خرید ودانلود محتویات لازم برای پایان نامه برنامه ریزی شهری – ساخت شهر

خرید ودانلود محتویات لازم برای پایان نامه برنامه ریزی شهری – ساخت شهر

یکی از مباحث بسیار مهم در برنامه ریزی شهری تجزیه و تحلیل چگونگی اشغال فضای یک شهر یا به عبارتی ساخت آن شهر می باشد. در این فصل مفوم ساخت شهر ، رویکردهای مرتبط ، و مهمترین نظریات ساخت شهر ارائه می گردد . علاوه بر متون این فصل تصاویر آورده شده حائز اهمیت می باشد به طوری که از آنها سوالات متعددی در آزمون های سنوات قبل مطرح شده است .

ساخت شهر :

تجزیه و تحلیل چگونگی اشغال فضاهای یک شهر و نحوه قرار گرفتن اجزای نظام شهری و کشف نظم و قوانین حاکم بر آن ساخت شهر می باشد . به عبارتی در ساخت شهر به چگونگی ایجاد و ترتیب قرارگیری بخش ها و منطقه های شهر و چگونگی توسعه آنها و سرانجام به استفاده از اراضی شهری برای اجزاء و عناصر کالبدی شهر پرداخته می شود .

رویکردهای مربوط به ساخت شهر :

سه رویکرد اصلی در مطالعه ساخت شهر وجود دارد . رویکرد اکولوژیک ؛ رویکرد اقتصادی ؛ رویکرد نظام فعالیت

رویکرد اکولوژیک : این رویکرد از سوی مکتب اکولوژی شهری و تعدادی از جامعه شناسان زیر نظر ارنست برگس مطرح شد . بر اساس این رویکرد ثبات و پایداری شهرها به وسیله پنج عامل : محیط طبیعی ؛ فن آوری ؛ سازمان شهری ؛ عوامل اجتماعی- روانی تاثیر می پذیرد . مفوم رقابت از مفاهیم اساسی در این رویکرد است که از علم اکولوژی گرفته شده است . این رویکرد از تفکر داروینیسم اجتماعی ، فرهنگ و اقتصاد نئوکلاسیک تاثیر پذیرفته است .

رویکرد اقتصادی : اولین تحقیقات در این زمینه توسط ریچارد هرد و به سال ١٩٠٣ انجام شد . وی نظریات ریکاردو در مورد اراضی کشاورزی را به اراضی شهری تعمیم داد . اولین اصل این رویکرد این است که ارزش اراضی شهری نتیجه رانت اقتصادی یا رانت زمین است . به این صورت که در این رویکرد ارزش اقتصادی و نوع کاربری زمین شهری وابسته به موقعیت مکانی زمین است که با مفهوم فاصله از مرکز شهر تعریف می شود .

رویکرد نظام های فعالیت : این رویکرد اگرچه الگویی ارائه نمی دهد ، ولی روشی برای نگرش به ساختار کاربری اراضی شهری است . در این شیوه به الگوهای رفتاری افراد ، موسسات و بنگاه ها در اشغال فضایی شهر توجه می شود . در این شیوه فعالیت های شهری برخاسته از الگوهای رفتاری انسان در سه حالت طبقه بندی می شود : فعالیت های روزمره ؛ فعالیت های نهادینه شده که در نقاط خاص توسط سازمان ها و نهاد ها انجام می شود ؛ سازمان فرآیندها که پیچیده ترین وضعیت فعالیت های شهر است .

نظریه های مربوط به ساخت شهر

نظریه دوایر متحدالمرکز از ارنست برگس : اساس این نظریه بر این اصل استوار است که توسعه شهر از ناحیه مرکزی به طرف خارج شهر صورت گرفته و تعدادی مناطق متحدالمرکز را تشکیل میدهد . این مناطق با ناحیه مشاغل مرکزی شروع و به وسیله وسایل نقلیه در حال تحول احاطه میشود ، که خود در حال تبدیل به ادارات و صنایع سبک بوده و یا به واحدهای مسکونی کوچکتری تبدیل می شوند . این قسمت ناحیه ای است که مهاجرین شهر به طرف آن جلب می گردند . به نوبه خود یا مسکن کارگران است یا محل بعضی از ساختمان های قدیمی . منطقه بعدی ، منطقه سفرکنندگان که در بیرون از منطقه ساخته شده شهر قرار دارد . قسمت اعظم منطقه سفرکنندگان احتمالاً به صورت اراضی بایر است اما دهکده هایی در آن وجود دارد که قابل تبدیل به سکونتگاه های خوابگاهی می باشد.

گرچه برگس معتقد بود که الگوی او به تبع ناهمواری ها و راه های ارتباطی نظم کاملاً هندسی خود را از دست می دهد و در شهرهایی قابل تعمیم است که شدیداً در حال صنعتی شدن است اما انتقاداتی به شرح زیر به آن وارد شده است :

– الگوی برگس مناسب شهرهای آمریکایی دهه ١٩٢٠ است و نمی توان آن را به همه شهرها تعمیم داد .

– وجود شیب تغییرات در مرز نواحی به جای حالت جبهه ای

– نادیده گرفتن عامل ارتفاع ساختمان ها یا گسترش عمودی شهر .

– بی توجهی به متغیر اندازه .

