رویکردهای نظری، روانشناسی و اجتماعی به مفهوم هویت

هدف از این پایان نامه بررسی رویکردهای نظری، روانشناسی و اجتماعی به مفهوم هویت می باشد.

     توجه به هویت و پرداختن روان شناسان به مسأله هویت سابقه طولانی در این علم دارد. در روان شناسی از زاویه هویت فردی و نقش آن در تبیین کنش‌ها و رفتارهای افراد، به مقوله هویت پرداخته می‌شود.‌اندیشه  صاحبنظران عمده‌این رویکرد در اعتقاد به روندهای روانی- شخصی، که نقش ضروری و مهمی در  ساخت و پرداخت هویت ایفا می‌کنند، عمدتاً با دیدگاه‌های هویت در علوم اجتماعی همپوشانی دارند.در‌اندیشه روان شناسی هویت اساس شخصیت و حیات فرد است و هرنوع تهدید برای شکل‌گیری یک هویت درست و منسجم باعث تضعیف سلوک فردی و به دنبال آن مضرات اجتماعی را برای افراد دربرخواهد داشت. شاکله ی هویت دراین رویکرد امتزاجی است از نیروهای روانی، عاطفی و عقلانی که حاصل این‌ترکیب نوع رفتار انسانی دراجتماع در برابر سایر افراد واتفاقات است. درنگاه روان شناسی به هویت، مفهوم «خود» و یا همان واقعیت روانی فرد، ازاهمیت بسزایی برخودار است؛ چرا که «خود» عامل بروز کنش و واکنش افراد است. مفهوم «خود» شامل ویژگی‌هایی است که فرد با آن «خویشتن» را معرفی می‌کند.

 – ویلیام جیمز
     جیمز به عنوان یک روان شناس، مفهوم خود را به دو بخش تقسیم می‌کند: ۱- «من موضوعی یا مفعولی»2- «من عاملی یا مفعولی». جیمز «من مفعولی» را به سه قسمت «من مفعولی مادی»، «من مفعولی اجتماعی» و «من مفعولی روحی» تقسیم بندی می‌کند. «من مفعولی به مجموعی ای ازچیزها یا عناصری مربوط می‌شود که بیانگر«خود مورد شناخت» بوده و از ویژگی‌های مادی (بدنی و مالکیت‌ها)، ویژگی‌های اجتماعی (روابط، نقش‌ها، شخصیت)، ویژگی‌ها معنوی (شعور و مکانیزم‌های روانی) که‌ترکیب یگانه این عوامل معرف و شناساننده فرد می‌باشند تشکیل شده است.

اما من فاعلی  نقش سازماندهی و تفسیرتجربیات را ایفا می‌کند، و به عنوان روش معینی که شخص خودش را به عنوان عاملی تجربه می‌کند که در میان عوامل، واسطه ایی منحصر به فرد است،درک می‌کند»(طباطبائی، ۱۳۷۷: ۵۵). جیمز معترف بود که «خود» به عنوان فاعل شناسایی یا من فاعلی، در مقایسه با من مفعولی، موضوع به مراتب دشوارتری  برای پژوهش محسوب می‌شود. از نظر او «من فاعلی» آن چیزی است که هر لحظه آگاه و به دیگر سخن‌اندیشیده است.

– زیگموند فروید
     فروید نخستین بار در عرصه روان شناسی از هویت فردی به عنوان «حس تعلق به گروه» صحبت کرد. او این حس را مرتبط با گروه‌های عاطفی نظیر والدین می‌داند، که در دوران بلوغ به مشارکت فرد در گروه می انجامد. فروید معتقد بود که انسان‌ها در میان گروه، واکنشی متفاوت با زمانی که تنها هستند، دارند ریشه یابی این واکنش به نقش عواطف اعضا به رهبران گروه پی برد و دریافت که هویت درپیوندهای احساسی فرد با دیگری شکل می‌گیرد.

فهرست مطالب
۲-۲ هویت چیست؟    25
۲-۲-۱ ابعاد هویت    26
۲-۲- ۲ دشواری‌ها و پیچیدگی‌های هویت جمعی    28
۲-۲-۳ هویت ینی    28
۲-۳ دین چیست؟    30
۲-۳-۱ دشواری‌های تعریف دین    30
۲-۳-۲ مفهوم دین از نظر لغوی در گستره ی تاریخ.    30
۲-۳-۳ تعاریف دین    31
۲-۳-۴ کارکرد‌های دین    33
۲-۳-۵ اسلام چیست؟    37
۲-۴ دولت و هویت‌‌سازی    40
۲-۵ رویکرد‌های نظری تحقیق    45
۲-۵-۱ رویکردهای روانشناسی به هویت    45
– ویلیام جیمز    46
– زیگموند فروید    46
– اریکسون    47
– مارسیا    48
۲-۵-۲ رویکردهای روانشناسی اجتماعی به هویت    49
– کنش متقابل نمادین    50
– نظریه پردازان کنش متقابل نمادین    51
– جرج هربرت مید    51
– چارلز کولی    52
– موریس روزنبرگ    53
– جنکینز    56
– هنری تاچفل    58
– جوانا واین، راب رایت    60
۲-۵-۳دیدگاه‌های جامعه شناختی    61
– مانوئل کاستلز    61

منابع