بررسی شرایط وضعیت شهر و دولت الکترونیکی در ایران و شهرهای آن با تاکید بر اثرات شهر الکترونیک بر مدیرت شهری

دانلود پایان نامه رشته مدیریت

شرایط وضعیت شهر و دولت الکترونیکی در ایران و شهرهای آن با تاکید بر اثرات شهر الکترونیک بر مدیرت شهری

هدف از این پایان نامه بررسی شرایط وضعیت شهر و دولت الکترونیکی در ایران و شهرهای آن با تاکید بر اثرات شهر الکترونیک بر مدیرت شهری بصورت کامل و جامع و با منابع جدید می باشد.

مقدمه
توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در جهان با سرعت ادامه دارد و شعاع تأثیر‌گذاری آن هر روز گسترش می‌یابد به نحوی که جهانیان را مجبور به پذیرش تغییرات بنیادی در اصول آن نموده است. رشد روزافزون و توسعه شتابان فناوری‏های اطلاعاتی و ارتباطاتی در عصر حاضر فرصت‏ها و تهدیدهای جدیدی را پیش روی ملت‏ها و دولت‏ها قرار داده است. در این میان شهرها نیز از مزایای فناوری‏های اطلاعاتی و ارتباطی بی‏بهره نمانده‏اند و خود را برای پذیرفتن و استفاده بهینه از فناوری‏های نوین آماده کرده‏اند. 

در این نوشتار سعی می‏شود تا ابتدا با بررسی مفاهیم دولت و شهر الکترونیک، آشنایی بیشتری با کاربرد فناوری‏های نوین اطلاعاتی و ارتباطی در دولت‏ها و شهرها پیدا کنیم و سپس شرایط و وضعیت شهر و دولت الکترونیکی در ایران و شهرهای آن را بررسی نماییم.  به بررسی مفاهیم مدیریت و خدمات شهری بپردازیم و در نهایت با ایجاد مدل تحلیلی تحقیق، به بررسی اثرات شهر الکترونیک بر مدیریت شهری بپردازیم. 

شهر الکترونیک 
اکنون پس از بررسی و کنکاش در مفهوم دولت الکترونیک می‏توان یک قدم به جلو نهاده و کاربردهای عملی دولت الکترونیک را در یک شهر مورد بررسی قرار داد. در واقع می‏توان گفت که مفهوم شهر الکترونیک چیزی جدا و منفک از مفهوم دولت الکترونیک نمی‏باشد و در واقع شهر الکترونیک در طول دولت الکترونیک قرار می‏گیرد. یعنی شهر الکترونیک زاییده و حاصل پیاده‏سازی دولت الکترونیک و در راستای آن است. شایان  ذکر است که در منابع و مراجع علمی موجود و در تجارب جهانی اصطلاح “شهر الکترونیک” اصطلاح آشنایی نمی‏باشد, و این بدین مفهوم است که مفهوم شهر الکترونیک در واقع در درون دولت الکترونیک نهفته می‏باشد.

 مفهوم شهر الکترونیک
به منظور آشنایی با مفهوم شهر الکترونیک، در ادامه به ارائه برخی تعاریف موجود در مورد شهر الکترونیک می‌پردازیم.
شهر الکترونیک عبارت است از امکان دستر‌سی الکترونیکی شهروندان به کلیه ادارت، اماکن درون‏شهری و دستیابی به اطلاعات مختلف مورد نیاز به صورت شبانه‏روزی، هفت روز هفته، به شیوه‌ای با ثبات، قابل اطمینان، امن و محرمانه. [جلالی، ۱۳۸۳، ص ۴۷]
شهر  الکترونیک شهری است که در آن بر روی فرصت‌های خلق شده توسط فناوری اطلاعات و ارتباطات، به منظور افزایش موفقیت و اثرگذاری بیشتر سرمایه‌گذاری شده است. [Odendaal, 2003, p3]
شهر الکترونیکی شهری است دارای ارتباطات مخابراتی و شبکه‌ای که از طرف بخش فناوری طالاعات برای انجام تبادل اطلاعات کنترل می‌شود. . [Cohen, 2001, p2]
شهر الکترونیک عبارت است از ارتباطی هماهنگ و بر پایه شبکه برای انجام وظایف معمولی ساکنین به روش الکترونیکی که پیش از این در مدل شهر معمولی شهر توسط خود اشخاص انجام می‌شد.  [Coucelis, 2001, p47]

