بررسی اقتصاد روستایی

بررسی اقتصاد روستایی

بررسی اقتصاد روستایی

فهرست مطالب

فصل اول : مبانی اقتصاد روستا

موضوع علم اقتصاد 9

رابطه اقتصاد و جغرافیا …. ..12

موضوعات علم اقتصاد ……17

اقتصاد تولید کشاورزی ……………………………………………………………………………………20.

بنیان اقتصادی ..22

بنیان های اقتصادی اجتماعی جامعه 22

نظام اقتصادی 24

انواع نظامهای اقتصادی 25

سازمان فعالیتهای اقتصادی 31

عوامل توسعه اقتصادی روستا 35

جمعیت 36

سرمایه و سرمایه‌گذاری 38

ابداعات 40

مبادلات بین‌المللی 41

رشد جمعیت و توسعه اقتصادی 42

رشد جمعیت و توسعه اقتصادیدر روستا 44

موانع توسعه اقتصادی روستا 46

دورهای باطل فقر 47

نرخ ناچیز تمركز سرمایه 48

موانع اجتماعی فرهنگی 49

تنگناههای كشاورزی 50

كمبود نیروی انسانی متخصص و ماهر.. .51

مفاهیم و اصطلاحات پایه در اقتصاد روستایی…………………………………………………….52

فصل دوم : كشاورزی واقتصاد روستایی

اقتصاد روستایی …………………………………………………………………………………………..59

كشاورزی و اقتصاد ملی 60

كشاورزی و توسعه روستایی 66

چالش‌های عمده توسعه روستایی 71

كشاورزی و توسعه اقتصادی روستا 79

فرایند تولید در بخش كشاورزی 77

مهاجرت و اقتصاد روستایی 81

سیاستهای تحول اقتصاد روستایی 83

نقش دولت در اقتصاد روستایی و كشاورزی 86

ضرورتهای دخالت دولت در بخش كشاورزی……………………………………………………..87

علل عقب‌ ماندگی اقتصادی نواحی روستایی 88

علل درونی 90

ـ بالا بودن نرخ رشد‌ جمعیت 90

ـ عدم دسترسی به امكانات عمومی: 92

ـ غلبه داشتن كشاورزی‌ سنتی‌ به عنوان مهمترین بخش اشتغال و تولید 92

ـ محدودیت منابع تولید‌ 93

ـ عدم وجود قوه خلاقیت و ابتكار 94

ـ كمبود سرمایه‌ و كالاهای سرمایه‌ای 94

ـ كوچكی، تعدد وپراكندگی قطعات زراعی 95

عوامل بیرونی ….98

ـ دو گانگی چند گانگی اقتصادی كشور 98

ـ عقب‌ ماندگی تكنولوژی 99

ـ نابرابری 100

– درآمد – هزینه خانوار شهری و روستایی…. ……..103

ـ الگوهای توسعه .105

– قوانین و مقررات و اثرات اقتصاد سیاسی…………………………………………………………………………….106

نقش مسكن در اقتصاد روستایی 109

تاثیر فعالیت اقتصادی بر روی اشكال مساكن 110

سازمانهای مدیریتی روستا 115

توسعه‌ نظام‌ دانش‌ و اطلاعات‌ كشاورزی …………………………………………………………………………………111

فصل سوم : بنیانهای اقتصادی روستا

منابع و عوامل تولید بخش كشاورزی ..118

زمین 118

تقسیم بندی اقتصادی زمین 130

آب 125

پائین بودن راندمان آبیاری 142

اقتصاد آب در مناطق روستایی 144

عرضه اقتصادی آب 144

تقاضای آب 145

نیروی انسانی 149

راهبردهای بكارگیری نیروی كار مازاد 155

اشتغال و بیكاری در مناطق روستایی 156

اشتغال در مناطق روستایی 158

وضعیت اشتغال و تحولات آن در بخشهای مختلف اقتصادی 162

ساخت آموزشی شاغلین بخش كشاورزی 168

سرمایه 170

نقش سرمایه در بخش كشاورزی 170

اهمیت تمركز سرمایه در مناطق روستایی 173

منابع تامین سرمایه 175

– منابع مالی رسمی 176

منابع مالی غیر رسمی 188

زمینه های سرمایه گذاری در روستا 193

نقش سرمایه به عنوان یك عامل تولید 194

