عوامل تشدید کننده اعتیاد و بررسی عوامل مختلف در پیشگیری از اعتیاد با تاکید بر مذهب

در زندگی روزمره در بسیاری از اوقات، انسان ممکن است دستخوش احساسات ناخوشایند شود و برای بیشتر مردم روبرو شدن با این حالت‌ها کار ساده‌ای نیست. بعضی از مردم برای رهایی از این احساسات ناخوشایند به مصرف الکل و مواد مخدر مبادرت می‌ورزند، از رویارویی با مشکلات پرهیز می‌کنند و حل نهایی مسائل و مشکلات خود را به تأخیر می‌اندازند که این خود موجب وخامت بیشتر اوضاع می‌شود (فرخاک، ۱۳۸۱) می‌توان گفت کسانی که احساس مذهبی در آن‌ها ضعیف است، برای فرار از اضطراب اجتماعی به اعتیاد روی می‌آورند و هدف خاصی در زندگی ندارند. در حالیکه صاحبنظران یکی از دلایل عمده اعتیاد را بی‌هدفی انسان می‌دانند، مذهب نقش مهمی در هدفمند نمودن زندگی انسان دارد. (محمدی و دادخواه، ۱۳۸۰)

از علل شیفتگی به مصرف مواد مخدر و الکل در برخی جوانان، ریسک کردن و هیجان ناشی از آنست. در غیبت مهارت‌های لازم برای روبرو شدن با موقعیت‌های اجتماعی گوناگون، احتمال اینکه نوجوانان تحت تأثیر تبلیغات دوستانش مواد مصرف کند تا توانایی خود را افزایش دهد، بیشتر می‌شود. (فرخاک، ۱۳۸۱) مذهب به وسیله دور کردن فرد از گروه‌های منحرف، سبک ارزش‌های سازنده و مشارکت آنان در جامعه نقش خود را انجام می‌دهد. مضافا به اینکه اعتماد به نفس و نقش تبلیغات در رسانه‌های جمعی و تصویری که از یک فرد بالغ نشان می‌دهند، در تمایل نوجوانان به مصرف الکل و مواد مخدر نقش تعیین کننده‌ای دارد. جای تعجب نیست اگر برخی جوانان پذیرای خطر مصرف مواد مخدر شوند. در حقیقت می‌توان گفت گرایش به مصرف مواد مخدر حاکی از نوعی پریشان حالی است و یکی از ریشه‌های پریشان حالی غفلت از خداوند است. بر اساس آیات قرآن کریم تنها یاد و نام خداوند است که دل‌ها را آرامش می‌دهد و انسان را از پریشان حالی نجات می‌دهد. بنابراین کسانی که تقید مذهبی بیشتری دارند، در برابر ابتلای به مواد مخدر مقاوم تر هستند و به عبارت دیگر ضعف ارزش‌های مذهبی، افراد را برای ابتلای به مواد مخدر آسیب پذیرتر می‌کند (محمدی و دادخواه،۱۳۸۰).

از طرفی دیگر سوء مصرف مواد با کاهش کنترل یا از دست دادن کنترل ارتباط دارد، یعنی فرد احساس می‌کند بر موقعیت کنترل ندارد و برای به دست آوردن کنترل بر موقعیت به مواد مخدر پناه. به علاوه این افراد مهارت‌های سازگاری را از دست می‌دهند و نومیدی و خشم زیادی را تجربه می‌کنند و آمادگی بیشتری برای استفاده از دارو جهت رفع مشکل خود دارند و یاد می‌گیرند که در موقعیت‌های مشابه از مواد مخدر استف اده کنند یا به عبارت دیگر نسبت به این موقعیت شرطی شده‌اند. در این راستا یکی از شیوه‌هایی که مذهب بوسیله آن مصرف مواد را کاهش می‌دهد، پرورش جنبه‌های بهداشت روانی است. مذهب به زندگی فرد جهت می‌دهد و از او به هنگام فشارهای روانی روزمره حمایت می‌کند. افرادی که به مذهب وابستگی پیدا می‌کنند، با افراد مذهبی به ارتباط متقابل می‌پردازند و در صورت مصرف مواد مخدر مورد سرزنش و طرد آنان قرار می‌گیرند. مذهب مردم را در فعالیت‌های متداول درگیر می‌سازد و شبکه اجتماعی را پدید می‌آورد که مصرف مواد در آن غیر قابل پذیرش است. (همان،۳۲-۳۱).

فهرست مطالب
۲-۱- مقدمه    3
۲-۵-تعاریف اعتیاد    5
۲-۵-۱- علل گرایش به اعتیاد    6
۲-۵-۲- پیشگیری از اعتیاد    7
۲-۵-۳- نظریه‌های انحرافات اجتماعی (پیدایش اعتیاد)    7
۲-۵-۴- علل گرایش به اعتیاد    14
۲-۵-۴-۱- علل فردی    14
۲-۵-۴-۲- علل خانوادگی    19
۲-۵-۴-۳- علل اجتماعی    27
۲-۵-۵- نقش مذهب در درمان اعتیاد    33
۲-۵-۶- نقش مذهب و سلامت معنوی در پیشگیری از اعتیاد    35
۲-۵-۷- عوامل تشدید کننده اعتیاد    42
۲-۵-۷-۱- راهکارهای کاربردی    44
۲-۶- پیشینه تجربی تحقیق    46
۲-۶-۱- تحقیقات انجام گرفته در خارج از کشور    46
۲-۶-۲- تحقیقات انجام گرفته در داخل کشور    52
۲-۷- جمع‌بندی مطالعات انجام شده    55
منابع و مآخذ    56