پروپوزال بررسی نقش اجرای مالیات بر ارزش افزوده در شفاف سازی نظام مالیاتی

پروپوزال بررسی نقش اجرای مالیات بر ارزش افزوده در شفاف سازی نظام مالیاتی

بیان مساله:
امروزه مالیات ها به عنوان یكی از ابزارهای سیاست های مالی دولت نقش تعیین كننده ای در رشد و ثبات اقتصادی ایفا می كند.و نقش نظام مالیاتی در كشورها عموماً حول سه هدف عمده اجتماعی، اقتصادی و بودجه ای تعریف شده اند. در بعد اجتماعی مهمترین هدف همانا بهبود توزیع درآمد بین طبقات مختلف درآمدی است. هدف اقتصادی از وضع مالیات بر اقشار مختلف عبارت است از تخصیص بهینه منابع بین بخش های مختلف اقتصادی و كنترل نوسانات احتمالی در اقتصاد و در نهایت هدف بودجه ای اخذ مالیات را می توان تامین منابع مالی دولت قلمداد نمود. بنابراین تعیین سیاست های مالیاتی، به شكلی كه اهداف مذكور تا حد قابل قبولی به دست آورد، یكی از مسائل بسیار مهم در حوزه سیاستگذاری می باشد. و اهمیت افزایش درآمدهای مالیاتی را نشان می دهد. بر این اساس و با توجه به جایگاهی كه مالیات در نظام اجتماعی-اقتصادی كشور ها دارا هستند و همچنین با توجه به چالش های اخیر كه در زمینه وضع مالیات بر اصناف رخ داد و فراز و نشیب های زیادی كه در طول چند سال گذشته حول مبحث مالیات بر ارزش افزوده به وجود آمده است، مركز تحقیقات و بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران به منظور ارزیابی عملكرد و شناسایی چالش های پیش روی نظام مالیاتی فعلی اقدام به اجرای طرح نظرسنجی از هیات نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران درمورد نظام مالیاتی نموده است . یكی از مشخصه های اصلی نظام های مالیاتی در كشورهای توسعه یافته همانا توانایی و كارایی آن در شناسایی منابع اخذ مالیات یا همان پایه های مالیاتی است(آقایی ،1380)پایه مالیاتی در واقع همان مبنای دریافت مالیات است كه می تواند ارزش افزوده باشد. اهمیت گسترش پایه مالیاتی به عنوان یكی از اصول اساسی سیاست های مالی در طرح ساماندهی اقتصاد كشور، تهیه شده توسط معاونت درآمدهای مالیاتی وزارت امور اقتصادی و دارایی، زمینه های اجرایی مالیات بر ارزش افزوده با در نظر گرفتن خصوصیات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در كشور فراهم شد. در ایران نیز كه به طور سنتی از مشكلات و دشواری های زیادی در سر راه اخذ مالیات، ازجمله فرار مالیاتی و ضعف سیستم مالیاتی در شناسایی مؤدیان رنج می برد بنابراین هدف عمده از اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده، شفافیت مالیاتی است نظام مالیات بر ارزش افزوده به دلیل انتقال مالیات درزنجیره تولید- توزیع و همچنین استفاده از نظام فاكتورنویسی، ماهیت خودكنترلی خواهد داشت بنابراین نظام مالیات بر ارزش افزوده به خودی خود می تواند باعث شفاف سازی مبادلات، كاهش حجم اقتصاد زیرزمینی و فرار مالیاتی شود. با وجود تاكید برنامه های پیشین توسعه، شواهد نشان می دهد كه نظام مالیاتی نتوانسته است نقش خود را در زمینه افزایش سهم درآمدهای مالیاتی و شناسایی پایه های دقیق مالیاتی به خوبی ایفا نماید.قوانین مالیاتی هرچند شفاف باشند در مرحله اجرا و نظارت نیازمند دقت و حساسیت فراوانی هستند تا بتوانند نظام مالیاتی را در دستیابی به اهداف مورد نظر رهنمون سازند. (طهماسبی ،1383)یکی از معضلاتی که سیستم مالیاتی ایران با آن روبرو است مسئله شفاف سازی است که در این عرصه به چشم می خورد فرایند مالیاتی را می توان از لحاظ ترتیب زمانی به تدوین و تصویب قانون،شناسایی مودیان،تشخیص مالیات،کنترل و بازبینی تشخیص ها ،طرح اعتراض به مالیات تشخیصی و نهایتاً وصول مالیاتی تجزیه کرد ضعف و عدم شفاف سازی سیاست های مالیاتی در هر یک از این مراحل می تواند اهداف قانون گذار را با موانع فراوانی مواجه کند.( پناهی،1389).