شیوه های ساخت و تزیین قلمدان

قلمدان و هنر قلمدان سازی یكی از همین آثار ارزشمند و ارزنده است كه امروزه دیگر از آن سخنی به میان نمی آید و كمتر كسی پیدا می شود

در مقوله هنرشناسی اولین سوالی كه مطرح می شود این است كه هنر چیست ؟!

البته مسلم است كه نمی توان تعریف مانع و جامعی كه دربرگیرنده تمامیت این واژه باشد ارائه نمود و علت اصلی عدم توانمندی ، همان تنوع و تكثری است كه در سرتاسر این واژه سایه افكنده است. تنوع سلیقه ها و تكثر نظرها و عقاید از سویی و رفع نیازهای مادی و معنوی از سوی دیگر باعث گردید كه هنر در قالبها، گونه ها ، شیوه ها و سبك های بیشماری به منحصه ی ظهور برسد كه هركدام به گونه ای ، دربرگیرنده بخشی از آمالها ، آرزوها و گاهاً خواسته های درونی خالقان و آفرینندگان آن می باشد.

با تكامل اندیشه های اجتماعی ـ زیستی انسان ، هنر نیز به رشد بالنده ای دست یافت كه توانست خود را به تدریج از دیواره غارها بیرون كشد و در فضایی قرار گیرد كه جنبه كاربردی تری را از خود به نمایش می گذاشت .

نیازها باعث ابدا شده بود و ابداعات نیز آراسته به سلیقه ، ذوق ، استعداد و در نهایت هنر بود.

هنری كه روز به روز همگام با تكامل انسان به كمال ذاتی خود نزدیكتر می شد و همسان با این تكامل، تقسیم پذیری آن به شاخه های گوناگون و متفاوت نیز به وقوع پیوست . شاخه هایی كه در عین وحدانیت هنری بودنشان هركدام برای خود دارای سبك و سیاقی مشخص و هدفی معین وسازنده و ارزشی در خور توجه بود. این ارزشهای هنری كه در قالبهای گوناگونی ظهور پیدا كرده بود، زمانی به اوج خود رسید كه زندگی گروهی به زندگی قبیله ای مبدل گشت و سپس قومیت گرایی و ملیت های متعددی پا به عرصه حضور گذاشتند كه هریك از اینها سابقه ی هنری خویش را سند معتبری در جهت عینیت بخشیدن به پیشینه تاریخی خود و سبقت از دیگر ملل، مطرح می كردند.

با بررسی سابقه هنری اقوام و ملل مختلف به وضوح می توان دریافت كه هنر با تمامی كمی ها و كاستی های خود در سرزمینهای دور و نزدیكی چون بین النهرین ، مصر ، هند ، یونان ، رم باستان ، خاور دور، ایران و بسیاری از نقاط دیگر به مرحله ظهور رسیده است و در همین سرزمینها بوده كه از خود آثاری ارزشمند و گرانبها به جای گذاشته است.

قلمدان و هنر قلمدان سازی یكی از همین آثار ارزشمند و ارزنده است كه امروزه دیگر از آن سخنی به میان نمی آید و كمتر كسی پیدا می شود كه به ساخت آن ، رغبتی نشان دهد و این در حالی است كه این هنر زیبا و ظریف سالیانی نه چندان دور از این ، مورد استفاده ی دانش پژوهان و دانش دوستان و اصحاب ذوق و هنر و قلم قرار می گرفته است و در راه تشویق و ترغیب دانش اندوزی و فراگیری علم و ادب رسالت مهم و ارزشمندی را ایفا می كرده است.

فهرست مطالب

پیشـگفتار ب

فصل اول

بخش اول : مقدمه 1

بخش دوم : واژه شناسی 4

بخش سوم : تاریخچه 6

فصل دوم

بخش اول : مواد اولیه ساخت قلمدان 10

بخش دوم : كاغذ و كاغذ گری 13

فصل سوم

ساخت قلمدان 18

بخش اول : شیوه های سنتی ساخت قلمدان 19

بخش دوم : ساخت و سازهای ابتكاری 26

فصل چهارم

تزئینات قلمدان 34

بخش اول : مراحل قبل از نقش آفرینی 36

الف- آماده سازی سطح قلمدان (بوم سازی) 36

ب- رنگ و رنگ سازی 41

بخش دوم : مراحل نقش آفرینی 48

انواع تزئین 50

شیوه های دیگر تزئین 73

بخش سوم : استادان مزین ساز 76

بخش چهارم : مراحل بعد از نقش آفرینی 83

بخش پنجم : بازسازی و تعمیر قلمدان 88

فصل پنجم

تصاویر 93

حسن ختام 101

فهرست منابع