهایی به منظور ارزیابی و بهبود مستمر عملکرد خود بهره گیرند. ارزیابی عملکرد، ضرورتی بنیادین در رویارویی و سازگاری با تحولات و بهبود مستمر فعالیت هاست. امروزه در صنعت بیمه به دلیل ورود شرکت های متعدد بخش خصوصی، شرایط رقابتی ویژه ای حکمفرما شده است به طوری که شرکت های با عملکرد و توان رقابتی بالا، قادر به ادامه حیات خواهند بود، بنابراین ضرورت دارد تا این شرکت ها ضمن ارزیابی عملکرد خود نسبت به سایر شرکت ها، با شناسایی نقاط ضعف و قوت عملکرد زمینه را برای بهبود مستمر خود فراهم نمایند(میثم شفیعی ودیگران،۱۳۹۱).خدمات بیمه ای نقشی مهم در اقتصاد ملی ایفا می کنند و تاثیرات عمیقی بر رفتار بخش های مختلف اقتصادی دارند. امروزه با تغییرات بنیادین در اقتصاد دنیا، شرکت های بیمه ای نیز دچار تغییرات اساسی شده اند. از جمله این تغییرات اساسی، افزایش کمی مؤسسات بیمه ای و حضور بیش از پیش بخش خصوصی در این عرصه از فعالیت های اقتصادی است، به طوری که این حضور نسبت به سال های گذشته تقریبا چندین برابر رشد داشته است. صنعت بیمه از جمله پدیده هایی است که در تجارت داخلی و خارجی اعتبار و اهمیت خاصی دارد و ارزیابی کارایی شرکت های بیمه علاوه برآگاهی دادن به ذی نفعان، باعث افزایش رقابت، پویایی صنعت و توسعه پایدار و متوازن جامعه می شود.

شرکت های بیمه برای تعیین و تشخیص موقعیت فعلی خود و بقا و پیشرفت در دنیای رقابتی امروز می بایست به طور مستمر از روشها والگوهایی به منظور ارزیابی و بهبود مستمر عملکرد خود و فعالیت های جاری در سازمان بهره گیرندAdler & Golany ,2001)).توسعه یافتگی یکی از اهداف اصلی در سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران بوده و صنعت بیمه پشتوانه راسخی است که سهم چشمگیری در تحقق این مهم خواهد داشت.همزمان با تعریف بهره وری روش های متعددی نیز برای اندازه گیری آن ارائه شده است. روش های مختلفی جهت اندازه گیری و ارزیابی کارایی سازمانها  وجود دارد که در یک طبقه بندی کلی آنها را به مدل های پارامتریک و ناپارامتریک تقسیم می کنند(امامی میبدی و دیگران، ۱۳۸۸؛ آذر، ۱۳۸۶ ؛ مهرگان، ۱۳۹۱، ص ۲۵). در روشهای پارامتریک با استفاده از تکنیک های مختلف آماری و اقتصادسنجی، نسبت به تعیین کارایی اقدام می گردد و در روشهای ناپارامتریک از مدل های برنامه ریزی ریاضی(بهینه سازی تابع هدف) کارایی هر واحد محاسبه می گردد (مهرگان،۱۳۹۱، ص ۲۵). 

فرآیند ارزیابی عملکرد، فرآیندی است که به سازمان این فرصت را می دهد که مشکلات را شناسایی کند و عمل صحیح را قبل از اینکه مشکلات بزرگ شوند، انجام دهد(Kueng, 2000 ). دو روش عمده ای که برای تخمین کارایی بنگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد، روش مرز تصادفی  و روش تحلیل پوششی داده ها است. در روش تحلیل پوششی داده ها، تخمین کارایی با استفاده از سیستم برنامه ریزی ریاضی صورت می گیرد. در این روش محدودیتی در انتخاب نهاده و ستاده ها وجود ندارد البته به شرط آن که تعداد بنگاه ها به اندازه کافی زیاد باشد. اما روش تحلیل مرز تصادفی با استفاده از روش های اقتصادسنجی به تخمین کارایی می پردازد (همتی و همکاران،۱۳۸۶).

