آشنایی با معماری اسلامی درب و پنجره های سنتی
فضاهای ورودی طراحی شده بسیاری از بناهای بزرگ و متوسط علاوه بر فضاهای نامبرده، دارای عناصر متعددی هستند كه در این بخش به صورت اجمالی به بعضی از آن ها اشاره می شود
| دسته بندی | عمران |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 53 کیلو بایت |
| تعداد صفحات | 30 |
عنوان :
آشنایی بامعماری اسلامی
درب وپنجره های سنتی
فهرست
برخی از عناصر :
- – در
- كوبه و حلقه
- آستانه
- سكو
- 4 سر در
- در و پنجره در معماری ایران
- اجزاء در
- روزن
- جامخانه
- شباك
- فخر و مدین
- دار آفرین
- ارسی
- اندازه در و پنجره
- – پنجره
- در – پنجره
- پنجره ارسی
- عناصر پیرامون پنجره
- بالكن و نحوه استفاده از آن
برخی از عناصر
فضاهای ورودی طراحی شده بسیاری از بناهای بزرگ و متوسط علاوه بر فضاهای نامبرده، دارای عناصر متعددی هستند كه در این بخش به صورت اجمالی به بعضی از آن ها اشاره می شود.
در
در ورودی یكی از عناصر مهم فضای ورودی به شمار می آید كه كاركرد اصلی آن كنترل ارتباط میان فضای درونی بنا و فضای بیرون از آن است. ابعاد و تناسبات در ورودی هر بنا با نوع و كاركرد آن بنا متناسب است. البته برخی از مساجد نخستین، از جمله مسجد مدینه در ابتدا فاقد در ورودی بودند و فضای ورودی در آن ها تنها شامل یك درگاه می شد. ناصر خسرو قبادیانی (قرن پنجم هجری) درباره ورودی های مسجدالحرام چنین گفته است: (مسجد حرام را هیجده در است، همه به طاق ها ساخته اند بر سر ستون های رخام، و بر هیچ كدام دری ننشانده اند كه فراز توان كرد)
جنس در ورودی عموما از چوب و شكل بیشتر آن ها مستطیل بود استفاده از درهایی كه شكل آن ها مستطیل نبود، بیشتر از دوره قاجار معمول شد. اهمیت در ورودی بعضی از فضاهای مذهبی یا عمومی چنان زیاد بود كه سطح روی آن ها را با گره سازی، منبت كاری تذهیب، نقاشی، میناكاری یا كتیبه نگاری مزین می كردند.
كوبه و حلقه
كوبه هایی بر روی درها نصب می كردند كه در ساده ترین شكل، كاركرد آن اطلاع رسانی بود. روی در ورودی خانه ها دو دركوب فلزی نصب می كردند. هر كوبه روی یك لته در قرار می گرفت یكی از آن ها را كه چكش می نامیدند، صدای تم تولید می كرد و دیگری را كه معمولا حلقه می نامیدند صدای زیر ایجاد می كرد. چكش در مواردی مورد استفاده قرار می گرفت كه مراجعه كننده مرد بود و در هنگامی كه مراجعه كننده زن بود از حلقه استفاده می كرد. به این ترتیب ساكنان خانه از جنسیت مراجعه كننده مطلع می شدند و خود را آماده می كردند.
كوبه در ورودی بعضی از بناهای بزرگ و مهم، از جمله خانه های بزرگ و اعیان نشین را با طرح های بسیار زیبا متنوع و پر كار چنان می آراستند كه بعضی از آن ها را می توان از آثار هنری ارزشمند این مرز و بوم به شمار آورد.
در برخی از دوره های و نیز در بعضی از شهرها چكش را بر روی لنگه راست و حلقه را بر روی لنگه چپ در ورودی نصب می كردند. در مواردی نیز چكش را روی لنگه چپ و حلقه را در روی لنگه راست نصب می كردند. در برخی از موارد منحصرا از واژه كوبه برای نامیدن چكش استفاده می كرده اند.
آستانه
بخشی از چهارچوب در كه در پایین چهارچوب قرار دارد، آستانه نامیده می شود. آستانه برخی از درهای را اندكی بلند می ساختند تا تمایز بین دو فضا به بهترین شكل صورت پذیرد و افراد در هنگام انتقال از فضایی به فضای دیگر به تأنی رفتار نمایند. در برخی از دوره ها آستانه معدودی از بناها از چنان اهمیتی برخوردار می شد كه افراد در هنگام ورود كاخ عالی قاپو در اصفهان در دوره صفویه چنان اهمیت یافته بود كه برخی از مردم آن را می بوسیدند و كسی حق نداشت پای خود را روی آن بگذارد و اگر شخصی مرتكب این كار می شد او را به شدت تنبیه می كردند. كمپفر درباره آستانه عالی قاپو، چنین گفته است: (عالی قاپو دارای آستانه ایست از مرمر كه در تكریم و اجلال پادشاه سهم عمده ای دارد. عابرینی كه می خواهند بدون شرفیایی به خدمت شاه به وی عرض ادب و احترام كنند در اینجا به زمین می افتند و این آستانه را می بوسند. به این دلیل تمام واردین دقت تمام مبذول می دارند كه سهوا با كف كفش خود این آستانه را ملوث نكنند و در غیر این صورت از نگهبانان كتك جانانه ای می خورند.
سكو
سكو عنصری است كه عموما به صورت زوج در دو سوی پیش طاق بسیاری از نمونه های متعلق به هر یك از انواع بناهای سنتی ساخته می شده است. از این عنصر برای نشستن در جلوی یك بنا در هنگام انتظار شخصی یا برای رفع خستگی استفاده می كردند. هم چنین بسیاری از افراد برای گذران بخشی از اوقات فراغت خود بر روی این سكوها می نشستند و به گفتگو مشغول می شدند.
سكوهای واقع در فضای ورودی واحدهای مسكونی بیش از سایر فضاهای ورودی از چنین كاركردی برخوردار بودند. در برخی از شهرها این سكوها را (خواجه نشین) می نامیدند.
علاوه بر این در پیرامون هشتی بعضی از فضاهای ورودی نیز سكوهایی وجود داشت كه كمابیش دارای كاركردهای سكوهای پیش طاق ورودی بودند. جنس بیشتر سكوها به خصوص سكوهای فضاهای بزرگ و مهم از سنگ بود و ت
نها در برخی بناهای كوچك و كم اهمیت و از جمله در بعضی از خانه ها آجر به كار می رفت. این عنصر در فضاهای ورودی بناهای جدید حذف شده است.
سر در
بخشی از سطح فضای ورودی كه در بالای در ورودی قرار داشت، سر در نامیده می شود. این سطح را در انواع فضاهای ورودی به خصوص فضاهای ورودی بناهای نسبتا بزرگ تزیین می كردند. كمابیش می توان گفت كه معمولا سطح سر در هر فضای ورودی مزین ترین سطح از نمای خارجی هر بنا بوده است. در تزیین این سطح از انواع آجر كاری، كاشیكاری، مقرنس، و گچبری استفاده می كرده اند. در برخی موارد نام استاد معمار یك بنا را در كتیبه سر در می نوشتند چنان كه نام استاد علی اكبر اصفهانی در كتیبه سر در مسجد شاه اصفهان ذكر شده است.
در و پنجره در معماری ایران
مطالب زیر را حتما بخوانید:
قوانین ارسال دیدگاه در سایت