انواع قراردادهای نفتی و بررسی تحولات صنعت نفت ایران قبل و بعد از انقلاب

این پایان نامه در مورد انواع قراردادهای نفتی در ایران و با عنوان انواع قراردادهای نفتی و بررسی تحولات صنعت نفت ایران قبل و بعد از انقلاب می باشد.

برای آشنایی با انواع قراردادهای نفتی ابتدا قراردادهای نفتی تا قبل از انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار می گیرند.
قراردادهای نفتی تا قبل از انقلاب اسلامی 
۱- نوع قرارداد کنسرسیوم 
۲-نوع قرارداد مشارکت 
۳-نوع پیمانکاری 

با سقوط دولت مصدق و روی کار آمدن سرلشگر فضل ا… زاهدی و وجود بحرانهای اقتصادی دولت ایران درصدد برآمده بود که مجدداً روابط خود را با بریتانیا آغاز کند. آنتونی ایرن وزیر امور خارجه بریتانیا در ۲۰ اکتبر ۱۹۵۳ از این پیشنهاد استقبال کرد و گفت فصل جدیدی در تاریخ روابط دو کشور در ایران شروع می‌شود و در این راه دولت آمریکا نیز با انگلستان همراهی خواهد کرد. سرانجام نتایج مذاکرات نمایندگان ایران و انگلیس با وساطت سوئیس در ۵ دسامبر ۱۹۵۳ به نتیجه رسید، قبل از روابط مجدد ایران و انگلیس، آمریکایی‌ها سعی در مذاکره با دولت ایران داشتند و همچنین دولت ایران را به سمت تشکیل یک کنسرسیوم بین‌المللی که کمپانی‌های نفتی آمریکا در آن نقش عمده‌ای داشتند راهبری می‌کرد. 

قرارداد کنسرسیوم نفت ایران در سال ۱۳۵۲ لغو شد. و طی قرار داد «مخصوص خرید و فروش نفت» شرکت‌های عامل به صورت پیمانکار شرکت ملی نفت ایران درآمدند و تحت شرکت سهامی خاص خدمات نفت ایران تغییر نام دادند. 

قرارداد نوع مشارکت: 
قانون نفت که در سال ۱۳۳۶ به تصویب رسید شرکت ملی را مامور کرد تا از طریق مشارکت با هر شرکت خارجی که کشور صاحب آن شرکت همان حق را به ملیت ایرانی می‌داد وارد معامله شود و وقتی که نفت با حجم اقتصادی کشف می‌شد شرکت طرف قرار داد نیمی از مخارج اکتشاف را به حساب شرکت ملی نفت ایران می‌گذاشت. به عنوان مثال به قرار داد نفتی که بین ایران و شرکت ژاپنی در سال ۱۳۴۹ بسته شد اشاره کرد. 

نوع سوم قرارداد در ایران نوع پیمانکاری بود که به طور خلاصه به قرار زیر می‌باشد. شرکت‌های نفتی خارجی بعد از اینکه در مناقصه برنده می‌شدند می‌توانستند عملیات اکتشاف را به هزینه خود شروع کنند. البته برای مساحت و زمان تعیین شده که این زمان معمولاً بین ۸ تا ۱۰ سال بود. حال چنانچه نفت به حد تجاری که به وسیله شرکت ملی نفت ایران ارزیابی می‌شد. کشف نمی‌شد. آن شرکت حقوق خود را از دست می‌داد. ولی اگر نفت به میزان تجاری و اقتصادی کشف می‌شد. شرکت پیمانکار می‌توانست مقداری از نفت تولید شده را به قیمت ارزانتری از بازار جهانی خریداری کند و مقدار آن معمولاً بین ۳۰ تا ۵۰ درصد تولید تعیین می‌شد. که بستگی به موقعیت جغرافیایی میدان یا میدانهای نفتی و یا میزان تولید آن مخازن داشت. شرکت پیمانکار در صورت کشف میدان نفت تجاری و قبول بهره برداری به صورت اقتصادی آن می‌توانست مخارج متحمل شده برای عملیات اکتشاف را به حساب هزینه عملیات منظور نماید. بدین ترتیب که معادل ۱۰ سنت از قیمت هر بشکه نفت خام را به عنوان مخارج عملیات از قیمت معمول کمتر می‌پرداخت. 