شرکت های بیمه ای سعی دارند با استفاده بهینه از امکانات موجود، خدماتی ارائه دهند که به لحاظ کمیت و کیفیت در سطح بالایی باشد. کارایی از معیارهای اساسی برای سنجش عملکرد سازمانی است که بیانگر نسبت خروجی یک مجموعه به ورودی های آن را نشان می دهد، اما با افزایش تعداد خروجی ها و ورودی ها، اندازه گیری کارایی با شیوه های سنتی بسیار دشوار است، بنابراین یکی از روش های بسیار کارآمد جهت ارزیابی عملکرد واحدهای مشابه که به دلیل خصوصیات مطلوب، خروجی های گسترده و تحلیل ناکارایی بنگاه ها در بیش از  سه دهه ی اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته، روش تحلیل پوششی داده هاست. در این پژوهش، با استفاده از شاخص کارایی، ارزیابی عملکرد شبکه فروش شرکت  بیمه صورت گرفته و برای بدست آوردن کارایی هم از تکنیک تحلیل پوششی داده ها استفاده شده است. 

فهرست مطالب
چکیده .۱

فصل اول: کلیات تحقیق
۱-۱-    مقدمه .۳
۱-۲-    بیان مسئله ۴
۱-۳-    اهمیت  و ضرورت تحقیق۵
۱-۴-    اهداف تحقیق۸
۱-۵-    مدل تحقیق ۹
۱-۶- تعریف متغیرهای پیشنهادی تحقیق ۱۰
۱-۷- سوالات تحقیق ۱۲
۱-۸- روش تحقیق.۱۲
۱-۸-۱- روش گردآوری اطلاعات .۱۲
۱-۸-۲- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ۱۲
۱-۹-  قلمرو تحقیق ۱۳
۱-۱۰- تعریف واژه ها و اصطلاحات تخصصی.۱۳

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
۲-۱- مقدمه  ۱۸
۲-۲- ارزیابی عملکرد . ۱۹
۲-۳- تحلیل پوششی داده ها ۲۱
۲-۴- مدل های اصلی تحلیل پوششی داده ها ۲۲
۲-۴-۱- مدلCCR . 23
۲-۴-۱-۱- مدل مضربی CCR ورودی محور  .۲۵
۲-۴-۱-۲- مدل مضربی CCR خروجی محور.۲۶
۲-۴-۲- مدل BCC 27
۲-۴-۲-۱- مدل مضربی BCC ورودی محور ۲۷
۲-۴-۲-۲- مدل مضربی BCC خروجی محور.۲۸
۲-۵- مروری بر تحقیقات انجام شده با استفاده DEA .29
۲-۵-۱- تحقیقات خارجی .۲۹
۲-۵-۲- تحقیقات داخلی ۳۰
۲-۶- مروری بر تحقیقات انجام شده درصنعت بیمه  با استفاده DEA32
۲-۶-۱- تحقیقات خارجی . ۳۲
۲-۶-۲- تحقیقات داخلی   ۳۵
۲-۷- ورودی ها  و خروجی های نامطلوب در DEA .  ۳۹
۲-۷-۱- مدل خروجی نامطلوب  ۴۰
۲-۸- مروری بر تحقیقات انجام شده با خروجی نامطلوب. ۴۱
۲-۹- مدل تحقیق . ۴۳   

فصل سوم: روش اجرای تحقیق
۳-۱- مقدمه . ۴۵
۳-۲- روش تحقیق  ۴۶
۳-۳- جامعه آماری . ۴۶
۳-۴- روش گردآوری اطلاعات  ۴۷
۳-۵- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات . ۴۷
۳-۶- رتبه بندی واحدهای کارا ۴۸
۳-۶-۱- روش اندرسون- پترسون  ۴۸
۳-۶-۲- روش کارایی متقاطع . ۴۸
۳-۷- ورودی و خروجی های تحقیق .۴۹
۳-۷-۱- ورودی ها .۴۹
۳-۷-۲- خروجی ها .۴۹
۳-۷-۳- ورودی و خروجی نمایندگی بیمه . ۵۰
۳-۸- نمونه ای از حل مدل تحلیل پوششی داده ها ۵۳
۳-۸-۱- روش اول مدل BCC  خروجی محور .۵۳
۳-۸-۲- روش دوم خروجی نامطلوب مهرگان .۵۴

