تحولات سوریه و نقش رسانه ها در آن

موقعیت جغرافیایی سوریه و همسایگی آن با اسرائیل که هیچ گاه صلح با آن را نپذیرفته است ، در کنار بافت قومیتی آن سبب شده است که جهت گیری‌های سیاست خارجی متفاوت آن با سایر کشورهای همسایه‌اش چه در بحبوحه جنگ ایران و عراق  و چه در مسائل اعراب و اسرائیل موجب ناخرسندی همسایگان آن باشد و این عوامل خود همواره زمینه ساز تحریک قومیتی و تهدید نظام حاکم بر آن باشد چرا که اقلیت علوی در حال حکومت بر اکثریت سنی می‌باشد و  سابقه این حکمرانی شامل سرکوب ، سختگیری و …  بر علیه  آنان می‌باشد.

مدل پیوستگی روزنا که از جمله نظریات  میان برد  می‌باشد در بررسی تحولات یک  کشور تاثیر گذاری نیروهای داخلی و خارجی را توامان  در نظر می‌گیرد  که موضوع سوریه نیز فارغ از این مسئله نیست و چه بسا نقش  نیروهای خارج از مرزهای  آن بیش از نیروهای داخلی  تاثیرگذار آن باشد این امر گرچه تابع توان و ظرفیت این نیروها و همچنین شرایط بین‌المللی است ، اما باید در نظر داشت که نظام سوریه نیز همواره با هدف مهار اکثریت سنی و همچنین فرافکنی در مقابله با مشکلات داخلی همیشه سیاست خارجی را بر مدیریت داخلی اولویت داده و غالبا از حمایت‌های اقتصادی و سیاسی کشورهای خارجی  در جهت مقابله با مشکلات بهره می‌جسته است .

 در حوزه سوریه با توجه به تحولات میدانی و عدم رفتار حرفه ای شبکه قطری الجزیره  در خبر رسانی  شاهد  نزول جایگاه   این شبکه  خبری  در اذهان عمومی   به  مانند سایر  شبکه های خبری  طرفدار غرب  می‌باشیم. در ماه‌های اولیه بحران سوریه  این شبکه  با در نظر گرفتن  اتمام  تقریبی  خیزش در سایر کشورهای منطقه  تمرکز خود را  روی سوریه برد و همگام با سیاست خارجی  کشور قطر  یعنی تلاش برای سرنگونی نظام آن با فضاسازی رسانه ای خود  فشار  زیادی به نظام سوریه  آورد  که البته  این فشار با تغییر در کفه تحولات میدانی  به شدت کاهش یافت  و اقدامات حمایتی از نظام سوریه و موانع  تحرک خبری این شبکه ، مجموعا سبب افول جایگاه این رسانه گردید که بارزترین مصداق آن افت شدید آمار بینندگان آن در ماه‌های اخیر این بحران می‌باشد . 

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق              2
طرح مسئله                2
سوال اصلی                4
سوال فرعی                          5
پیشینه تحقیق (بررسی متون موجود)             5
فرضیه اصلی                          6
علل انتخاب موضوع                  7
محدوده زمانی                          8
محدوده مکانی                          9
چهارچوب نظری تحقیق                          9
الف )  مدل پیوستگی جیمز روزنا  در تحلیل سیاست خارجی           10
سرچشمه های آشوب در سده های اخیر          12
انقلاب مهارت ها                      13
تضعیف دولتها و ظهور شبکه ها                       13
تاثیر تلویزیون در سطح جهان                       14
ب ) مدل دیپلماسی عمومی (دیپلماسی رسانه ای) در تحلیل سیاست خارجی            16
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات (اعم از آماری و تحلیلی)            18
ساماندهی تحقیق                   18

فصل دوم : بررسی نقش  دیپلماسی رسانه ای در سیاست خارجی         19

مقدمه                     19
بخش اول : دیپلماسی و روند تحول آن          20
۱-    دیپلماسی باستان                       21
۲-    دیپلماسی سنتی                       21
۳-    دیپلماسی مخفی                       21
۴-    دیپلماسی باز                       22
۵-    دیپلماسی عمومی                       22
بخش دوم : دیپلماسی عمومی مفاهیم ، تاثیر و ابزار          25
بخش سوم : دیپلماسی رسانه ای و سیاست خارجی          29
مبحث اول : رابطه رسانه‌ ها و سیاست          34
الف- تأثیر رسانه بر سیاست (نظریه سی  ان  ان)          34
ب- تأثیر سیاست بر رسانه ( نظریه تولید موافقت )          35
مبحث دوم : کارکردهای دیپلماسی رسانه‌ای          35
۱-    کارکرد دیپلماسی رسانه‌ای در عملیات روانی          35
۲-    کارکرد تعاملی رسانه و پرستیژ ملی          36
۳-    کارکرد برجسته ‌سازی رسانه‌ها در دیپلماسی رسانه‌ای           37
۴-    کارکرد دیپلماسی رسانه‌ای در خلق رویدادهای رسانه‌ای           38
۵-    کارکرد مداخله‌گرایانه دیپلماسی رسانه‌ای          38
جمع بندی                      39

