بررسی فقهی و حقوقی تغییرات اعمال شده احکام جزایی قانون مجازات اسلامی جدید

هدف از این تحقیق بررسی تحولات جدید قانون مجازات اسلامی، تغییرات شکلی و ماهوی صورت گرفته در زمینه‏های مختلف و همچنین بررسی فقهی و حقوقی و مزایای این تغییرات در مقایسه با قانون جزایی سابق می‏باشد.

تجزیه و تحلیل تغییرات عمده قانون مجازات جدید نسبت به قانون سابق، نقاط قوت و ضعف، ابهامات و نواقص این قانون را  آشکار می‏سازد و همین امر ضرورت و اهمیت این پژوهش را تبیین و توجیه می‏نماید.امروزه در اثر تحولاتی که در نظام های حقوقی پدیدار گردیده، فلسفه مجازات و مبانی آن نیز دستخوش تغییرات و تحولاتی گشته است. حوزه حقوق کیفری در طول قانونگذاری ایران بر خلاف حوزه‏های دیگر حقوق دستخوش تغییرات فراوانی شده است که آخرین تحول آن را می‏توان تصویب قانون مجازات اسلامی دانست. قانون جدید، بسیار مترقی‏تر از قانون قبلی است.

در قالب اصلاحات انجام شده نوآوری در قانون مجازات اسلامی نسبت به قانون سابق نه تنها افزایش پیدا کرده بلکه خلاء‌های قانونی در این زمینه نیز برطرف شده است. تغییرات در قانون جدید اصلاحی و مصداقی است نه مبنایی، در واقع تغییرات انجام شده به معنای تحول کلی قانون مجازات نیست بلکه سعی شده ضعفها و اشکالات قانون قبلی پوشش داده شود برای همین اغلب احکام قانون قبلی با کمترین تغییرات محتوایی (نه شکلی )در قانون جدید هم وجود دارد. لذا قانون جدید تا حد زیادی نواقص قانون سابق را برطرف نموده و بدون شک نوآوری‏های بی‏ بدیلی را در نظام حقوقی ایران به وجود آورده است با این وجود هنوز هم نواقص قانون سابق به طور کامل برطرف نشده است. 

فهرست مطالب
چیده    ۱
مقدمه    ۲
کلیات تحقیق    ۶
۱- بیان مسأله    ۶
۲- پیشینه تحقیق    ۹
۳- پرسش‏های تحقیق    ۱۰
۴- اهداف تحقیق    ۱۱
۵- فرضیه‏های تحقیق    ۱۱

۱-۱مفهوم مجازات    ۱۵
۳٫جلو گیری وپیشگیری از ارتکاب جرم    ۱۶
۱-۱-۲ آسیب‏های قانون مجازات جدید    ۱۷
۱-۲ انواع مجازات    ۲۶
۱-۲-۱ مجازات‏های اصلی    ۲۶
۱-۲-۱-۱ حدود    ۲۹
۱-۲-۱-۲ قصاص    ۲۹
۱-۲-۱-۳ دیات    ۲۹
۱-۲-۱-۴ تعزیرات    ۳۰
۱-۲-۱-۵ مجازات اشخاص حقوقی    ۳۱
۱-۲-۲ مجازات‏های تکمیلی و تبعی    ۳۴
۱-۲-۲-۱ مجازات‏های تکمیلی    ۳۴
۱-۲-۲-۲ مجازات‏های تبعی    ۳۷
۱-۲-۲-۲-۱ مجازات‏های تبعی در قانون جدید    ۳۸
۱-۲-۳ درجه بندی مجازات‏ها    ۳۹
۱-۲-۴ نظامند شدن تخفیف مجازات‏ها    ۴۳
۱- ۳ تاریخچه قانون مجازات    ۴۶
۱-۴ اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‏ها در قانون جدید    ۵۰

