گزارش كارآموزی – مجتمع پتروشیمی اراک

مجتمع پتروشیمی اراك یكی از طرح های زیربنائی و مهم می باشد كه در راستای سیاستهای كلی توسعه صنایع پتروشیمی و با اهداف تامین نیاز داخلی كشور و صادرات ایجاد و به بهره برداری رسیده است

تاریخچه و انگیزه احداث

مجتمع پتروشیمی اراك یكی از طرح های زیربنائی و مهم می باشد كه در راستای سیاستهای كلی توسعه صنایع پتروشیمی و با اهداف تامین نیاز داخلی كشور و صادرات ایجاد و به بهره برداری رسیده است .

این طرح در سال 1363 به تصویب رسید و پس از طی مراحل طراحی و نصب و ساختمان در سال 1372 فاز اول مجتمع درمدار تولید قرار گرفت. در ادامه كاربه منظور بهبود مستمر و تولید بیشتر و متنوع تر ، واحدهای دیگر مجتمع تكمیل و واحد اتوكسیلات بعنوان آخرین واحد مجتمع در سال 82 راه اندازی و در مدار تولید قرار گرفت .

از سال 79 ، همزمان با تكمیل واحدها، طرح های توسعه ای مجتمع نیز با هدف افزایش ظرفیت مجتمع آغاز گردیده است .

از سال 1378 با تصویب هیئت مدیره و پس از بازرسی های دقیق عملكرد مجتمع ، شركت در بازار بورس پذیرفته شد و واگذاری سهام آن آغاز گردید .

اهمیت تولیدات مجتمع

از مشخصه های استثنایی مجتمع پتروشیمی اراك استفاده از دانش های فنی ، تكنولوژی و فرآیندهای پیشرفته می باشد . تولیدات مجتمع بسیار متنوع و عمدتا گریدهای مختلف را شامل می شوند . از لحاظ انتخاب خطوط تولید كمتر مجتمعی را می توان یافت كه مانند مجتمع پتروشیمی اراك تركیبی از تولیدات پلیمری و شیمیایی ارزشمند و حتی شاخه خاصی از تولیدات نظیر سموم علف كش ها را یكجا داشته باشد . مجتمع پتروشیمی اراك از لحاظ تنوع ، ارزش فرآورده ها و نقش حساس آن در تامین نیاز صنایع مهم كشور كم نظیر می باشد .

خوراك مجتمع

خوراك اصلی مجتمع نفتای سبك و سنگین است كه از پالایشگاههای اصفهان و اراك از طریق خط لوله تامین می شود. خوراك دیگر مجتمع گاز طبیعی است كه از خط لوله سراسری مجاور مجتمع اخذ می گردد . ضمنا حدود 6000 تن آمونیاك و حدود 350 میلیون مترمكعب در سال مصرف گاز طبیعی مجتمع می باشد كه از خط سوم سراسری تامین می گردد .

نیروی انسانی

كل نیروی انسانی شاغل در مجتمع بالغ بر1769 نفر می باشد كه حدود 1213 نفر فنی و 556 نفرستادی می باشند . بر اساس سیاست كلی دولت جمهوری اسلامی ایران بخشی از كارها به بخش خصوصی واگذار گردید كه در راستا چنیدن شركت با بیش از 1000 نفر نیرو در بخشهای خدماتی – تعمیراتی وغیره در مجتمع فعالیت دارند .

مصارف تولیدات مجتمع

مصارف تولیدات مجتمع بسیار متنوع و دارای طیف گسترده است . در بخش تولیدات شیمیایی كلیه فرآورده ها شامل اكسیداتیلن/ اتیلن گلیكها – اسید استیك – وینیل استات – دواتیل هگزانل – بوتانلها – اتانل آمین ها و اتوكسیلاتها به اضافه سموم علف كش ها كاملا در كشور منحصر به فرد می باشتد و نیاز صنایع مهمی در كشور را تامین نمود و مازاد آنها به خارج صادر می شود . در بخش پلیمری نیز فرآورده های ارزشمند و استراتژیك انتخاب شده اند كه بعنوان نمونه می توان گریدهای مخصوص تولید سرنگ یك بارمصرف –كیسه سرم – بدنه باطری –گونی آرد – الیاف و همچنین مواد اولیه ساخت بشكه های بزرگ به روش دورانی و نیز گرید مخصوص تولید لوله های آب – فاضلاب وگاز و لاستیك پی بی آر را نام برد .

