بررسی رابطه بین هوش هیجانی و رضایت زناشویی در بین دانشجویان متاهل دانشگاه پیام نور مرکز اهواز

پایان نامه روانشناسی و علوم تربیتی

بررسی رابطه بین هوش هیجانی و رضایت زناشویی در بین دانشجویان متاهل دانشگاه پیام نور مرکز اهواز در سال تحصیلی ۹۶-۱۳۹۵

چکیده :

در این تحقیق با تأکید بر نقش هیجان ها در زندگی انسان، اجزای هوش هیجانی و رابطه هیجان و تفکر اشاره شد. سپس توانایی های هوش هیجانی به عنوان راه حل بسیاری از معضلات اجتماعی، فرهنگی، آموزشی معرفی شده و در ادامه تاریخچه هوش هیجانی و زمینه های کاربردی متعدد آن در زندگی شخصی و اجتماعی افراد مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به نقش مهم رضایت زناشویی بر سلامت های جسمانی افراد، به عوامل متعدد شناختی، وضعیت اقتصادی و عقیدتی که بر رضایت زناشویی موثرند اشاره شد و هدف این بود که بررسی کنیم آیا میان هوش هیجانی و رضایت زناشویی دانشجویان متاهل رابطه ای وجود دارد؟ که با توجه به اطلاعات جمع آوری شده و تجزیه و تحلیل آماری مشخص شد که بین مهارت های درون فردی (از مولفه های هوش هیجانی) و رضایت زناشویی رابطه منفی و معناداری (در سطح p =0.05) وجود دارد و بین مهارت های میان فردی (از مولفه های هوش هیجانی) و رضایت زناشویی رابطه مثبت و معناداری (در سطح p =0.05) وجود دارد و بین سایر مولفه ها هوش هیجانی و رضایت زناشویی ارتباط خاصی مشاهده نشد.

کلمات کلیدی :

هوش هیجانی

رضایت زناشویی

دانشجویان متاهل

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                              صفحه