۲- تغییرات انجام شده در تأسیسات عرفی قانون مجازات    ۵۴
۲-۱تعویق صدور حکم    ۵۴
۲-۱-۱ شرایط تعویق صدور حکم    ۵۶
۲-۱-۱-۱ تعویق در مجازات تعزیری    ۵۶
۲-۱-۱-۲مجازات‏های درجه شش تا هشت    ۵۷
۲-۱-۱-۳ وجود جهات تخفیف    ۵۷
۲-۱-۱-۴پیش‏بینی اصلاح مرتکب    ۵۸
۲-۱-۱-۵ فقدان سابقه کیفری شرط تعویق صدور حکم    ۵۸
۲-۲ مجازات‏های جایگزین حبس    ۶۱
۲-۲-۱ آزادی مشروط    ۶۳
۲-۲-۲تعلیق اجرای مجازات    ۶۸
۲-۲-۳ نظام نیمه‏آزادی    ۶۹
۲-۲-۳-۱ شرایط لازم جهت اجرای نظام نیمه آزادی    ۷۰
۲-۲-۴ مجازات‏های جایگزین حبس در قانون جدید    ۷۱
۲-۲-۴-۱ ویژگیهای جایگزین‏های حبس    ۷۲
۲-۲-۴-۱-۱ مشارکتی و اجتماعی بودن    ۷۲
۲-۲-۴-۱-۲ توافقی بودن    ۷۳
۲-۲-۴-۱-۳  قابل بازگشت بودن    ۷۳
۲-۲-۴-۱-۴ قابل تعلیق،تبدیل،تخفیف    ۷۴
۲-۲-۴-۳ محدوده اعمال جایگزینهای حبس    ۷۵
۲-۲-۴-۳-۱ موارد اجباری اعمال جایگزین‌های حبس    ۷۵
۲-۲-۴-۳-۲ موارد اختیاری اعمال جایگزین‌ حبس    ۷۶
۲-۲-۴-۳-۳ موارد غیر قابل اعمال جایگزین‌های حبس    ۷۷
۲-۲-۴-۴ انواع مجازاتهای جایگزین حبس    ۷۷
۲-۲-۴-۴ -۱ حبس خانگی(حبس الکترونیکی)    ۷۷
۲-۲-۴-۴ -۲خدمات عمومی رایگان(خدمات عامالمنفعه)    ۷۸
۲-۲-۴-۴ -۳ دوره مراقبت    ۷۹
۲-۲-۴-۴ -۴ جزای نقدی روزانه    ۸۰
۲-۲-۴-۴ -۵ محرومیت ازحقوق اجتماعی    ۸۱
۲-۲-۴-۴ -۶جزای نقدی    ۸۲
۲-۲-۵تحلیل فقهی مجازات‏های جایگزین حبس    ۸۳
۲-۲-۵-۱: ادّله قائلین به انحصار و نقد آن‏ها    ۸۴
۲-۲-۵-۱ -۱کثرت استعمال    ۸۴
۲-۲-۵-۲ استصحاب و اجرای اصل    ۸۶
۱ – اطلاقات باب تعزیر: کلمات فقها    ۸۸
۲-اطلاقات باب امر به معروف    ۹۰
۲-۲-۵-۲ اهداف مجازاتهای تعزیری    ۹۱
۲-۳ مجازات و اقدامات تأمینی و تربیتی اطفال    ۹۴
۲-۳-۲ شرایط عدم محکومیت به حد وقصاص در نوجوانان بالغ کمتر از هیجده سال    ۹۶
۲-۳-۲-۲ وجود شبهه در رشد و کمال عقلی مرتکب    ۹۷
۲-۳-۳ بررسی اعدام اطفال بالغ زیر ۱۸ سال درقانون مجازات جدید.    ۹۸
۲-۳-۳ مزایای تحولات جدید در مورد اطفال درقانون مجازات اسلامی    ۹۹
۲-۴ بررسی عوامل سقوط مجازات‏ها در قانون جدید    ۱۰۱
۲-۴-۱ مرور زمان    ۱۰۲
۲-۴-۱-۱ پذیرش مرور زمان در جرایم تعزیری    ۱۰۶
۲-۴-۱-۲ مرور زمان در حدود، قصاص و دیه وجود ندارد    ۱۰۷
۲-۴-۲ توبه مجرم    ۱۰۷
۲-۴-۲-۱ توبه در قانون مجازات جدید    ۱۰۹
۲-۴-۲-۳ توبه در فرض تکرار جرم    ۱۱۲
۲-۴-۳-۲ شبهه در شرایط جرم    ۱۱۶
۲-۴-۳-۳ شبهه در شرایط مسئولیت کیفری    ۱۱۶
۲-۴-۳-۴ اعمال قاعده درأ در حدود    ۱۱۷
۲-۵ حدود مسئولیت کیفری در قانون مجازات اسلامی جدید    ۱۲۰
۲-۵-۱ شروع به جرم    ۱۲۰
۲-۵-۳ تعدد جرم    ۱۲۴
۲-۵-۳-۲ ابتکار قانونگذار درباره جرایم تعزیری ماده ۱۳۴    ۱۲۸
۲-۵-۴ تکرار جرم در قانون جدید    ۱۳۴
۲-۵-۵ شرایط و موانع مسئولیت کیفری    ۱۳۶
۲-۵-۵-۱ اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری    ۱۳۸
۲-۵-۵-۲ موانع مسئولیت کیفری    ۱۳۹
۲-۵-۵-۱-۱ صغر سن (عدم بلوغ)    ۱۳۹
۲-۵-۵-۱-۲ جنون    ۱۴۰
۲-۵-۵-۱-۳ اکراه (اجبار)    ۱۴۲
۲-۵-۵-۱-۴ اضطرار    ۱۴۳
۲-۵-۵-۱-۵ خواب و بیهوشی    ۱۴۳
۲-۵-۵-۱-۶ مستی    ۱۴۴
۲-۵-۵-۱-۷ جهل به حکم    ۱۴۵
۲-۵-۵-۱-۸  دفاع مشروع    ۱۴۶
۲-۵-۶ ادله اثبات دعوی در قانون جدید    ۱۴۷
۲-۵-۶-۱اقرار    ۱۴۸
۲-۵-۶-۲ شهادت    ۱۴۹
۲-۵-۶-۳ قسامه    ۱۵۰
۲-۵-۶-۴ سوگند    ۱۵۲
۲-۵-۶-۵ علم قاضی ونظام ادله مورد پذیرش در قانون جدید    ۱۵۳

