چارچوب نظری و پیشینه پژوهش غرور

چارچوب نظری و پیشینه پژوهش غرور عنوان نوشتار برای فصل دوم پایان نامه می باشد.

در معجم المعجمی، غَرور به معنای «کَلُّ ما غَرَّ الانسانَ مِن مالٍ أو جاهٍ أو شَهوَهٍ أو انسانٍ أو شَیطان»  تعبیر شده است، یعنی هر چیزی اعم از مال یا مقام یا شهوت یا انسان یا شیطانی که انسان را بفریبد. راغب‏ در مفردات‏ واژه‌ی «غَرور» را به معنى هر چیزى که انسان را مى‏فریبد و در غفلت فرو مى‏برد، خواه مال و مقام باشد یا شهوت و شیطان، تفسیر مى‏کند. در تفسیر نمونه، در معنى این واژه چنین آمده است: «غَرور» بر وزن جَسور صیغه‌ی مبالغه به معنى موجود فوق‌العاده فریبنده است و شیطان را از این‌رو «غرور» مى‏گویند که انسان را با وسوسه‏هاى خود فریب مى‏دهد و غافل مى‏سازد و در حقیقت‏ بیان مصداق واضح آن است، وگرنه هر انسان یا کتاب فریبنده، هر مقام وسوسه‏گر و هر موجودى که انسان را گمراه سازد در مفهوم وسیع «غرور» داخل است. 

در جای دیگر نیز، غرور ظاهر کردن امری از روی جهل و نادانی و توهم و خیال بیان شده است.  در این تعریف ریشه‌ی غرور، جهل و نادانی بیان شده است. تعریف دیگر بیان می‌کند که؛ غرور عبارت است از آرامش یافتن و مطمئن شدن به آنچه موافق هوی و هوس باشد، و طبع انسان به سبب شبهه و خدعه شیطان به آن میل می‌کند. پس هر‌کس معتقد باشد که در دنیا یا آخرت بر راه خیر است و این گمان و اعتقاد از روی شبهه نادرست و فاسد باشد او مغرور و فریفته است. 

بنابراین غرور منفی، احساسی در وجود انسان است؛ که از بینش غلط او نسبت به ظاهر زندگی و امور دنیایی و مادی پیدا می‌شود، و گاهی هم محصول غفلت انسان از واقعیات الهیه است، که بر اثر کثرت کار مادی و توسعه یافتن مال و زر و زیور پیدا می‌شود، یعنی انسان فریب دنیا و زر و زیور دنیا را می‌خورد. 

فهرست مطالب

تعریف نظری غرور

تعریف عملیاتی غرور

فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیق غرور

۱-۲ مفهوم شناسی    1
۱-۲-۱ تعریف لغوی غرور    1
۱-۲-۲ تعریف اصطلاحی غرور    3
۱-۲-۲-۱ غرور منفی    3
۱-۲-۲-۲ غرور مثبت    5
۱-۲-۳ تعریف لغوی اخلاق    7
۱-۲-۴ تعریف اصطلاحی اخلاق    7
۱-۳ اصطلاحات مربوط به غرور    9
۱-۳-۱ واژه‌های مرتبط با غرور    9
۱-۳-۱-۱ تکبر    10
۱-۳-۱-۲ عجب    11
۱-۳-۲ واژه‌های متضاد غرور    11
۱-۳-۲-۱ تواضع    11
۱-۳-۲-۲ ذلت و خواری نفس    12
۱-۳-۳ تفاوت غرور با عجب و کبر    13
۱-۳-۴ تفاوت غرور با رجاء    14
۱-۴ تاریخچه مبحث غرور    15
۱-۴-۱ فلسفه‌ غرب    15
۱-۴-۲ فلسفه‌ اسلامی    22
فصل دوم: غرور از نظر فیلسوفان اسلامی    24
۲-۱ ریشه‌های مذهبی غرور در آراء فیلسوفان اسلامی    25
۲-۱-۱ غرور در آیات    25
۲-۱-۱-۱ تعریف غرور    25
۲-۱-۱-۲ ماهیت غرور    26
۲-۱-۱-۳ عوامل غرور    27
۲-۱-۱-۴ واژه‌های مترادف با غرور    28
۲-۱-۱-۵ انواع غرور در قرآن    34
۲-۱-۲ غرور در روایات    39
۲-۱-۳ جایگاه تواضع در روایات    49
۲-۱-۴ حکم اخلاقی غرور    49
۲-۱-۵ مصادیق غرور مثبت    50
۲-۱-۵-۱ تکبر در برابر متکبر    50
۲-۱-۵-۲ تکبر زن در مقابل مرد نامحرم    51
۲-۲ غرور از نظر فیلسوفان    51
۲-۲-۱ تعریف غرور    54
۲-۲-۱-۱ ابن مسکویه    54
۲-۲-۱-۲ خواجه نصیر الدین طوسی    55
۲-۲-۱-۳ غزالی    56
۲-۲-۱-۴ فیض کاشانی    56
۲-۲-۱-۵ محمد مهدی نراقی    57
۲-۲-۲ ماهیت غرور    57
۲-۲-۲-۱ غرور مثبت    58
۲-۲-۲-۲ غرور منفی    58
۲-۲-۳ حکم اخلاقی غرور    60
۲-۲-۴ درجات غرور    61
۲-۲-۴-۱ غرور کافران    61
۲-۲-۴-۲ غرور عاصیان    65
۲-۲-۵ اقسام غرور    68
۲-۲-۵-۱ اهل علم    68
۲-۲-۵-۲ زاهدان و عابدان    73
۲-۲-۵-۳ متصوّفان    75
۲-۲-۵-۴ توانگران    76
فهرست منابع    80
الف. منابع فارسی    80
ب. منابع عربی    84
ج. منابع انگلیسی    85