اولویت مصرف فرآورده های مجتمع برای تامین نیاز صنایع داخل كشور است در این ارتباط تولیدات مجتمع سهم به سزایی در تامین نیاز صنایع پایین دستی دارد به نحوی كه نیاز بالغ بر 5000 واحد پایین دستی را تامین می نماید.

موقعیت جغرافیایی

مجتمع پتروشیمی اراك درجوار پالایشگاه اراك در كیلومتر 22 جاده اراك – بروجرد و در زمینی به وسعت 523 هكتار قرار دارد .

واحدهای مجتمع

الف – واحدهای فرآیندی

واحدهای فرآیندی مجتمع شامل 19 واحد است كه در نمودار منعكس می باشد .

ب- واحدهای سرویس های جانبی

آب بدون املاح : ظرفیت 450 مترمكعب در ساعت

واحد تولید بخار : 500 تن در ساعت

واحد نیروگاه: ظرفیت كل تولید ( در شرایط جغرافیایی محل) 125 مگاوات

برج های خنك كننده : شامل 7 برج

واحد هوای فشرده یا هوایابزاردقیق : 5 كمپرسور هركدام 26000 نرمال مترمكعب در ساعت به ظرفیت كل : 130000 نرمال مترمكعب .

واحد تفكیك نیتروژن و اكسیژن از هوا به ظرفیت : اكسیژن 14500 نرمال مترمكعب و نیتروژن 6000 نرمال مترمكعب

ج- واحدهای عمومی ( آفسایت) شامل:

مخازن مواد شیمیایی، سیستم بازیافت كاندنس ها ، سیستم آب خام ، سیستم گاز ، سیستم سوخت مایع ، مخازن خوراك ، مخازن محصولات مایع ، سیستم آتش نشانی ، مخازن گاز هیدروژن ، سیستم مشعل مجتمع ، واحد تصفیه پساب صنعتی ، سیستم توزیع شبكه برق ، شبكه مخابرات ، اتصالات بین واحدها و سیستم جمع آوری و دفع آبهای زائد .

دست آوردهای مهم مجتمع

دارنده گواهینامه مدیریت كیفیت ISO 9001 (2000)

دارنده گواهینامه مدیریت زیست محیطی ISO 14001

دارنده جایزه تندیس طلایی بین المللی كیفیت محصول سال 2000

دارنده جایزه كیفیت و مدیریت بازاریابی از شركت GQM سال 2001

دارنده عنوان صنعت سبز نمونه كشور در سال 1378

اخذ دو رتبه سوم تحقیقات از جشنواره بین المللی خوارزمی به خاطر اجرای طرح جایگزینی حلال بنزن با تولوئن درواحد PBR و تولید كلرو استیل كلراید به روش مستقیم پذیرفته شدن در بازار بورس بعنوان اولین مجتمع در سطح صنایع پتروشیمی ایران .

دومین شركت برجسته ازلحاظ نوآوری در سطح وزارت نفت در سال 81

حفظ محیط زیست

در طراحی مجتمع بالاترین استانداردها و معیارها جهت حفظ محیط زیست منظور شده است . بنحوی كه تقریبا هیچ نوع مواد مضربه طبیعت تخلیه نمی شود. نمونه بارز اقدامات انجام شده جهت جلوگیری از آلودگی محیط زیست ، وجود واحد بسیار مجهز تصفیه پسابها و دفع مواد زائد در مجتمع است . دراین واحد با بكارگیری تكنولوژی پیشرفته كلیه آبهای آلوده به مواد شیمیایی و روغنی و پسابهای بهداشتی و غیرتصفیه می گردد . این واحد قادر است ماهیانه بالغ بر 250000 متر مكعب آب را تصفیه نموده و بعنوان آب جبرانی به سیستم آب خنك كننده مجتمع تزریق نماید .

ضمنا كلیه مواد دورریز جامد و مایع نیز دركوره زباله سوز سوزانده شده و دفع می شوند ایجاد فضای سبز به اندازه كافی از اقدامات دیگر مجتمع در جهت حفظ محیط زیست می باشد .

