مبانی نظری و پیشینه تحقیق اخلاق و اخلاق حرفه ای ۸۰ صفحه

این نوشتار نمونه فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی با عنوان مبانی نظری و پیشینه تحقیق اخلاق و اخلاق حرفه ای می باشد. در بخش اول مبانی نظری اخلاق و اخلاق حرفه ای تشریح می شود و در بخش دوم پیشینه تحقیق اخلاق و اخلاق حرفه ای در پژوهش های داخلی و خارجی بررسی می شود.

تعربف مفهومی اخلاق:اخلاق عبارت است  از، یک سلسله خصلت ها و سجایا و ملکات اکتسابی که بشر آن ها را  به‌عنوان اصل اخلاقی  می پذیرد. یا به‌عبارت‌دیگر، قالب روحی برای انسان که روح انسان در آن قالب و در آن کادر و طبق آن طرح و نقشه ساخته می شود (مطهری، ۱۳۸۵).  تعربف مفهومی اخلاق حرفه ای: اخلاق حرفه ای در ساده ترین تعریف عبارت است از: اصول و معیار هایی که رفتار قابل‌قبول یا پسندیده را در یک حرفه تبیین می کند (علمی، ۱۳۸۷). به‌عبارت‌دیگر، اخلاق حرفه ای را رشته ای از علم اخلاق دانسته اند که روابط شغلی را موردمطالعه و بررسی قرار می دهد (شعاری نژاد،۱۳۶۴ :۶۷).

اخلاق، جمع خُلق و در لغت دارای دو معناست؛ برخی اخلاق را به معنای نیرو و سرشت باطنی دانسته اند که برای انسان، تنها با دیده بصیرت و غیر ظاهر قابل درک باشد، در برابر خَلق که به شکل و صورت محسوس و قابل درک با چشم ظاهر گفته می شود، برخی دیگر خُلق را به معنای صفت نفسانی راسخ می دانند که انسان، افعال متناسب با آن را، بی درنگ انجام می دهد؛ مانند شجاعت. کسی که دارای خُلق شجاعت است در رویارویی با دشمن تردیدی به خود راه نمی دهد (شریفی، ۱۳۸۹). بر اساس مکتب الهام بخش اسلام، علم اخلاق، پاک ساختن نفس از صفات ناپسند و آراستن آن به ملکات جمیله است، که از آن به تهذیب اخلاق تعبیر می شود.

در متون غربی،از واژه هایی مانند Ethics و Moral استفاده شده است. در فرهنگ لغت وبستر  Moral را به عناوینی مانند اصول مربوط به‌درستی و نادرستی رفتار و تبعیت از  استانداردهای رفتار درست تعریف کرده است. با رجوع به سایر منابع، ازجمله فرهنگ آکسفورد و تحقیقات موجود، چنین استنباط می شود که Moral فضایل و رذایل اخلاقی را معرفی می‌کند و  Ethic همان علم اخلاق است و رابطه تنگاتنگی با فلسفه اخلاق دارد. به‌طورکلی، با جمع‌بندی تعاریف موجود در زمینه اخلاق، آن‌طور که نقیب زاده (۱۴-۱۶) مطرح کرده است می توان گفت: آن گاه که آدمی از بایدها و نبایدهایی که بیشتر به‌صورت روا و ناروا، پسندیده و ناپسندیده عرضه می شوند، فراتر رود و به بازشناسی نیک از بد برسد، و این شناخت ارزش نیک، او را به کردار شایسته برانگیزد، به قلمرو اخلاق رسیده و در راه انسان شدن گام نهاده است ( نقیب زاده به نقل از حقیقت، ۱۳۸۹: ۱۰۹).