چکیده ……………………………………………………………………………………………………………. ۱

فصل اول: کلیات تحقیق ……………………………………………………………………………………….. ۲

۱-۱ مقدمه ………………………………………………………………………………………………………. ۳

۱-۲ بیان مسأله …………………………………………………………………………………………………. ۴

۱-۳ اهمیت و ضرورت تحقیق ………………………………………………………………………………….. ۶

۱-۴ اهداف تحقیق ………………………………………………………………………………………………. ۷

۱-۵ سوالات تحقیق …………………………………………………………………………………………….. ۷

۱-۶ فرضیه ها…………………………………………………………………………………………………….. ۸

۱-۶-۱ فرضیه های اصلی……………………………………………………………………………………….. ۸

۱-۶-۲ متغیرهای تحقیق ……………………………………………………………………………………….. ۸

۱-۷ تعاریف نظری………………………………………………………………………………………………… ۸

۱-۸ تعاریف عملیاتی ……………………………………………………………………………………………. ۹

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………… ۱۰

۲-۱ مقدمه ……………………………………………………………………………………………………… ۱۱

۲-۲ تعریف هوش ………………………………………………………………………………………………. ۱۱

۲-۳ هیجان و هوش هیجانی …………………………………………………………………………………. ۱۲

۲-۳-۱ رابطه هیجان با تفکر …………………………………………………………………………………… ۱۳

۲-۳-۲ تاریخچه هوش هیجانی ……………………………………………………………………………….. ۱۳

۲-۳-۳ هوش هیجانی چیست؟……………………………………………………………………………….. ۱۴

۲-۳-۳-۱ آگاهی از هیجان های خود …………………………………………………………………………. ۱۵

۲-۳-۳-۲ بیان هیجان ها………………………………………………………………………………………… ۱۵

۲-۳-۳-۳ آگاهی از هیجان های دیگران ………………………………………………………………………. ۱۶

۲-۳-۳-۴ مدیریت هیجان ها…………………………………………………………………………………….. ۱۶

۲-۳-۴ نظریات مطرح شده در حوزه هوش هیجانی ………………………………………………………… ۱۶

۲-۳-۴-۱ تئوری هوش هیجانی گلمن ………………………………………………………………………… ۱۸

۲-۳-۴-۲ تئوری هوش هیجانی از دیدگاه بار- اون …………………………………………………………… ۱۸

۲-۳-۵ شناسایی حالت های هیجانی ………………………………………………………………………. ۲۲

۲-۳-۵-۱ شناسایی حالت های هیجانی خود………………………………………………………………. ۲۳

۲-۴ رضایت زناشویی ………………………………………………………………………………………….. ۲۴

۲-۴-۱ بررسی علل نارضایتی از زندگی زناشویی …………………………………………………………. ۲۵

۲-۵ رضایت زناشویی و هوش هیجانی ……………………………………………………………………… ۲۹

۲-۵-۱ هوش عاطفی و نقش آن در تحکیم پیوند زناشویی ……………………………………………….. ۳۰

۲-۶ تحقیقات انجام شده در زمینه هوش هیجانی و رضایت زناشویی ………………………………….. ۳۲

فصل سوم: روش تحقیق………………………………………………………………………………………. ۳۴

۳-۱ مقدمه ……………………………………………………………………………………………………… ۳۵

۳-۲ روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………. ۳۵

۳-۳ جامعه آماری و روش نمونه گیری ………………………………………………………………………. ۳۵

۳-۴ ابزار تحقیق ……………………………………………………………………………………………….. ۳۵

۳-۴-۱ پرسشنامه هوش هیجانی بار- آن (EQ-i) ……………………………………………………….. 36

۳-۴-۱-۱ پایایی پرسشنامه هوش هیجانی بار- آن……………………………………………………….. ۳۶

۳-۴-۱-۲ روایی پرسشنامه هوش هیجانی بار- آن………………………………………………………… ۳۶

۳-۴-۱-۳ روش اجراء نمره گذاری (EQ-i) ………………………………………………………………… 37

۳-۴-۲ پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ………………………………………………………………….. ۳۹

۳-۴-۲-۱ پایایی پرسش نامه انریچ…………………………………………………………………………… ۴۰

۳-۴-۲-۲ روایی پرسش نامه انریچ…………………………………………………………………………… ۴۰

۳-۴-۲-۳ شیوه نمره گذاری پرسش نامه انریچ…………………………………………………………….. ۴۱

۳-۵ روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………… ۳۵

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………… ۴۳

۴-۱ مقدمه …………………………………………………………………………………………………….. ۴۴

۴-۲ بخش اول ) توصیف داده ها……………………………………………………………………………… ۴۴

۴-۲-۱ توصیف نمرات رضایت زناشویی نمونه مورد بررسی……………………………………………….. ۴۵

۴-۳ بخش دوم ) بررسی و آزمون فرضیه ها……………………………………………………………….. ۴۸

۴-۳-۱ بررسی فرضیه تحقیق ……………………………………………………………………………….. ۴۸

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات……………………………………………………………………… ۵۲

۵-۱ مقدمه ……………………………………………………………………………………………………. ۵۳

۵-۲ نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………… ۵۶

۵-۳ پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………. ۵۷

۵-۴ محدودیت های تحقیق ………………………………………………………………………………… ۵۷

فهرست منابع ……………………………………………………………………………………………….. ۵۹

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                           صفحه

جدول ۴-۱ توزیع فراوانی نمرات رضایت زناشویی طبقه بندی شده مورد بررسی …………………….۴۴

جدول ۴-۲ شاخص های آماری رضایت زناشویی نمونه مورد بررسی…………………………………..۴۵

جدول ۴-۳ توزیع فراوانی نمرات مهارت های درون فردی (از مولفه های هوش هیجانی) ………….. ۴۶

جدول ۴-۴ توزیع فراوانی نمرات مهارت های میان فردی (از مولفه های هوش هیجانی)…………… ۴۶

