فاضلاب ها

تمام فاضلابهای صنعتی به نحوی بر محیط زیست اثر می گذارند، هنگامیكه در نتیجه این تاثیر دیگر نتوان محیط زیست را به منظور بهترین بنزین كاربرد آن مورد استفاده قرار داد، می گویند آلودگی بوجود آمده است

مقدمه

تمام فاضلابهای صنعتی به نحوی بر محیط زیست اثر می گذارند، هنگامیكه در نتیجه این تاثیر دیگر نتوان محیط زیست را به منظور بهترین بنزین كاربرد آن مورد استفاده قرار داد،. می گویند آلودگی بوجود آمده است.

تفاوتهای زیادی چه از نظر كمی و چه از نظر كیفی بین فاضلابهای صنعتی و فاضلاب شهری وجود دارد از جمله اینكه میزان آلودگی فاضلابهای صنعتی می تواند از مقادیر بسیار كم تا بیش از دهها هزار میلی گرم در لیتر باشند. كیفیت فاضلاب صنعتی از نظر زمانی نیز دارای تفاوتهایی است و در هر دوره بهره برداری دچار تغییراتی می گردد. پس می توان گفت یكی از مهمترین عوامل آلودگی های زیست محیطی تخلیه فاضلابهای صنعتی به محیط زیست است، متاسفانه امروزه به دلیل گسترش صنایع و بكارگیری سالیانه هزاران تركیب شیمیایی جدید در صنایع و ورود قسمتی از آن تركیبات از طریق تخلیه فاضلابها، به محیط زیست، برپیچیدگی مسایل آلودگی افزوده شده و مبارزه با آن را دشوار تر كرده است. یكی از صنایعی كه تولید و تخلیه فاضلاب آن مشكلاتی را از نظر آلودگی محیط زیست در كشور ها بوجود آورده فاضلاب صنایع لبنی هستند.

بطور كلی صنایع لبنی به فرآورده های متنوعی نظیر شیر پاستوریزه، پنیر، خامه، كره، ماست،… و اطلاق می شود كه طی فرآیند های متفاوتی در چرخه تولید، از شیر خام تهیه شده و پس از طی مراحل و آزمایشات مختلف میكرو بیولوژیكی، در دسترس عموم قرار می گیرد و طبیعتا پساب خروجی حاصل از فعل و انفعالات این صنایع نیز بدلیل وفور مواد غذائی و آلودگی بالا، مخاطراتی از جهت زیست محیطی بهمراه دارد.

2- منابع و مقادیر تولید فاضلاب

منابع تولید فاضلاب در صنابع لبنی عبارتند از :

فاضلاب صنعتی (فاضلاب حاصل از فرایند تولید)

فاضلاب انسانی (فاضلاب بهداشتی تولیدی پرسنل)

2-1- منابع تولید فاضلاب صنعتی در صنایع لبنی شامل مواد ذیل می باشند.

الف- فاضلاب ناشی از كندانسورها، پاستوریزورها و خنك كننده ها كه بعلت فقدان مواد آلی، عدم آلودگی خاص و ثابت بودن كیفیت می تواند به منظور كاهش حجم فاضلاب تولیدی از سایر فاضلابها جدا گردد و سپس بدون انجام عملیات تصفیه ضمن اختلاط با فاضلاب تصفیه شده خروجی به منابع پذیرنده تخلیه گردد. البته فاضلاب مذكور از نظر درجه حرارت بالا می تواند تغییراتی را در اكوسیستم منبع پذیرنده ایجاد نماید.

ب- فاضلاب ناشی از عملكرد دستگاههای خط تولید، به عبارتی فرآیند تولید كه به صورت دائم یا غیر دائم تولید می گردد میزان این فاضلاب و مقادیر كیفی آن بسته به شرایط تولید و نوع محصول و تعداد شیفت كاری كارخانه می تواند متغیر باشد، بیشترین آلودگی ناشی از فاضلاب صنایع لبنی مربوط به این قسمت است.

به طوری كه در صنایع لبنی که به تولید پنیر نیز اشتغال دارند آب پنیر حاصل از فرآیند تولید مقادیر قابل توجهی اسید لاكتیك، لاكتوز چربی و مواد معلق دارد كه این مواد مقدار اكسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی در (BOD) فاضلاب را افزایش می دهد.

