مجموعه قوانین و مقرارات بورس اوراق بهادار

بورس اوراق بهادار ، بازار خاصی است كه حد آن داد و ستد اوراق بهادار توسط كارگزاران بورس، مطابق قانون تأسیس بورس اوراق بهادار انجام می گیرد شرایط مناسب هر فعالیت قانونمند در گرو حضور مجموعه قانونی منسجم و متناسب با آن كه با طرح مقرارات جدید ابعاد تازه تری برای فعالیت پدید آورد یا ابهام های قانونی موجود را برطرف سازد از این رو گاه مراجعه به مجموعه

مقدمه

بورس اوراق بهادار ، بازار خاصی است كه حد آن داد و ستد اوراق بهادار توسط كارگزاران بورس، مطابق قانون تأسیس بورس اوراق بهادار انجام می گیرد

شرایط مناسب هر فعالیت قانونمند در گرو حضور مجموعه قانونی منسجم و متناسب با آن كه با طرح مقرارات جدید ابعاد تازه تری برای فعالیت پدید آورد یا ابهام های قانونی موجود را برطرف سازد از این رو گاه مراجعه به مجموعه های مطول اما پراكنده قانونی، نشان می دهد كه چگونه قانون گذار با پاره ای پیش بینی های هوشمندانه بستر قانونی مناسب برای تكوین و تداوم فعالیت های نو بنیاد را پدید آورده است.

قانون تأسیس بورس اوراق بهادار

مادة 1. تعاریف زیر، ازلحاظ این قانون معتبر است.

1) بورس اوراق بهادار، بازار خاصی است كه در آن داد وستد اوراق بهادار، توسط كارگزاران بورس، طبق این قانون انجام می گیرد.

2) اوراق بهادار، عبارت است از سهام شركتهای سهامی، واریزنامه های صادراتی و اوراق مشاركت [1]و اوراق قرضه صادر شده از طرف شركتها و شهرداریها و مؤسسات و ابسته به دولت و خزانه داری كل، كه قابل معامله و نقل و انتقال باشد.

3) كارگزاران بورس، اشخاصی هستند كه شغل آنها دادوستد اوراق بهادار است و معاملات در بورس منحصراً توسط این اشخاص انجام می گیرد.

4) فهرست نرخها، سندی رسمی است كه به منظور مشخص كردن اوراق معامله شده و تعداد آنها و قیمتهایی كه دادو ستد این اوراق به آن قیمتها انجام یافته است، تنظیم و اعلان می شود.

مادة 2. اركان بورس، عبارت است از : شورای بورس، هیأت پذیرش اوراق بهادار، سازمان كارگزاران بورس، هیأت داوری بورس.

مادة 3: شورای بورس، از اعضای زیر تشكیل می شود:

1)دادستان كل كشور یا معاون او

2) رئیس كل بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران یا قائم مقام او

3) معاون وزارت اقتصاد[2]

4) خزانه دار كل

5) رئیس كانون بانكها یا نماینده او[3]

6) رئیس اتاق صنایع و معادن ایران یا نمایندة او

7) رئیس اتاق بازرگانی تهران یا نمایندة او[4]

8) رئیس هیأت مدیرة بورس

9) سه نفر شخصیت مالی و اقتصادی، به پیشنهاد وزرای دارایی و اقتصاد و تصویب هیأت وزیران، برای مدت سه سال، با امكان تجدید انتخاب آنان.[5]

10) ریاست شورای مزبور به عهدة رئیس كل بانك مركزی ایران و در غیاب او، به عهدة قائم مقام بانك مركزی خواهد بود.