جدول ۴-۵ توزیع فراوانی نمرات سازگاری (از مولفه های هوش هیجانی)…………………………… ۴۷

جدول ۴-۶ توزیع فراوانی نمرات کنترل استرس (از مولفه های هوش هیجانی)……………………. ۴۷

جدول ۴-۷ توزیع فراوانی نمرات خلق عمومی (از مولفه های هوش هیجانی)………………………۴۷

جدول ۴-۸ شاخص های آماری مؤلفه‌های هوش هیجانی نمونه مورد بررسی………………………۴۸

جدول ۴-۹ آزمون پیرسون بین رضایت زناشویی و مهارت های درون فردی……………………………۴۹

جدول ۴-۱۰ آزمون پیرسون بین رضایت زناشویی و مهارت های میان فردی………………………….۴۹

جدول ۴-۱۱ آزمون پیرسون بین رضایت زناشویی و سازگاری…………………………………………..۵۰

جدول ۴-۱۲ آزمون پیرسون بین رضایت زناشویی و کنترل استرس ……………………………………۵۰

جدول ۴-۱۳ آزمون پیرسون بین رضایت زناشویی و خلق عمومی……………………………………..۵۱

مقدمه :

روانشناسان درصدد شناسایی عواملی هستند که با استفاده از آن ها بتوان افراد را در زندگی فردی و اجتماعی یاری داد. یکی از مباحث مورد توجه آنان، نقش هوش به عنوان عامل موفقیت انسان است که در این زمینه رویکردهای متفاوتی وجود دارد.

در گذشته، تمرکز اغلب روانشناسان، بر فرآیندهای شناختی و هوش عمومی بوده است. دیدگاه های سنتی هوشبهر تصوری محدود از استعدادهای انسان داشتند و برای هوش فرد، محدودیت قائل شده و آن را ارثی، نسبتاً ثابت و نیز قابل تغییر می دانستند. گذشت زمان و تجربه‌های علمی ثابت کرد که بسیاری از افراد که در نمرات پیشرفت تحصیلی و آزمون های هوش ربته بالایی را کسب می کنند، در فراز و نشیب های زندگی شخصی و اجتماعی و بحران های روزمره کفایت و شایستگی لازم را از خود نشان نداده و فاقد مهارت های لازم هستند. در عمل، هوشبهر بالا تضمین کننده شخصیت اجتماعی، موفقیت و خشنودی در زندگی نیست.

هوارد گاردنردر سال ۱۹۸۳ ، با طرح نظریه هوش چند عاملی خود، از مفهوم هوشبهر به عنوان عاملی منفرد و تغییرناپذیر فراتر رفته و تصویر غنی تر و گسترده تری از هوش را ارائه نمود. او با مطرح کردن، هوشبهر درون فردی به عنوان کلیه خودشناسی و هوش بین فردی به معنای توانایی درک افراد دیگر، الگویی دقیق و واقعی برای استفاده ثمربخش در طول زندگی معرفی نمود.

گرچه در توصیف گاردنر از هوش فردی، شناخت احساسات مطرح شد، اما به نظر می رسید که هنوز به عواطف و هیجانات آن گونه که متناسب با نقش پیچیده آن ها در زندگی انسان باشد، پرداخته نشده است. جان مایر و پیتر سالووری در سال ۱۹۸۹، به این روال که چه چیزهایی موجب کسب موفقیت افراد در زندگی می شود. اصطلاح هوش هیجانی را مطرح نموده و برای اولین بار در مقالات آموزشی خود این گونه معرفی نمودند. هوش هیجانی توانایی است که امکان درک احساسات و هیجان های خود و دیگران را به فرد می دهد تا با استفاده از این قابلیت بتواند تفکر و عملکرد خود را هدایت کند. 

توجه :

پرسشنامه های بکار رفته در این پژوهش ضمیمه ی فایل شده است.

لیست پرسشنامه ها :

• پرسشنامه هوش هیجانی بار-ان
• پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