ج- فاضلاب ناشی از شستشوی دستگاهها- مخازن- لوله های خط تولید كه در طی فر‌‌آیند یا پایان هر شیفت كاری تولید می گردد كیفیت این نوع فاضلاب به گونه ای است كه بیشترین آلودگی را ایجاد می كند و فاضلاب آن حاوی درصد بالایی چربی مواد آلی محلول و نامحلول، مواد معلق و PH متغیر بعلت استفاده از مواد شیمیایی و سیستم CIP جهت شستشوی دستگاهها و می باشد.

د- فاضلاب ناشی از شستشو كف سالن های تولید كه پایان هر شیفت كار تولید می گردد. و حاوی ذرات چربی، مواد آلی محلول، مواد معلق، ودترجفت ها می باشد

2-2 فاضلاب های انسانی تولید شده:

این نوع فاضلاب ناشی در اثر استفاده از دستشویی ها، حمام، آشپزخانه و سایر مصارف انسانی پرسنل شاغل در کارخانه تولید می گردد كه مقدار آن با توجه به تعداد پرسنل شاغل و میزان سرانه مصرف مشخص می گردد.

شمای خط تولید و چگونگی تولید فاضلاب در کارخانه لبنی نیلوفر روز:

به منظور آشنایی با منابع فاضلاب كارخانه نیلوفر روز مراحل مختلف عملیات تولید بشرح زیر بیان می گردد.

شیر پس از انتقال به كارخانه در دو مخزن که هر كدام دارای به ظرفیت 10000 لیتر (جمعا 20000 لیتر) می باشد تخلیه شده و سپس با انجام مراحل كار عمل پاستوریزاسیون شیر را انجام داده و بمنظور انجام سایر مراحل مورد استفاده قرار می گیرد.

بخشی از شیر پاستوریزه شده به منظور تولید شیر مدارس به محل بسته بندی منتقل می گردد در آنجا لیوانهای شیر به ظرفیت حدود 200 سی سی پر خواهد شد، البته در حین كار بمنظور نظافت و پاكیزگی ناشی از سرریز شدن شیر بروی دستگاه از محلول پرکلرین3/0 درصد برای شستشو استفاده می گردد. علاوه بر این سایر محصولات كارخانه عبارتند از شیر كم چرب (5/2 درصد چربی)، ماست، دوغ كه مستقیما از ماست تهیه می گردد.

بخش قابل توجهی از فاضلاب تولیدی كارخانه ناشی از شستشوی سالن تولید هفته ای یكبار كل دستگاهها و سالن تولید می باشد با محلول هالامیر 3/0 درصد بصورت اسپری شستشو می گردد و علاوه بر آن در انتهای هر شیفت كاری سالن مورد شستشو قرار می گیرد بطوریكه شیفت كاری از ساعت 8 صبح شروع شده و تا ساعت 14 ادامه دارد و پس از آن حدود 2 ساعت برای شستشو سالن، دستگاههای بسته بندی و …. زمان صرف می گردد

.آب مورد نیاز در كارخانه از چاه موجود تامین و و پس از كلرزنی با محلول پركرین همراه با 09/0 درصد کلر بداخل مخزن تخلیه و از طریق مخزن هوایی فشار لازم تامین می گردد، روزانه 60 متر مكعب آب مصرف می گردد كه از این میزان 10 متر مكعب مربوط آب کندانسها و آب داغ بوده و 50 متر مكعب آن مربوط به عمل شستشو و نظافت می باشد.

برای شستشو از محلول آب داغ، بادر حرارت 95 درجه سانتی گراد همراه با NAOH،HNO3 2 درصد استفاده می شود، این محلول شستشو در مخازنی كه هر كدام 500 لیتر ظرفیت دارند نگهداری می شود گاهی در یك روز دو مرتبه كل سیستم شستشو می گردد در طرح نهایی كارخانه حجم مخازن فوق دو برابر شده و بدین ترتیب آب استفاده شده در عملیات شستشو حدود 6000 لیتر خواهد شد.