مادة 4: وظایف شورای بورس، به قرار زیر است:

1) تصویب آیین نامه ها و مقررات لازم برای اجرای این قانون

2)نظارت در اجرای این قانون و آیین نامه های مربوط و اعزام نمایندة ناظر در هیأت مدیره و هیأت پذیرش

3)تعیین یك نمایندة اصلی و یك نمایندة علی البدل برای عضویت در هیأت داوری

4) تجدید نظر نسبت به تصمیمهای هیأت مدیره، طبق مادة 10 و نسبت به تصمیمات پذیرش اوراق بهادار، طبق مادة 7 این قانون

تبصرة 1- نمایندگان شورای بورس، كه برای چهار سال انتخاب می شوند، برای اجرای قوانین و مقررات نظارت می كنند و می توانند در جلسات هیأت مدیرة بورس و در جلسات هیأت پذیرش اوراق بهادار حضور یابند و نظر مشورتی خود را اظهار كنند و نیز می توانند نسبت به تصمیمات متخذه درهیأتهای مزبور اعتراض كنند و اعتراضات خود را به شورای بورس تسلیم نمایند.

تبصره 2- شورای بورس، حداكثر ظرف یك ماه ازتاریخ اعتراض، به موضوع رسیدگی می نماید و در صورتی كه تصمیمات متخذه از طرف هیأت مدیره یا هیأت پذیرش را مخالف قوانین و مقررات تشخیص دهد، نسبت به لغو آنها اقدام خواهد كرد.

مادة 5: هیأت پذیرش اوراق بهادار، هیأتی است كه به منظور اخذ تصمیم نسبت به رد یا قبول اوراق بهادار در بورس یا حذف آنها،تشكیل می شود.

این هیأت از اشخاص زیر تشكیل می گردد:

1)رئیس هیأت مدیرة بورس یا قائم مقام او

2)قائم مقام رئیس كل بانك مركزی ایران

3)یك نفر كارشناس به نمایندگی كانون بانكها[6]

4)یك نفر كارشناس به نمایندگی اتاق بازرگانی تهران[7]

5)یك نفر كارشناس به نمایندگی اتاق صنایع و مهادن ایران

6)دو نفر حسابدار خبره به انتخاب شورای بورس

عضویت اشخاص مذكور در بندهای 3و4و5 مستلز تأیید شورای بورس می باشد. ریاست هیأت پذیرش، با قائم مقام رئیس كل بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.

تبصره- مدت مأموریت اعضای هیأت پذیرش به استثنای اشخاص مذكور در بندهای 1و2 این مادة، سه سال است. ولی درپایان سال اول، دو نفر از اعضای مذكور در بندهای 3و4و5و6 به قید رعه، و در پایان سال دوم، سه نفر دیگر از عضویت هیأت خارج می شوند و جانشین آنان تعیین می گردد.

تجدید مأموریت اعضای هیأت پذیرش بلامانع است، لیكن هیچ یك از اعضای هیأت پذیرش به استثنای اشخاص مذكور در بندهای (1و2) نمی تواند بیش از دو دورة متوالی عضویت هیأت پذیرش را داشته باشد.

مادة 6: كلیة درخواستهای پذیرش او
راق بهادار توسط، هیأت مدیره، برای رسیدگی و اتخاذ تصمیم به هیأت پذیرش تسلیم می گردد و هیأت پذیرش مكلف است طبق مقررات آیین نامة مربوط، در كوتاهترین مدت به آنها رسیدگی و تصمیم خود را دائر به رد یا قبول، اعلام كند. نسبت به حذف اوراق بهادار از فهرست نرخها نیز به طریق فوق عمل خواهد شد.

مادة 7: تصمیمات هیأت پذیرش تا 10 روز از تاریخ اعلام به هیأت مدیرة بورس، طبق آیین نامه، قابل تجدید نظر در شورای بورس خواهد بود.

اشخاص ذیل می توانند نسبت به تصمیم هیأت پذیرش اعتراض و تقاضای تجدید نظر نمایند:

1)ناظر شورای بورس

2)نمایندة هیأت مدیرة بورس

3) اشخاصی كه تقاضایشان رد شده و یا اوراق بهادار مربوط به آنان، از فهرست نرخها حذف گردیده است.

تصمیمات هیأت پذیرش، در مورد حذف اوراق بهادار ازفهرست نرخها، بلافاصله اجراء می شود و تقاضای تجدید نظر، مانع اجرای آن نیست.

