تحقیق چگونگیِ تشكیل ارتش نوین ملّی در ایران

تحقیق چگونگیِ تشكیل ارتش نوین ملّی در ایران

چكیده:
ایران به عنوان یكی از كهن ترین امپراتوری های جهان همیشه دارای ارتشی نیرومند و مجهز بوده است. شكل و ساختار ارتش ایران در طول قرن ها همواره تغییر كرده و متناسب با شكل حكومت ها ، سازمان بندی و كارآییِ آن متحول شده است. اما بدنة ارتش تا زمان روی كارآمدن رضاشاه پهلوی همیشه دارای ویژگی های خاصی بوده است كه عمدتاً به شرایط سیاسی، اجتماعی ایران مربوط می شود.
برای مثال ، ایلات و عشایر در طول تاریخ همواره مهم ترین تأمین كننده های نیروهای نظامی ایران بوده اند و اغلب حكومت ها نیز از میان همین ایلات و عشایر برخاسته اند. اما به دنبال تغییراتی كه پس از نهضت مشروطیت ایران در ساختار سیاسی اجتماعی و اقتصادی ایران به وجود آمد ، لزوم تغییر در ساخت ارتش نیز احساس شد و عده ای از افسران ناسیونالیست ایرانی برای تدارك ارتشی به سبك جدید كوشیدند. اوضاع سیاسی جهان به خصوص پس از جنگ جهانی اول و لزوم تأسیس دولت مركزی نیرومند در ایران، وجود ارتشی نیرومند را ضروری می ساخت و به دنبال آن برای اولین بار « ارتش ملی» در ایران پدید آمد. عناوینی كه در این مقاله مورد توجه قرار خواهد گرفت ، عبارتند از:
– تاریخچة ارتش در ایران: ماد ، هخامنشی ، ساسانی ، صفوی و قاجار (به طور خلاصه)
– اوضاع سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی ایران در آستانة جنگ جهانی اول (به طور خلاصه)
– لزوم شكل گیریِ دولت قوی و متمركز ملی در ایران
– چگونگی تشكیل ارتش نوین ملی ایران
– ریخت شناسی ارتش نوین ملی و بیان امتیازات و كاستی های آن.
مناسبات ایران و تركیه و شیروان و داغستان در اواخر
سدة شانزدهم میلادی
شاهین فاضل و فرح حسینوا
اعضای هیئت علمی انستیتوی تاریخ آكادمی علوم آذربایجان

چكیده :
1- تاریخ ایران و تركیه در آثار متعدد مورخان از آن جمله در كتب تواریخ اسكندر منشی تركمان قاضی احمد قمی مصطفی عالی افندی مصطفی سلانیكی ابراهیم پچوی و … منعكس گردیده و پژوهشگران از این آثار پرقیمت كم و بیش استفاده نموده اند، ولی ما یك كتاب تاریخیِ خیلی پرارزش نیز در دست داریم كه متأسفانه محققان از آن بهره مند نبوده اند. زیرا این كتاب تا به حال به چاپ نرسیده و نسخة خطی آن در كتابخانة دانشگاه استانبول محفوظ می باشد. نام كتاب ذكر شده « ظفرنامة سلطان مراد ثالث » است كه از طرف ابراهیم رحیم زاده، مورخ عثمانی تألیف گردیده است.
2- ناگفته نماند كه در اواسط عصر شانزدهم میلادی، امپراطوری عثمانی در كشورهای متعدد كرة زمین حاكمیت خود را توسعه داده بود و برای اشغال سواحل دریای خزر تلاش می نمود از راه های تجاری و ترانزیتیِ قفقاز بهره برداری نماید.
3- بنا بر معلومات ابراهیم رحیم زاده، در تاریخ 8/9/982 هجری (23/12/1574 میلادی) مأمورین بلندمرتبة عثمانی در دیوان سلطان مراد ثالث جمع شده، حالت و وضعیت دول اسلامی و به اصطلاح هجوم شرق به اراضی دولت صفوی را تحت مذاكره قرار داده بودند ولی اجرا و انجام طرح فوق بعد از 4 سال در بهار 986 صورت گرفت.
4- برای اجرای آن طرح، عثمانی ها به كمك و یاریِ حكمران و فرمان فرمایانِ ایالات قفقاز شمالی امیدوار بودند و به حاكمان آوارستان قیطاق قوموق و تباساران نامه هایی راجع به همكاری بر ضد صفویان فرستادند. بنا بر معلومات ابراهیم رحیم زاده، جنگی كه در نزدیك شهر شماخی شیروان صورت گرفته بود (در فصل خزان 986) امیر شمخال، حاكم قیطاق و قوموق به تعداد 30 هزار دلاوران داغستان را جمع كرده و به عثمانی ها كمك رسانیده بود، ولی عثمانی ها از ترس قزلباشان بعد از پیروزی نتوانستند در شماخی بمانند و لشگرهای خود را به شهر دربند انتقال دادند.