نظریه همر هویت ؛ ساخت قطاعی شهر :

با ارائه یک الگوی بسط یافته و در انتقادی سازنده به نظریه برگس ، هومر هویت نظریه ساخت قطاعی را در سال ١٩٣٩ بیان کرد . او علاوه بر فاصله ، جهت را نیز مورد توجه قرار داد . وی گسترش شهر را به صورت قطاعی از دایره و در شکل شعاعی دانست که از مرکز شهر آغاز شده و در طول راه های اصلی پیش می رود. نظریه ساخت قطاعی شهر قبل از هویت توسط ویلیام هرد مطرح شده بود . هویت برای اراده نظریه خود عامل متوسط اجاره خانه را در نظر گرفت .

نظریه چانسی هریس و ادوارد اولمن امریکایی ؛ ساخت چند هسته ای :

در بسط نظریه برگس و با استفاده از نظریه ساخت قطاعی همرهویت ، چانسی هریس و ادوارد اولمن با تاکید بر شهرهای بزرگ نطریه ساخت چند هسته ای را مطرح کردند . بر اساس این نظریه استفاده از زمین های شهر نه در کناره های یک هسته و یا یک مرکز معین ، بلکه غالباً در اطراف چند هسته مستقل شهری ظاهر می شود . عنوان هسته و مر
کز در این نظریه ، به همه عواملی اطلاق می شود که در اطراف آنها امکان توسعه شهر وجود دارد . ریچارد چورلی و پیتر هاگت تعداد و موقع هسته های اصلی شهر را با وسعت ، جمعیت و عوامل تاریخی آن مربوط می دانند . از نظر هارولد مه یر عامل استفاده از اتومبیل بعد از جنگ جهانی دوم باعث شکل گیری هسته های جدید می شود . علل شکل گیری ساخت چند هسته ای از نظر چانسی هریس و ادوراد المن عبارت است از :

– فعالیت های ناهمسان و ناهماهنگ منطقه ای از شهر ممکن است باعث ظهور هسته های جدید شهری می شود .- فعالیت های ویژه و تخصصی – وجود تفاوت فاحش در میزان اجاره – ویژگی های فیزیکی محل استقرار شهر

ساخت ستاره ای :

نظریه ساخت دایره ای شکل شهر نمودار حالت ساکن و ثابت نمی باشد . بلکه دراغلب موارد به علت رشد و توسعه شهر ، متحرک و غیر ثابت است . توسعه شهر به دو صورت عملی می شود : یا در اطراف خود توسعه پیدا می کند و یا به وسیله عمل تمرکز در داخل آن رشد پیدا نماید. در جریان دگرگونیهایی که در نتیجه عملکرد امکانات حمل و نقل و شبکه راه ها در سطوح شهری مشاهده می گردد ، شکل دایره ای مناطق متحدالمرکز تعدیل یافته و به شکل شعاعی یا ستاره ای تبدیل می شود و به توسعه شهر ساخت ستاره ای می بخشد .

ساخت عمومی شهر :

این نظریه توسط رابرت دیکنسون مطرح شد و در محدوده آن مناطقی را به شرح زیر تعیین می کند :

– منطقه مرکزی : شامل مرکز و بخش قدیمی شهر

– منطقه میانی : که شامل منطقه مسکونی متراکم می شود و صنایع سبک کوچک را نیز در خود جای داده است . منطقه میانی منطقه رو به پژمردگی نامیده می شود .

– منطقه بیرونی : عموماً به عنوان یک منطقه مسکونی به شمار می رود . این منطقه ، منطقه ای باز با فضاهای پر وسعت و پارک های عمومی است .

– حاشیه شهر یا مرزهای دهشهر : این منطقه ، بیرون از حومه های شهری و در آن سوی مرزهای ادرای شهر واقع شده است و یک حوزه وسیع روستایی به شمار می آید.

نظریه ساخت طبیعی شهر :

مشخصات طبیعی شهر و خصیصه های فرهنگی مردمی که در آن زندگی می کنند ، ساخت طبیعی شهر را معلوم میدارند . این نظریه به طبیعت انسان و خصیصه های فرهنگی او بیش از موقع طبیعی سکونتگاه های شهری اهمیت می دهد . این نظریه به ساخت مناطق داخلی شهرها بیش از شکل فضای کلی آنها تاکید می کند و می تواند تنها به عنوان یک نظریه تکمیلی با دیگر نظریه ها به کار گرفته شود .

نظریه ساخت خطی یا کریدوری :

ساخت ستاره ای شکل شهرها که بعدها به ساخت دایره ای تبدیل شد ، امروزه با ایجاد بزرگراه ها تمایل به توسعه خطی یا کریدوری در مسیر این بزرگراه ها را دارد . این طرح یکی از عوامل اصلی توسعه شهری در سال های اخیر را به وجود آورده و استخوانبدی اصلی آن را بزرگراه های جدید و خطوط آهن برقی توأم و همزمان با هم شکل داده اند . بعضی از جغرافیدانان ، به هم پیوستگی خطی شهرهای مهم از طریق مسیرهای کاملاً مجهز حمل و نقل را سیستم خطی یا کریدوری اطلاق می کنند . وبل از دانشگاه اونتاریو پنج مرحله اقتصادی را مشخص می کنند که شهرهای دارای سیستم کریدوری در سطوح قاره ای طی کرده اند : ١) مرحله کشت برای تامین معاش ٢) مرحله معاوضه تجاری ٣) مرحله نفوذ خطوط ریلی ۴) مرحله استفاده از اتومبیل ۵) مرحله وسایل نقلیه سریع السیر .