مادة 8: بورس به وسیله سازمان كارگزاران بورس اداره می شود. سازمان مزبور، دارای شخصیت حقوقی خواهد بود.

مادة 9: سازمان كارگزاران بورس، به وسیلة هیأت مدیره ای به نام هیأت مدیرة بورس، اداره می شود كه عدة اعضای آن در آیین نامة اجرایی معین خواهد شد.

اعضای مزبور در موقع تأسیس بورس، از میان كارگزاران مندرج در مادة 32 این قانون، و پس از آن از میان كارگزارانی كه حداقل مدت سه سال، بلا انقطاع، به كارگزاری اشتغال داشته اند، انتخاب خواهند شد.

مادة 10: هیأت مدیرة بورس، وظایف زیر را به عهده دارد:

1)ادارة امور بورس

2)نمایندگی سازمان كارگزاران بورس در كلیة مراجع

3)رسیدگی به درخواست متقاضیان كارگزاری و صدور اجازه و اعلام تمام كارگزاران شاغل

4)تنظیم و اعلان فهرست نرخهای اوراق بهادار، بلافاصله پس از هر جلسه

5)نظارت بر حسن انجام تعهدات كارگزاران بورس نسبت به یكدیگر و اشخاص ثالث

6)رفع اختلافهای حرفه ای كارگزاران در بورس و رسیدگی و اتخاذ تصمیم نسبت به تخلفات آنان از مقررات بورس

7) تأمین انتظامات بورس و اخذ تصمیمهای انضباطی نسبت به كارگزاران و كاركنان بورس و سایر كسانی كه در بورس رفت و آمد می كنند، طبق آیین نامة مربوط.

تبصره- كارگزاران بورس و مأموران آنان كه به تنبیهات تعلیق یا اخراج محكوم شده باشند و متقاضیان كارگزاری و اشخاصی كه تقاضای رفت و آمد آنان به بورس به هر عنوان رد شده باشد، می توانند از شورای بورس تقاضای تجدید نظر نمایند.

مادة 11: كارگزاران بورس، به دو دسته تقسیم می شوند:

دسته اول – اشخاص حقیقی كه طبق مقررات این قانون، به كارگزاری بورس پذیرفته می شوند.

دسته دوم- موسسات مالی و اعتباری ایرانیانی كه صلاحیتشان مورد تأیید بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته باشد.

این مؤسسات وظایفی را كه از حیث كارگزاری به عهده خواهند داشت به وسیلة نمایندگان خود انجام می دهند.

مادة 12: كارگزاران دسته اول و همچنین نمایندگان كارگزاران دسته دوم باید دارای شرایط زیر باشند:

1) تابعیت ایران

2) نداشتن پیشینة محكومیت كیفری مؤثر

3) داشتن حسن شهرت

4) داشتن لااقل بیست وپنج سال سن

5) داشتن لااقل مدت سه سال سابقة كارآموزی نزدیك یا چند كارگزار

6) گذراندن امتحان نظری و حرفه ای، بر طبق آیین نامه

7) اجازة هیأت مدیرة بورس

نسبت به كارگزاران دسته دوم( مؤسسات مالی و اعتباری) فقط رعایت بندهای 1و7 این مادة لازم است، ولی نمایندگان آنها باید دارای تمام شرایط یاد شده باشند.

مادة 13: كارگزارات باید برای جبران خسارتی كه ممكن است از عملیات آنان متوجه طرفین معامله شود، به یكی از طرق ذیل، تضمین كافی نزد بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران بسپارند:

الف) سپردة نقدی یا ضمانت بانكی بدون قید و شرط

ب) وثیقة غیر منقول یا سهامی كه مورد قبول شورای بورس باشد.

میزان تضمینی كه باید سپرده شود، بر حسب ضرورت، هر چند مدت یك بار، توسط شورای بورس تعیین خواهد شد.[8]

مادة 14: هیچ كارگزاری نمی تواند به شغل كارگزاری بورس اشتغال ورزد مگر آنكه نامش در لوحه كارگزاران بورس درج شده باشد.