تعاریف و مولفه های هوش معنوی از دیدگاه صاحب نظران

هدف از این پایان نامه تعاریف و مولفه های هوش معنوی از دیدگاه صاحب نظران می باشد.

ترکیب دو مفهوم معنویت و هوش در مفهوم جدید هوش معنوی نیز مورد توجه قرار گرفته است (زوهر ومارشال، ۲۰۰۰ ؛ ایمونز، ۲۰۰۰ ؛ نوبل، ۲۰۰۰ ؛ واگان، ۲۰۰۲). البته مطرح شدن جدی مفهوم و واژه هوش معنوی در ادبیات علمی روان شناسی و مدیریت را باید به استیونز (۱۹۹۶)، زوهر ومارشال (۲۰۰۰) و نیز ایمونز (۲۰۰۰) نسبت بدهیم. هوش معنوی پارادایم جدیدی است که بعد از هوش های چندگانه گاردنر که در سال۱۹۸۳ در کتاب چارچوب های مغز  آورده بود، ظاهر شد.

هوش معنوی بالاترین سطوح رشد را در حیطه های مختلف شناختی، اخلاقی، هیجانی، بین فردی و… شامل می شود و فرد را در جهت هماهنگی با پدیده های اطرافش و دستیابی به یکپارچگی درونی و بیرونی یاری می نماید (صمدی، ۱۳۸۷). این هوش به فرد دید کلی در مورد زندگی و همه تجارب و رویدادها می دهد و او را قادر به استفاده از ظرفیت ها و منابع معنوى براى تصمیم گیرى های مهم می-سازد (سهرابی، ۱۳۸۷).

ایمونز مولفه های هوش معنوی را اینگونه بیان می کند:

۱-قابلیت تعالی فیزیکی و مادی : به ظرفیت انسان برای ورود به سطوح نامتعارف و متعالی هوشیاری و نیز بالاتر رفتن یا فراتر رفتن از محدودیت های عادی و جسمی گفته می-شود.

۲-توانایی تجربه به حالات برتر آگاهی : آگاهی از یک حقیقت غایی که ایجاد احساس یگانگی و وحدت  می کنند، در آن همه مرزها ناپدید می شوند و همه چیز در یک کل واحد یکی می گردد. افرادی که از هوش معنوی برخوردار باشند می-توانند وارد این سطح از آگاهی و یا سایر حالات برتر معنوی مثل مراقبه و مکاشفه شوند.

۳-توانایی یافتن تقدس در فعالیت ها رویدادها و روابط روزمره : تشخیص حضور الهی درفعالیت های عادی. برای مثال ایمونز نشان دادد که تلاش های فردی روزمره را می-توان به اموری معنوی و مقدس تبدیل کرد.

۴-توانایی بکارگیری منابع معنوی برای حل مسائل زندگی : افرادی که ذاتا مذهبی هستند راحت تر می توانند با استرس-ها برخورد کنند، این افراد بیش از سایرین در بحران های روحی و مشکلات معنایی فرصت برای یاد گرفتن می یابند و از طریق این مشکلات رشد می کنند.

۵-توانایی انجام رفتار فاضلانه : رفتارهای درست و پسندیده ای همچون بخشش، نشان دادن سخاوت، انسانیت، شفقت، و عشق ایثارگرانه و غیره که از زمان های گذشته تاکنون پسندیده انگاشته شده اند. ایمونز اظهار می دارد که خودکنترلی هسته اصلی تمام این رفتارهای فاضلانه است، و برای موفقیت در تمام حوزه های زندگی لازم است و خودکنترلی نیز در مقابل هفت گناه کبیره قرار می گیرد که عبارتند از: شکم پرستی، تنبلی، غرور، خشم، حرص، شهوت، و حسد (ایمونز، ۲۰۰۰). ایمونز عقیده دارد که شناسایی این پنج بعد، اولین گام طراحی ساختار هوش معنوی است. این که این ویژگی ها پنج تا هستند یا کمتر یا بیشتر هنوز قطعی نیست. ویژگی های معنوی از قبیل داشتن معنا و هدف در زندگی، احساس داشتن یک رسالت در زندگی، و چشم اندازی برای ایجاد دنیایی بهتر که معرف هوش معنوی هستند.

فهرست مطالب
۲-۳- مبانی هوش معنوی    3
۲-۳-۱- هوش    3
۲-۳-۳- معنویت    4
۲-۳-۲-۱- تفاوت مذهب و معنویت    7
۲-۳-۳- هوش معنوی    9
۲-۳-۳-۱- تمایز معنویت و هوش معنوی    12
۲-۳-۳-۲- تعاریف هوش معنوی از نظر برخی صاحبنظران    13
جدول۲-۲ تعاریف هوش معنوی به همراه نام محقق و سال ارائه    14
۲-۳-۳-۳- مؤلفه های هوش معنوی از نظر برخی صاحبنظران    16
جدول۲-۳ مؤلفه هاى هوش معنوى از نظر برخی صاحبنظران    17
۲-۳-۳-۴- مقایسه و اتباط هوش معنوی با هوشهای دیگر    23
شکل شماره ۲-۱رابطه هوشها (ویگزورث، ۲۰۰۴)    26
۲-۳-۳-۵- جایگاه عصبی- زیستی هوش معنوی    27
۲-۳-۳-۶- هوش معنوی و خصیصههای روانشناختی آن    29
۲-۳-۳-۶-۱- هوش معنوی و خودآگاهی    29
۲-۳-۳-۶-۲- هوش معنوی و سلامتی    30
۲-۳-۳-۶-۳- هوش معنوی و حل مسئله    31
۲-۳-۳-۶-۴- هوش معنوی و اخلاق    32
۲-۳-۳-۷- مؤلفه های هوش معنوی در دین اسلام    34
۲-۳-۳-۸- راه کارهای رشد و تقویت هوش معنوی از منظرآموزههای دین اسلام    36
۲-۵- پیشینه مطالعاتی    38
۲-۵-۱- پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی تنظیم هیجان شناختی    38
۲-۵-۲- پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی هوش معنوی    42
۲-۵-۳- پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی عمل به باورهای دینی    46
۲-۶- جمع بندی    50
فهرست منابع    53