فهرست مطالب

تاریخچه صنعت نفت    7
۱ـ۱ مفاهیم و تعاریف    7
۱ـ۱ـ۱ تاریخچه نفت    7
۱ـ۱ـ۳ ذخایر نفتی    9
۱ـ۱ـ۴ استخراج نفت    10
۱ـ۱ـ۵ کمپانی‌های نفتی    11
۱ـ۲ تاریخچه قراردادهای نفت ایران    13
۱ـ۲ـ۱ امتیازات نفتی    13
۱ـ۲ـ۲ امتیاز شرکت هاتز    14
۱ـ۲ـ۳ قرارداد دارسی    15
۱ـ۲ـ۴ قرار داد آرمیتاژ اسمیت    16
۱ـ۲ـ۵ الغای امتیاز نفت دارس    17
۱ـ۲ـ۶ امتیاز شرکت استاندارد اویل نیوجرسی    19
۱ـ۲ـ۷ امتیاز شرکت نفت سینکلر    20
۱ـ۲ـ۸ شرکت نفت کویر خوریان    21
۱ـ۲ـ۹ قرارداد۱۹۳۳    22
۱ـ۲ـ۱۰ قرارداد الحاق گس ـ گلشائیان    23
۱ـ۲ـ۱۱ شرکت نفت ایران    24

۱ـ۲ـ۱۲ نهضت ملی شدن صنعت نفت    25

۱ـ۲ـ۱۳ تحولات صنعت نفت ایران تا انقلاب ۱۳۵۷    26
۱ـ۲ـ۱۴ دوران پس از انقلاب    28
۱ـ۲ـ۱۵ صادرات نفت در سالهای گذشته    30
۱ـ۳ انواع قراردادهای نفتی    32
۱ـ۳ـ۱ قراردادهای امتیازی (مالکیت کل محصول درون مخزن)    33
۱ـ۳ـ۲ قراردادهای مشارکت در تولید    34
۱ـ۳ـ۳ قراردادهای خدماتی (service contracts)    36

۱ـ۳ـ۴ سابقه قراردادهای خدمت در صنعت نفت    38

۱ـ۳ـ۵ ویژگیهای قراردادهای خدمات    41
۱ـ۳ـ۶ قراردادهای اکتشاف و توسعه    42
۱ـ۳ـ۷ انواع قراردادهای خدماتی    43
۱ـ۳ـ۸ قراردادهای صرفا خدماتی    43
۱ـ۳ـ۹ قراردادهای خدماتی خطرپذیر    44
۱ـ۳ـ۱۰ قراردادهای کاملا خطر پذیر    45

۱ـ۳ـ۱۱ قراردادهای بیع متقابل    46

۱ـ۳ـ۱۲ موارد مهم در قراردادهای خدماتی    51

۱ـ۳ـ۱۳ حل و فصل اختلاف در قراردادهای خدماتی    52

۱ـ۳ـ۱۴ قراردادهای خدمت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی    53
۱ـ۳ـ۱۵ نسل جدید قراردادهای نفتی    54
۱ـ۳ـ۱۶ قراردادهای نسل چهارم خدماتی ایران (ipc)    54
۱ـ۳ـ۱۷الزامات مدل IPC    55
۱ـ۳ـ۱۸ ویژگی‌های مدل جدید    56
۱ـ۳ـ۱۹ تحولات تقنینی قراردادهای بالا دستی نفت و گاز    58
۱ـ۳ـ۱۹ـ۱ قانون تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی    58
۱ـ۳ـ۱۹ـ۲ قانون بودجه سال ۱۳۸۲    58
۱ـ۳ـ۱۹ـ۳ قانون برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران    58
۱ـ۳ـ۱۹ـ۴ ماده ۱۴ قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران    59
۱ـ۳ـ۱۹ـ۵ ۱۳۹۰ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران ۱۳۹۴    60
۱ـ۳ـ۱۹ـ۶ قانون اصلاح قانون نفت مصوب تیر ماه ۱۳۹۰    60
۱ـ۳ـ۱۹ـ۷ قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت مصوب ۱۳۹۱    60

منابع و ماخذ    62