کلیات پیاده ‏سازی شهر الکترونیک نیز از گام‏های پیاده ‏سازی دولت الکترونیکی تبعیت می‏کند زیرا همانطور که قبلاً نیز به آن اشاره شد شهر الکترونیک زاییده دولت الکترونیک است. مجری تدوین طرح ICT جزیره کیش نیازمندی‏های پیاده‏ سازی شهر الکترونیک را به صورت زیر بیان می‏کند: [IDI, 2005, Page 8-17]
۱-    تدوین استراتژی مناسب
۲-    سازمان
۳-    حمایت دولتی
۴-    آموزش
۵-    زیرساخت
۶-    تأمین بودجه و مدیریت مالی
۷-    قوانین
۸-    پشتیبانی فنی و مشارکت

 شهر الکترونیک در خدمت مدیریت شهری
حرکت به سمت جامعه اطلاعاتی، باعث تغییر روند کنونی مدیریت شهرها می‏شود. در جامعه اطلاعاتی، شهرها با توجه به عمق وظایف و پیچیدگی روابط اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی عصر تعاملی حاضر از اهمیتی دوچنان برخوردارند. در حوزه شهری، شهرها و شهرداری‏های الکترونیکی یکی پس از دیگری در حال ظهور هستند و نوع ارائه خدمات شهری در حال دگرگونی و تغییر است. در جدول ۳ تفاوت شهرهای فعلی با شهرهای الکترونیکی و ویژگی‏های هریک تشریح شده‏اند.

ویژگیهای فضاهای شهری و فضاهای الکترونیکی
        ] هیون کیم،۱۳۸۴، ص ۲۷ [

فضاهای شهری٭    فضای الکترونیکی شهری
چیرگی بر قیود زمانی با کمینه کردن قیود مکانی    چیرگی بر قیود مکانی با کمینه کردن قیود زمانی
قلمرو    شبکه
ثبات    جنبش یا جریان
محصور    غیر محصور
مادی    غیر مادی
قابل رؤیت    غیرقابل رؤیت
ملموس    غیر ملموس
واقعی    مجازی (آبستره)
فضای اقلیدسی یا اجتماعی    فضای منطقی
٭ مبتنی بر ساختمان‏ها، خیابان‏ها، جاده‏ها و فضای کالبدی شهرها

شهرهای الکترونیکی نرم ‏افزار، سخت‏افزار و پی‏بستر مورد نیاز را برای دسترسی شهروندان در تمامی اوقات شبانه‏روز به خدمات دولتی و بخش خصوصی بر روی شبکه وب فراهم می‏آورند. به عنوان مثال ادارات شهر الکترونیکی با شعار شهروند محوری بخش بزرگی از خدمات خود را در منزل شهروندان ارائه می‏کنند. این اقدام علاوه بر اینکه باعث کاهش رفت و آمدهای شهری می‏شود، زمینه ارائه خدمات مطلوب، سریع و کم هزینه را از هر مکان و در هر زمان بوجود می‏آورد. در شهرهای الکترونیکی به صورت تعاملی مدیران می‏توانند به راحتی از پیشنهادات و نظرات شهروندان مطلع شده و در تصمیم‏سازی‏های مدیریتی و اداره شهر از آنها استفاده کنند. ایجاد شهر الکترونیک تأثیرات بسیاری را در زمینه‏های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی برای اداره شهر و شهروندان به دنبال خواهد داشت. 

در زمینه توسعه تجارت الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی، گسترش استفاده از کارت‏های اعتباری، کاهش بروکراسی و روند اداری مبتنی بر کاغذ، کاهش هزینه ارائه خدمات، ایجاد زمینه برای سرمایه‏گذاری داخلی و خارجی و ارتباط تجاری شهر با سایر نقاط جهان، بخشی از تأثیرات آن خواهد بود. خدمات برخط به شهروندان و مسافرین در هرجا و هر وقت، افزایش رضایتمندی شهروندان در دسترسی به خدمات دولتی و بخش خصوصی، امکان تشکیل گروه‏های اجتماعی برخط، رأی‏گیری برخط، امکان توزیع عادلانه امکانات به صورت یکسان در میان شهروندان و ایجاد زمینه برای استفاده از نظرات شهروندان در مدیریت شهر از جمله اثرات اجتماعی ایجاد و توسعه شهرهای الکترونیک خواهد بود. در زمینه‏ های فرهنگی نیز آموزش مجازی شهروندان در موضوعات عمومی و اختصاصی، امکان انتشار رسانه‏های دیجیتالی برای شهروندان، استفاده از کتابخانه‏های دیجیتالی شهر و سایر نقاط کشور و جهان، انتشار اخبار و اطلاعاتبه هنگام در مورد شهر و ده‏ها مورد دیگر نام برد. در زمینه اجتماعی و سیاسی معرفی شهر در جهان و امکان بیشتر ارتباطات بین‏المللی در جامعه اطلاعاتی، بالا بردن وجهه سیاسی شهر و شهروندان برخی از تأثیرات مهم شهر الکترونیک خواهد  بود. 

