مقاله درباره ضرورت حمایت از توسعه تجارت الكترونیكی در SMEs

مقاله درباره ی ضرورت حمایت از توسعه تجارت الكترونیكی در SMEs

*مقاله درباره ی ضرورت حمایت از توسعه تجارت الكترونیكی در SMEs*

فهرست مطالب

عنوان صفحه

1. مقدمه 1

2. تعاریف و مفاهیم شركت‌های كوچك و متوسط 2

3. توسعه اقتصادی، تغییر ساختار صنعتی و نقش و اهمیت صنایع كوچك و متوسط 4

4. تعریف و تبیین مفهوم تجارت الكترونیكی 9

5. بكارگیری تجارت الكترونیكی در شركتهای كوچك و متوسط 10

6. چالشهای بكارگیری تجارت الكترونیكی در شركتهای كوچك و متوسط 15

7. سیاستهای حمایتی از SMEها در توسعه تجارت الكترونیكی 22

8. تجربه کشورها در حمایت از SMEs برای استفاده از تجارت الکترونیکی 24

9. پیشنهادات آنكتاد برای توسعه تجارت الكترونیكی بین شركتهای كوچك و متوسط در كشورهای در حال توسعه 40

10. پیشنهادات 41

11. منابع و مآخذ 44

1. مقدمه

شركت‌های كوچك و متوسط امروزه به عنوان عامل عمده رشد ساختار صنعتی بسیاری كشورها محسوب می‌شوند و اینگونه صنایع برای بسیاری از كشورهای در حال توسعه كه درصدد احیای ساختار اقتصادی خود هستند، بسیار حائز اهمیت است. این كشورها دریافته‌اند كه برای سرعت بخشیدن به روند صنعتی شدن، اولویت باید به رشد صنایع كوچك و متوسط داده شود نه صنایع بزرگ. به همین دلیل در حال حاضر اشتیاق و تمایل بی‌سابقه‌ای نسبت به صنایع كوچك در بسیاری از كشورهای جهان وجود دارد. (موسی‌نژاد، 1372)

بسیاری از كشورهای جهان حمایت قابل توجهی از صنایع كوچك خود به عمل آورده‌‌‌اند و در جهت گسترش و تقویت آنها سیاست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اقتصادی متعددی را تدوین كرده‌اند. این مسأله آنقدر اهمیت یافته كه كمتر كشوری می‌توان یافت كه در آن قانون یا قوانینی در جهت حمایت از صنایع كوچك وجود نداشته باشد.

اخیراً بسیاری از كشورها دریافته‌اند كه واحدهای تولیدی كوچك قادر به ایفای نقش عمده‌ای در اقتصاد ملی هستند. در برخی از كشورها چنین به نظر می‌رسد كه اقتصاد ملی بر پایه واحدهای كوچك بنا شده است. در تایوان 90 درصد صادرات توسط این بخش تامین می‌گردد. تجربه تایوان باعث شد كه بسیاری از كشورها همانند سنگاپور و مالزی اقتصاد خود را به سمت واحدهای كوچك و متوسط سوق دهند(كیانی، 1372). در ایران، حدود 7/99 درصد كارگاههای صنعتی كشور، سازمان‌هایی هستند كه كمتر از 50 نفر پرسنل دارند و این سازمان‌های كوچك 8/53 درصد ارزش تولیدات صنعتی كشور را تشكیل می‌دهند. در دیگر كشورهای جهان نیز بخش مهمی از درآمد ملی صنعتی توسط این سازمانها تامین می‌‌شود. شركت‌های كوچك و متوسط با سرمایه‌‌گذاری كم، اشتغال قابل ملاحظه‌ای می‌‌آفرینند و به علت انعطاف پذیری جغرافیایی، اجرای برنامه عدم تمركز در فعالیت‌‌‌های صنعتی را آسان می‌سازند، ضمن اینكه می‌توانند به صورت صنایع جنبی در خدمت صنایع بزرگ باشند. امتیازهای عمده صنایع كوچك عبارتند از:

الف) غالباً دارای تكنولوژی ملی بوده و وابستگی آنها به خارج كمتر است.