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
۴-۱- مقدمه ۵۷
۴-۲- ارزیابی و تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از مدل .۵۸
۴-۲-۱- در نظر گرفتن خروجی نامطلوب به عنوان یک عامل ورودی ۵۸
۴-۲-۲- در نظر گرفتن خروجی نامطلوب با تغییر متغیر به عنوان یک عامل خروجی
.۶۵
۴-۳- رتبه بندی واحدهای تصمیم گیری .۷۱

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری و پیشنهادات
۵-۱- مقدمه .۷۵
۵-۲- سنجش کارایی نمایندگان با روش های فعلی ۷۵
۵-۳- پاسخ به پرسش های تحقیق ۷۷
۵-۴- بحث و نتیجه گیری . ۸۴
۵-۵- پیشنهادات برخاسته از تحقیق .۸۵
۵-۵-۱- پیشنهاد برای نمایندگان بیمه . ۸۵
۵-۵-۲- پیشنهاد ها برای شرکت های بیمه . ۸۶
۵-۵-۳- پیشنهاد ها برای بیمه  مرکزی . ۸۷
۵-۶- پیشنهاد برای تحقیقات آینده . ۸۷
۵-۷- محدودیت ها. ۸۷

منابع و مأخذ
الف – منابع فارسی .  ۸۹
ب – منابع خارجی . ۹۲

پیوست ها
پیوست الف – شناخت بیمه و تاریخچه آن   ۹۴

فهرست جداول
جدول(۲-۱)خلاصه ای بر فعالیتهای DEA.38
جدول(۳-۱) جدول(۳-۱) ورودی ها( )و خروجی های( )،نماینده  بیمه۵۰
جدول(۴-۱) نتایج ارزیابی نمایندگی های بیمه و واحدهای مرجع با دیدگاه اول ۵۹
جدول (۴-۲) نمایندگان کارا در دیدگاه اول . ۶۲
جدول (۴-۳) نقاط تصویر واحدها به منظور کارا شدن در دوره بعدی فعالیت در دیدگاه اول ۶۲
جدول (۴-۴) نقاط تصویر (واحد مجازی )برای نمایندگی ۷۳۴۳ ۶۵
جدول(۴-۵) تبدیل خروجی نامطلوب به خروجی مطلوب بر اساس مدل مهرگان ۶۶
جدول(۴-۶) : نتایج ارزیابی نمایندگی های بیمه و واحدهای مرجع با دیدگاه دوم  ۶۶
جدول (۴-۷) نمایندگان کارا در دیدگاه دوم ۶۸
جدول(۴-۸ ) : نقاط تصویر نمایند گی ها در دیدگاه دوم ۶۹
جدول (۴-۹) : رتبه بندی واحدها بر اساس دو دیدگاه  ۷۲
جدول (۵-۱) رتبه بندی نمایندگی های بیمه بر اساس روش فعلی  ۷۶
جدول (۵-۲) تعداد و درصد نمایندگان کارا و ناکارا .۷۸
جدول (۵-۳) مقایسه تعداد واحدهای کارا و ناکارا و مقایسه میانگین کارایی ۷۸
جدول (۵-۴) مقایسه نتایج حاصل از سنجش کارایی دیدگاه اول و دوم.۷۹ 

فهرست اشکال

شکل(۱-۱) مدل کلاسیک واحد تصمیم گیرنده  ۸
شکل (۱-۲) ورودی و خروجی دفاتر نمایندگی ۱۱
شکل(۲-۱) مدل کلی تحلیل پوششی داده ها۲۲