اسكان و امكانات رفاهی

شركت پتروشیمی اراك به منظور تامین مسكن مورد نیاز كاركنان، به موازات احداث مجتمع طرح عظیم خانه سازی را در شهر مهاجران و در شهر اراك اجرا نموده است .

پروژه خانه سازی شهر مهاجران شامل 1521 واحد ویلایی و 984 واحد آپارتمانی است كه در زمینی به مساحت 150 هكتار در مجاورت مجتمع اجرا گردید و هم اكنون مورد استفاده كاركنان و خانواده آنها می باشد .

كلیه امكانات رفاهی و فرهنگی نظیر مهمانسرا، بازار ، مدرسه ، مسجد ،دبیرستان ، درمانگاه، تاسیسات تفریحی ، ورزشی و سایر تاسیسات شهری در این شهر تاسیس شده است كه نمونه بارز عمران و آبادی ناشی از اجرای طرح های زیربنایی در منطقه است . ضمنا دو مجتمع آپارتمانی كلا شامل 224واحد به اضافه چند واحد ویلایی در شهر اراك متعلق به شركت است كه همگی مورد استفاده كاركنان مجتمع می باشند .

تاریخچه گاز كروماتوگرافی

از نظر تاریخی كشف كروماتوگرافی به یك دانشمند گیاه شناس روسی بنامTsweit نسبت داده شده كه در سال1906موفق شد پیگمانهای گیاهی را با حركت دادن آنها بوسیله نفت خام بر روی بستری از كربنات كلسیم جدا نموده و این عمل را كروماتوگرافی نامید. یك سال قبل ازsweit در سال1903 دانشمندی بنامRamseyبرای جداسازی مخلوطهایی از گازها و بخارها را با استفاده از جذب سطحی انتخابی روی یك جسم جاذب جامد مثل زغال اكتیو استفاده كرد. دراوایل سال1904 اساس تئوری گاز كروماتوگرافی و كرماتوگرافی مایعHPLC كه مخفف High Performanle Liquid chromatographicتوسطMartin and synage توضیح داده شد و به دلیلHPLC در سال1952 جایزه نوبل گرفتند.پیشرفت واقعیHPLC در اواخر سال1960 با طراحی دتكتور ماوراء بنفش(UV)در 245nm توسطwatson حاصل شد این اختراع به حدی در آنالیز نمونه ها مفید بود كه همه پیكانیهای آن زمان طول موج دتكتورهای خود را در این طول 245nm فیكس كردند امروزه علاوه بر دتكتورUV با طول موج قبلی طول موجهای زیادتردیگر هم كاربرد پیدا كرد همچنین دتكتورهای دیگری نیز نظیرRI(Refactive.Index) وفلورسانس نیز بنا به نیاز مورد استفاده قرار می گیرند.

حسیاست،سرعت آنالیز،صحت و سادگیGC برای جداسازی و شناسایی و تعیین تركیبات فرار باعث رشد سریع و بسیار زیاد این روش شد.

روش های تجزیه و جایگاه گاز كروماتوگرافی

آنالیز دستگاهی اصولا به یكی از هدفهای زیر یا تركیبی از آنها انجام می شود.

1-شناسایی كیفی 2-شناسایی كمی

الف)شناسایی كیفی:

هدف از این نوع شناسایی پی بردن به ماهیت ساختمان مواد است و معمولا با خواص بنیادی تر تركیبات شیمیای سروكار دارد مانندN.M.R كه اسكلت ساختمانی تركیبات آلی را از نظر موقعیت كربن ها و هیدورژن مشخص می كند یاIR كه نوع پیوندها مثلاCOOHكربونیل را مشخص می كند وUV كه گروههای عاملی را شناسایی می كند.

ب)شناسایی كمی:

هدف ازاین شناسایی بعد از مشخص شدن نوع تركیب درصد هریك از اجزاء را در آن مشخص می نماید. روشهایی مانند كولومتری و میكروكولومتری،تیتراسیونها،آمپرومتری…تعیین كننده مقدار كمی اجزاء هستند.

گاهی مرز مشخص بین روشهای فوق وجود ندارد و لازم است كه هر دو نوع تجزیه بررسی گردد مثلا درGC هر دو نوع شناسایی كیفی و كمی لازم است.