ب ) روش تولید آنها نسبتاً ساده و امور فنی و اداری آنها توسط یك نفر و یا چند نفر می‌‌تواند اداره شود.

ج ) انعطاف‌‌‌پذیری زیادی دارند كه بواسطه آن می‌‌‌‌‌توان تصمیمات لازم را به سرعت اتخاذ و اجرا كرد. (خاكی 1372)

ظهور اینترنت و آغاز قرن دیجیتالی، تحولات عظیمی را در ابعاد مختلف فعالیت‌های اقتصادی پدید آورده، و چالش‌‌‌های نوینی را در مقابل فعالان اقتصادی مطرح نموده است. ویژگیهای خاص صنایع كوچك و متوسط باعث شده كه این شركت‌ها در پذیرش تكنولوژی‌‌‌‌‌‌های نوین با موانع و مشكلات خاص خود روبرو شوند. كشورهای مختلف جهان با علم به اینكه عدم رفع این موانع و عدم استفاده از قابلیت‌ها و فرصت‌‌های ارائه شده بوسیله اینترنت، توان رقابتی كسب و كارهای كوچك و متوسط را كاهش می‌دهد و باعث محدود شدن فعالیت تجاری آنها می‌شود و با توجه به اینكه این مسأله می‌تواند ضربات جبران‌ ناپذیری به اقتصاد ملی وارد نماید، سیاست‌های حمایتی وسیعی را جهت استفاده از اینترنت در این بخش (شركتهای كوچك و متوسط) اتخاذ نموده‌اند. در تدوین سیاست‌های حمایت از كسب و كارهای كوچك و متوسط، اقدامات باید بر پایه مطالعات وسیع علمی صورت گیرد، تا سیاست‌های اتخاذ شده از كارایی لازم برخوردار باشند. از جمله این مطالعات می‌توان به بررسی تجربه كشورها در این زمینه اشاره كرد كه هدف اساسی این گزارش می‌باشد. این گزارش در چهار بخش اساسی تدوین شده است. در بخش اول تعریف شرکتهای کوچک و متوسط(SMEs)[1] و نقش آنها در توسعه اقتصادی مطرح می‌شود. سپس تعریف تجارت الكترونیكی و كسب و كار الكترونیكی ارائه شده و كاربرد آن در شركتهای كوچك و متوسط، مزایا و معایب تجارت الكترونیكی
برای این شركتها و چالش‌های پیش رو برای پذیرش آن مورد توجه قرار گرفته است. در بخش بعدی به بیان سیاستهای حمایتی از SME ها در توسعه تجارت الكترونیكی و بیان تجربه كشورها در این رابطه پرداخته و آموزه‌‌هایی از این تجربیات ارائه خواهد شد. در بخش پایانی نیز نتیجه‌گیری و توصیه‌های سیاستی ارائه شده است.