سرمایه‌گذاری در جهت‌ توسعه‌ و بهبود استفاده از منابع آب و زمین 192

سرمایه‌گذاری در زمینه‌های نیروی انسانی و تحقیقات 199

نقش بازاریابی در اقتصاد روستایی 209

بازاریابی محصولات كشاورزی 209

عملیات بازاریابی …..212

عوامل بازار 215

شیوه بررسی اقتصاد روستا ………………………………………………………………………….226

فصل چهارم صنایع روستایی

صنایع روستایی، تعاریف و ویژگیها 220

خصوصیات‌ و ویژگیهای صنایع روستایی ………………………………………………………………………………….222

صنایع روستایی در ایران …………………………………………………………………………223

توسعه‌ صنایع‌ روستایی با هدف توسعه روستایی 228

توسعه‌ صنایع روستایی با هدف توسعه بخش كشاورزی……………………………………………………..231

تعریف صنایع روستایی در ایران 242

نواحی صنعتی روستایی 245

مزایای ایجاد نواحی روستایی ……………………………………………………………………… 246

موانع توسعه صنعتی روستاها 248

مقدمه

اقتصاد روستایی شامل تمام فعالیتهای اقتصاد کشاورزی و غیر کشاورزی در مناطق روستایی است. از آنجایی که هدف غایی علم اقتصاد تامین مواد غذایی و رفاه عمومی تلقی می شود، لذا بررسی وضعیت و چگونگی انجام فعالیتهای کشاورزی در اقتصاد روستایی کشور از اهمیت زیادی برخوردار است. چرا که در
شرایط فعلی، کشاورزی مهمترین فعالیت اقتصادی در اغلب روستاهای ایران بوده و لازم است به عنوان محور برنامه های توسعه قرار گیرد. محوریت کشاورزی و روستا در برنامه های توسعه به این معنی است که از بخشی نگری محض پرهیز شده و مناطق روستایی به عنوان مکانهای تولیدی مورد توجه جدی قرار گیرد و همه بخشهای اقتصادی در راستای تحقق اهداف توسعه ملی، به صورت هماهنگ و مکمل عمل کنند.

محدودیت زمین و عوامل تولید از یک سو و افزایش جمعیت از طرف دیگر، بازدهی تولیدی زمین را کاهش داده و اقتصاد نواحی روستایی را ناپایدار ساخته است. افزایش نیاز کشور به مواد غذایی، لزوم توسعه هماهنگ نواحی روستایی به منظور ایجاد تعادلهای منطقه ای ، محدودیت های منابع تولید در نواحی روستایی، محدودیت سرمایه و نیروی انسانی متخصص، عقب ماندگی تکنولوژیک و الگوهای توسعه تمرکزگرا از عمده چالش های محیطی ، اقتصادی و اجتماعی نواحی روستایی در دهه آینده تلقی می گردد. راهکار لازم برای رهایی از چالش های مذکور شناخت قابلیت ها و محدودیتهای نواحی روستایی؛ تنوع بخشی به اقتصاد روستایی و رواج فعالیتهای جدید است. این راهکار می تواند وابستگی اقتصاد روستایی به اقتصاد کشاورزی را کاهش دهد. چرا که اقتصاد کشاورزی در ایران به شرایط محیطی و اقلیمی وابسته بوده و نوسانات اقلیمی در درآمد کشاورزان بسیار موثر است. افزایش تولید و درآمد ، مدیریت منابع تولید و از بین بردن فقر در نواحی روستایی از مهمترین وظایف برنامه ریزان اقتصاد روستایی است.

کتاب حاضر با جهت گیری در موارد فوق تدوین گردیده و امید است بتواند با شناخت دقیق ابعاد و چالشها اقتصاد روستایی، راهکار های لازم در جهت بهبود وضع موجود ارائه نماید. جهت گیری اصلی کتاب آشنایی دانشجویان و مطالعه کنندگان با مسائل اقتصادی نواحی روستایی است. مطالعه ای کتاب برای دانشجویان در دروس؛ اقتصاد روستایی، توسعه و برنامه ریزی روستایی توصیه می گردد.