فصل سوم :  بررسی تحولات سوریه و عوامل موثر در آن                      41

مقدمه                      41
بخش اول : گذری بر تاریخ معاصر سوریه                        42
ترور رفیق حریری                        47
خاورمیانه بزرگ                      48
سیر تحولات سه سال اخیر سوریه                       49
بخش دوم : نیروهای فرامرزی بحران سوریه          57
مبحث اول : مخالفان نظام سوریه                       57
۱-    عربستان                      57
۲-    امریکا                      60
۳-    اسرائیل                      63
۴-    ترکیه                      65
۵-    قطر                     68
مبحث دوم : موافقان نظام سوریه                       73
۱-    ایران                 74
۲-    روسیه                     ……  76
۳-    چین                   78
جمع بندی                      80

فصل چهارم : روند تحولات فعالیت  شبکه خبری  الجزیره در سوریه                  82

مقدمه                     82
بخش اول :  اقدامات  غیر خبری ( اقدامات میدانی و عملیات مالی )           86
بخش دوم : اقدامات خبری ایجابی (بکارگیری تاکتیک های خبری)           87
۱-    توضیح ندادن درباره علل شدت یافتن اقدامات          88
۲-    نسبت وحشی گری دادن برای تقویت واکنش عمومی           89
۳-    تخدیر : هدف قرار دادن روحیه تا عقب نشینی آنها           89
۴-    مبالغه و دستکاری آمار ها                       89
۵-    منبع نقابدار                      90
۶-    توجه به کودکان و نوجوانان                       90
۷-    برچسب زنی                        90 
۸-    دره فرار                      91
۹-    تاکتیک تنهایی                       91
۱۰-    رسیدن به قطار                       92
۱۱-    ترور شخصیت                       92
۱۲-    تاکتیک جابه جایی ارزش ها                       93
۱۳-    ارعاب                      93
۱۴-    قرینه سازی                        94
۱۵-    ایجاد ترحم                         94
۱۶-    فریب                      95
جمع بندی                      95

فصل پنجم :  قوت ها و ضعف های شبکه خبری الجزیره در سوریه          97

مقدمه                      97
بخش اول : موفقیت ها                       97
۱-    توان مالی بسیار بالا                       98
۲-    جذب گسترده افراد نخبه تاثیر گذار در روند خبری               98
۳-    گستردگی کار خبری و ساعات بالای پخش خبری زنده           98
۴-    همسویی با جریان غالب خبری  و همپوشانی اهداف با آنها                 98
۵-    محور قرار گرفتن زبان عربی                      99
۶-    ضریب نفوذ بالای وسایل ارتباط جمعی                       99
۷-    داعیه بی طرفی خبری                    100
۸-    حضور پررنگ در مقاطع حساس خبری                     100
۹-    کیفیت بالای تهیه خبر و بکارگیری زیاد جذابیت های بصری                      101
۱۰-    ورود به حوزه های ممنوعه                    101
بخش دوم : ناکامی ها                    101
۱-    استعفای کارکنان معترض                     102
۲-    ظهور شبکه المیادین                    103
۳-    عملکرد رسانه ای جریان مقاومت                     103
۴-    دسترسی گسترده و سنجش آزاد و به اخبار و اطلاعات         104
۵-    عکس العمل نیروهای طرفدار نظام سوریه                      104
۶-    نفوذ بی حد و حصر سیاست در عرصه رسانه                      105
۷-    فرسایش در عرصه تحولات میدانی                     105
۸-    ظرفیت های درونی نظام سوریه                       106
۹-    ضعف سناریو سازی                    107
۱۰-    افراطی گری                       108
۱۱-    بدبینی به الجزیره                    109
۱۲-    مسئله بحرین                    111
جمع بندی                    112

نتیجه گیری                    114

فهرست منابع                    117
منابع  فارسی                    118
منابع انگلیسی                    126