پول در اقتصاد اسلامی

امروزه پول یكی از مهمترین پدیده های اقتصادی محسوب می شود و با زندگی بشر به طرز اعجاب انگیزی عجین شده است این عنصر كیمیا گونه را همگان می شناسند و از نقش تعیین كنندة آن در زندگی بخوبی آگاهند در هر فعالیت خرد و كلان اقتصادی ” پول “ نقشی اساسی بر عهده دارد ” پول “ به عنوان یك ” پدیده “ روزگاری وجود نداشت و نیاز انسان سبب پیدایش یا اختراع آن گردید و

امروزه پول یكی از مهمترین پدیده های اقتصادی محسوب می شود و با زندگی بشر به طرز اعجاب انگیزی عجین شده است .این عنصر كیمیا گونه را همگان می شناسند و از نقش تعیین كنندة آن در زندگی بخوبی آگاهند در هر فعالیت خرد و كلان اقتصادی ” پول “ نقشی اساسی بر عهده دارد .

” پول “ به عنوان یك ” پدیده “ روزگاری وجود نداشت و نیاز انسان سبب پیدایش یا اختراع آن گردید و بتدریج رشد كردو به صورت موضوعی كه تحت تأثیر قوانین مشخص و مكانیزمهای پیچیده قرار دارد در آمد .

بطوری كه تا كنون بیش دهها كتاب دربارة نگاشته شده و آن را از زوایای گوناگون مورد بحث و كاوش قرار داده اند ولی با این همه هنوز تعریف جامعی دربارة آن ارائه نشده است و اقتصاد دانان ترجیح می دهند به جای تعریف پول بیشتر وظایف آنرا مورد توجه قرار دهند .

مبادلات پایا پای ( Barter یا Troc):

یكی از وظایفی كه اقتصاد دانان برای پول ذكر می كنند ” وسیله بودن برای تسهیل مبادلات “ است . قبل از تولد پول و به كار گیری آن به عنوان وسیله مبادلة انسانهای اولیه نیازمندی های خود را به صورت معاملات پایاپای بر طرف می ساختند . این داد وستد ها معمولاً در یك اقتصاد ساده و كوچك ، در محدودة یك قبیله ، روستا ، شهر و یا ….. صورت می گرفت و در ضمن آن ، دو طرف معامله ، كالاهای خود را با یكدیگر معاوضه می كردند .

هر كس كالایی راكه برای او قابل استفاده نبود یا بر اثر احتیاج به كالای دیگر حاضر به معاوضة آن بود، به شخص دیگر كه متقاضی كالای او بود می داد و متقابلاً كالای وی رابه عنوان عوض دریافت می كرد . این قبیل داد و ستد ها كه در جامعه های ابتدایی متداول بود ” مبادلة مستقیم كالا با كالا یا مبادلة پایاپای “ نام دارد .

پیدایش پول ها ی فلزی :

انتخاب یك یا چند كالا به عنوان معیار ارزش ، اگرچه تا اندازه ای موجب تسهیل امر مبادله می باشد اما نتوانست برخی از مشكلات اساسی مبادلات داد و ستد ی را از میان بردارد ، زیرا با گذشت زمان بعضی كالاها فاسد شده و از بین می رفتند و دسته ای دیگر به علت داشتن حجم زیاد امكان ذخیره آنها نبود.

سرانجام جستجوی بشر منتهی شد به اینكه فلزات ، مخصوصاً طلا و نقرهرا كه اشكالات فوق را ندارند به عنوان وسیله مبادله بر گزیدند . طلا و نقره فلزاتی هستند كه در سطح جهانی مورد پذیرش عمومی می باشند و از رواج بیشتری برخوردارند .

امكان تورق در آنها زیاد است و به خوبی می توان از آنها سكه های نازك و كوچك تهیه نمود و چون ارزش آنها ذاتی می باشد بر اثر خرد شدن و تقسیم شدن به قطعات كوچكتر ، ارزش آنها از بین نمی رود . انعطاف پذیری زیادی دارند و می توان آنها را در قالبهای گوناگون ریخت و به صورتهای متفاوت در آورد . همچنین امكان حك كردن هر نقش و نوشته ای برروی آنها وجود دارد .

بطوركلی از نظر اقتصادی دلایل انتخا ب و رواج پولهای فلزی بویژه طلا و نقره عبارتند از :

1)نقش معاملاتی : پولهای فلزی به صورت عموم و سكه های طلاو نقره بخصوص دارای قابلیت تراكم ارزش فراوان در حجم كم بوده و به سهولت قابل حمل و نقل می باشند و از این نظر در تسهیل معاملات نقش ویژه ای ایفا می كنند .

2)نقش ذخیره ارزش :پول های فلزی از آن جهت كه فلزهستند دوام زیادی داشته و كمتر فاسد می شوند و در این میان طلا و نقره به خاطر اینكه دچار زنگ زدگی نمی شوند ، امتیاز بیشتری دارند .

3)معیار ارزش یكنواخت : چیزی كه می خواهد به عنوان معیار ارزش قرار بگیرد باید خودش از نظر ارزش ، همگون و یكنواخت باشد و مقادیر متفاوت آن فقط به لحاظ كمیت با یكدیگر اختلاف داشته باشند . این امر در پول های فلزی تحقق پیدا می كند . اما در غیر پول های فلزی ، اغلب مصداق نمی یابد .

4)قابلیت تقسیم پذیری : فلزات ، مخصوصاً طلا و نقره را می توان به كمیت های گوناگون تقسیم كرد بدون آنكه این امر سبب شود تا به كیفیتشان صدمه ای برسد و همچنین اگر لازم باشد می توان دوباره آنها را به صورت اولیه برگرداند . اما در غیر پولهای فلزی چنین قابلیتی وجود ندارد .

انواع پولهای كاغذی :

پولهای كاغذی به دو نوع تقسیم می شوند :

1)پول كاغذی قانونی با گردش دستوری

پول كاغذی اعتباری با گردش تضمینی