فهرست مطالب
‏    ۵
بیان مسأله    ۶
پیشینه تحقیق    ۸
اهمیت و ضرورت انجام تحقیق    ۱۱
۲-۱- مقدمه    ۱۴
۲-۲- مدیریت شهری    ۱۴
۲-۲-۱- مفهوم مدیریت شهری    ۱۵
۲-۲-۲- وظایف مدیریت شهری    ۲۰
۲-۳- ساختار مدیریت شهری در ایران    ۲۳
۲-۳-۱- سطح کلان مدیریت شهری در ایران    ۲۳
۲-۳-۲- سطح منطقه‏ای مدیریت شهری    ۲۶
۲-۳-۳- سطح محلی مدیریت شهری    ۲۷
۲-۴- جامعه اطلاعاتی    ۲۸
۲-۵- دولت الکترونیک    ۳۱
۲-۵-۱- تعریف دولت الکترونیک    ۳۱
۲-۵-۲- سازمان الکترونیکی و  دولت الکترونیکی    ۳۳
۲-۵-۳- اهداف دولت الکترونیک    ۳۴
۲-۵-۴- ارکان دولت الکترونیک    ۳۶
۲-۵-۶- کسب و کار الکترونیک    ۴۱
۲-۶- شهر الکترونیک    ۴۳
۲-۶-۱- مفهوم شهر الکترونیک    ۴۳
۲-۶-۲- زندگی الکترونیک    ۴۴
۲-۶-۳- شهروند الکترونیک    ۴۵
۲-۶-۴- شهرداری الکترونیکی    ۴۷
۲-۶-۵- مدل تعاملی شهر، شهروند، دولت و شهرداری الکترونیک    ۴۷
۲-۷- شاخصهای ارزیابی شهر الکترونیک (آمادگی الکترونیکی)    ۴۸
۲-۸- زیرساخت الکترونیک    ۵۷
۲-۹- شهر الکترونیک در خدمت مدیریت شهری    ۶۰
۲-۹-۱-  سرویس ردیابی با GPS    ۶۶
۲-۹-۲- سیستم اطلاعات جغرافیایی    ۶۷
۲-۹-۳- سیستم حمل و نقل هوشمند    ۶۹
۲-۹-۴- سیستم‏های پرداخت الکترونیکی    ۷۱
۲-۱۰- وضعیت ایران در مقایسه با شاخص‏های بین‏المللی    ۷۲
۲-۱۱- بررسی برترین شهرهای الکترونیک دنیا    ۷۴
۲-۱۲- شهرهای الکترونیک در ایران    ۷۹
۲-۱۳- وضعیت شهر الکترونیک در شهر همدان    ۸۱
۲-۱۴- نتیجه‌گیری و تحلیل    ۸۵
۲-۱۴-۱- تحلیل وضعیت مدیریت شهری    ۸۵
۲-۱۴-۲- تحلیل وضعیت شهر الکترونیک    ۸۷
۲-۱۵- مدل تحلیل: تعامل بین کنشگران اصلی مدیریت شهر در شهر الکترونیک    ۸۹

منابع    ۹۲

فهرست اشکال
شکل ۱: سطوح مدیریت شهری در ایران    ۲۳
شکل ۲: ساختار مدیریت شهری در ایران    ۲۸
شکل ۳: مدل مفهومی دولت الکترونیک    ۳۳
شکل ۴: مدل مفهومی کسب و کار الکترونیکی    ۴۳
شکل ۵: زندگی الکترونیکی و بسترهای مورد نیاز برای ایجاد آن    ۴۵
شکل ۶:  شهروند الکترونیکی    ۴۶
شکل ۷: نمودار ارتباطات بین دولت، شهر، شهرداری الکترونیکی با شهروند الکترونیک    ۴۸
شکل ۸: مدل مفهومی ارتباطی زیرساخت الکترونیک با سایر اجزای شهر    ۵۸
شکل ۹: مدل مفهومی ارتباط زیرساخت، خدمات و شهر الکترونیکی    ۵۹
شکل ۱۰: بسترهای مهم زیرساخت الکترونیک    ۵۹
شکل ۱۱: نمایی از پورتال شهر الکترونیک کیش    ۷۹
شکل ۱۲: نمایی از پورتال شهر الکترونیک مشهد    ۸۰
شکل ۱۳: نمایی از پورتال شهر الکترونیک همدان    ۸۲
شکل ۱۴: تعامل بین کنشگران اصلی مدیریت شهر در شهر الکترونیک    ۸۹
شکل ۱۵: مدل تحقیق    ۹۱