2. تعاریف و مفاهیم شركت‌های كوچك و متوسط

سوالی كه اساساً مطرح می‌شود این است كه سازمان‌های یا شركت‌های كوچك و متوسط چه نوع سازمان‌هایی هستند؟ در پاسخ باید گفت برای سازمان‌های كوچك یا كسب و كارهای كوچك، تعریف مشخصی كه مورد قبول عام باشد، وجود ندارد. به لحاظ نظری، برای تعیین اندازه سازمان، شاخص‌های مختلفی از قبیل میزان فروش، حجم عملیات تولیدی یا خدماتی، سرمایه و فعل و انفعالات پولی و بانكی، ارزش ماشین‌آلات، وسعت فیزیكی و جغرافیایی، كثرت ارباب رجوع و تعداد پرسنل ارائه شده است. اگر چه هر یك از این مقیاس‌ها می‌‌تواند معرف اندازه یك سازمان باشد ولی معمولاً در فعالیت‌های مختلف مقیاس‌های گوناگونی به كار برده می‌شود (خاكی 1372). در مطالعه‌ای ‌كه توسط مركز توسعه صنعتی بین‌المللی (1960) انجام شده است، سازمان‌های كوچك، سازمان‌هایی تلقی شده‌اند كه كمتر از 100 نفر پرسنل دارند (استپانك[2] 1960). برخی از سازمان‌ها از جمله سازمان توسعه صنعتی ایالات متحده[3]، شركت‌هایی را كه دارای 10 الی 100 نفر پرسنل هستند و ارزش ماشین‌آلات آنها كمتر از 5/7 میلیون ریال باشد، در دایره شركت‌های كوچك قرار داده‌اند.

اتحادیه اروپا[4]، طبقه‌بندی سازمانهای كوچك، متوسط و خرد را به صورت زیر ارائه كرده است.

جدول 1: طبقه‌بندی سازمانهای كوچك، متوسط و خرد از نظر اتحادیه اروپا

منبع: اتحادیه اروپا 1996

در ایران نیز تعاریف متفاوتی از صنایع كوچك وجود دارد كه از جمله مهمترین آنها می‌‌‌توان به موارد زیر اشاره كرد: (خاكی 1372)

– در تعریف مركز آمار ایران، واحدهای تولیدی كه تعداد شاغلین آنها از 10 نفر تجاوز ننماید، واحدهای تولیدی كوچك نامیده می‌شوند.

– در تعریف سازمان صنایع كوچك، واحدهای تولیدی كوچك عبارتند از صنایعی كه:

الف) میزان سرمایه‌گذاری آنها تا 750 هزار تومان در یك واحد تولیدی باشد.

ب ) میزان اشتغال حداكثر 50 نفر باشد.

ج ) جنبه هنری نداشته باشد.

د ) مكانیزه باشد.

ز ) سرمایه آنها كاملاً ایرانی باشد.

– در مدیریت اعتباری صنایع كوچك كه از زیر مجموعه‌های بانك صنعت و معدن می‌باشد، آخرین تعریف از صنایع كوچك بر مبنای سرمایه‌گذاری ثابت تا 500 میلیون ریال می‌باشد.

علاوه بر تفاوتی كه در تعاریف فوق مشاهده می‌شود، ویژگیهای اساسی دیگری نیز مطرح است كه صنایع كوچك و متوسط را از سایر صنایع تفكیك می‌كند. این ویژگیها به شرح زیر می‌باشد.(كیانی 1372)

– معمولاً مدیریت سازمان‌های كوچك، توسط یك نفر انجام می‌گیرد كه غالباً مالك همان واحد است. بنابراین در سازمان‌های كوچك، مدیریت حرفه‌ای و تخصصی، چندان اعمال نمی‌شود.

– بین مدیر و كاركنان تماس مستقیم و مستمر وجود دارد.

– معمولاً دسترسی كمتری به منابع سرمایه‌ای وسیع از طریق بانكها و سازمان‌های مالی دارند. از جمله این محدودیتها می‌توان به محدودیتهای مالی توسعه فناوری اشاره كرد (آنكتاد[5] 2004).

– در بازاری كه كالا یا خدمات خود را ارائه می‌كنند، نقش هدایت‌كننده و تعیین كننده ندارند.

– ارتباطات تجاری و معاملاتی لازم برای تامین مواد اولیه و سایر منابع و تكنولوژی مورد نیاز، بیشتر از طریق سازمان‌های محلی و بومی انجام می‌شود.

[1] . Small and Medium Sized Enterprises (SMEs)

[2] . Stepanek J. E.

[3] . United Nations Industrial Development Organization (UNIDO)

[4]. European Union

3. Micro-Enterprises

[5] . United Nations ‍Commission on Trade and Development