۳- بررسی تغییرات انجام شده در مباحث شرعی قانون مجازات جدید    ۱۵۵
۳-۱حدود    ۱۵۸
۳-۱-۱ زنا و جرم سنگسار در قانون جدید    ۱۶۰
۳-۱-۱-۱ زنا    ۱۶۰
۳-۱-۱-۲ حد زنا یا مجازات زنا    ۱۶۱
۳-۱-۱-۲-۱ مجازات اعدام    ۱۶۱
۳-۱-۱-۲-۳ مجازات شلاق    ۱۶۳
۳-۱-۱-۳ فن دفاع در پرونده های زنا برای نجات متهم و مجرمین از اعدام و سنگسار    ۱۶۵
۳-۱-۱-۳-۱ انکار پس از اقرار    ۱۶۵
۳-۱-۱-۳-۲ اعلام عدم داشتن علم به حرمت شرعی    ۱۶۵
۳-۱-۱-۳-۴ اقرار در دادگاه و نزد قاضی    ۱۶۶
۳-۱-۱-۳-۵ ادعای زوجیت و وطی به شبهه    ۱۶۶
۳-۱-۱-۳-۶ خروج از احصان    ۱۶۷
۳-۱-۲سب‏النبی    ۱۶۸
۳-۱-۲-۱ موارد عدم اجرای حکم سب‏النبی    ۱۷۰
۳-۱-۳ بغی و افسادفی‏الارض در قانون مجازات جدید    ۱۷۱
۳-۱-۳-۱ افسادفی‏الارض    ۱۷۴
۳-۱-۳-۱-۱ تعریف افسادفی‏الارض در فقه    ۱۷۴
۳-۱-۳-۱-۲ محاربه در قانون جدید    ۱۷۵
۳-۱-۳-۱-۳ نکاتی چند در خصوص افساد فی‏الارض در قانون جدید    ۱۷۶
۳-۲ قصاص    ۱۷۹
۳-۲-۱ قواعد قتل و قصاص در قانون جدید مجازات اسلامی    ۱۷۹
۳-۲-۱-۱ قصد فعل به همراه قصد نتیجه    ۱۸۱
۳-۲-۱-۲ قصد فعل بدون قصد کشتن    ۱۸۲
۳-۲-۱-۳ اهمیت آگاهی از شرایط نامتعارف قربانی    ۱۸۳
۳-۲-۲ قصاص مسلمانان و کفار در قانون سابق و قانون جدید    ۱۸۴
۳-۲-۲-۱ قصاص مسلمانان و کفار در قانون جدید    ۱۸۴
۳-۲-۳ عدم قصاص به سبب سقط جنین    ۱۸۸
۳-۲-۴-۱ احصای موارد تشخیص مهدورالدم در قانون جدید    ۱۹۱
۳-۲-۵ شناسایی ترک فعل به عنوان عنصر مادی قتل    ۱۹۱
۳-۳ دیات    ۱۹۴
۳-۳-۱ ماهیت دیه    ۱۹۶
۳-۳-۱-۱ مجازات بودن دیه    ۱۹۶
۳-۳-۱-۲ دیه راه جبران خسارت    ۱۹۷
۳-۳-۱-۳ دیه تلفیقی از مجازات و خسارت    ۱۹۸
۳-۳-۱-۴ نتایج مجازات یا خسارت بودن دیه    ۱۹۹
۳-۳-۲ دیه غیر مقدر (ارش)    ۲۰۰
۳-۳-۳ مسئول پرداخت دیه    ۲۰۱
۳-۳-۴ موجبات ضمان در دیات    ۲۰۴
۳-۳-۵ مقادیر دیه    ۲۰۷
۳-۳-۵-۱ بررسی دیه زن و مرد طبق قانون جدید مجازات اسلامی    ۲۰۹
۳-۳-۵-۱-۱حکم دیه در اسلام با توجه به تفاوت بین زن و مرد    ۲۱۰
۳-۳-۵-۱-۳پرداخت خسارت بدون لحاظ جنسیت    ۲۱۲
۳-۳-۵-۲ تغلیظ دیه    ۲۱۲

۴- نتیجه‏گیری و پیشنهادها    ۲۱۵
۴-۱ نتیجه‏گیری    ۲۱۵
۴-۲    پیشنهادها    ۲۳۳
منابع و مآخذ    ۲۳۴