در مبحث اخلاق حرفه ای، سخن از مجموعه ای از گزاره های اخلاقی و باید ها و نباید هایی است که مخاطب اصلی آن در درجه اول به حرفه  مندان یک رشته و در ارتباط با مسئولیت های حرفه ای آنان است. علم اخلاق قرن ها قبل از میلاد مسیح در مشاغل و حرف گوناگون وجود داشته است. اما تاریخ تدوین اولین اصول اخلاق حرفه ای به حدود سیصد سال پیش از میلاد بر می گردد که متعلق به حرفه پزشکی می باشد و به سوگند نامه بقراط برمی گردد، که در آن وظایف و مسئولیت های اخلاقی پزشکان مشخص‌شده بود. برخلاف نظام های اخلاقی گذشته همچون نظام ارسطویی که در آن ها اخلاق امری درونی و شخصی تلقی می شد، امروزه مسئولیت های اخلاقی از این امر فراتر رفته و به حیطه مناسبات بین فردی، سازمانی و گروهی کشیده شده و در طیفی از مسئولیت های فردی- شخصی تا مسئولیت های فردی- شغلی و نیز مسئولیت های سازمانی گسترده شده است. چنین تحولی را انقلاب کپرنیکی در اخلاق نامیده اند (قراملکی، ۱۳۸۲)؛ که نقطه عطفی در پیشینه مکاتب اخلاقی است. نتیجه چنین دیدگاه هایی، پیدایش مفهوم اخلاق کاربردی است که اخلاق حرفه ای یکی از اقسام آن است. 

بنابراین خاستگاه مفهوم اخلاق حرفه ای، از این دیدگاه سرچشمه می گیرد که اخلاق فراتر از مجموعه ای از مسئولیت های فردی و شخصی است. به‌عبارت‌دیگر نظریه پردازان و حرفه مندانی که مایل به بحث در مورد اخلاق  حرفه ای اند، بیش تر مفهوم حرفه را پذیرفته اند و به‌طور ضمنی تائید نموده اند که حوزه عملی و نظری رشته  آنان قابلیت تبدیل‌شدن به یک حرفه را دارا است. برای پی بردن به پیوند ناگسستنی مفهوم حرفه بااخلاق کافی است به پیشینه ی پیدایش اصطلاح حرفه در سده های شانزدهم و هفدهم میلادی اوج دوران اصلاح‌طلبی دینی مراجعه شود. در دوران اصلاح‌طلبی دینی، اصطلاح حرفه با این گزاره شکل‌گرفته که تحقق حرفه  هر فرد، عالی-ترین شکل فعالیت اخلاقی است. به عبارت روشن تر، حرفه در بدو پیدایش اش، از دیدگاه کسانی چون لوتر مبارز سرسخت و سرسلسله کوشش های اصلاح‌طلبانه دینی در اروپا  به‌عنوان توجیهی اخلاقی از فعالیت دنیوی به‌کاررفته است. این بدان معناست که از آغاز، حرفه با مفهوم اخلاق عجین بوده و پذیرش مفهوم حرفه به معنای پذیرش خودبه‌خودی اخلاق-حرفه ای است. چنین پیشینه ای در تعاریف امروزین از حرفه، انعکاس قدرتمندی دارد، و همواره اخلاق، یک رکن اساسی در تعاریف معتبر ارائه‌شده از مفهوم حرفه بوده است (وبر، ۱۳۷۱ : ۷۵). 

فهرست مطالب 

فصل دوم پایان نامه چارچوب نظری و پیشینه پژوهش اخلاق و اخلاق حرفه ای

۱-۴- تعاریف مفهومی واژه ها و اصطلاحات    12
۱-۴-۱- اخلاق:    12
۱-۴-۲ – اخلاق حرفه ای    12
۱-۴-۳- مشاوره    13

فصل دوم: بررسی دیدگاه صاحبنظران و پیشینه پژوهش
۲-۱- مبانی نظری    16
۲-۱-۱-  مقدمه    16
۲-۱-۲-  رویکردهای عمده در فلسفه اخلاق    16
۲-۱-۳- دیدگاه صاحبنظران    21
۲-۱-۴-  تاریخچه حرفه ای گری    37
۲-۱-۵-  تاریخچه اخلاق حرفهای    40
۲-۱-۶- عوامل پایه ای اخلاق حرفهای    41
۲-۱-۷-  اخلاق حرفه ای از دیدگاه آموزه های اسلامی    42
۲-۱-۸-  ملاک نهایی اخلاق حرفه ای از دیدگاه اسلام    43
۲-۱-۹- تاریخچه اخلاق حرفه‌ای مشاوران    45
۲-۱-۱۰-  اصول اخلاق حرفه ای مشاوران و روانشناسان    46

پژوهش های پیشین    49
۲-۲-۱-  پژوهش های داخلی    49
۲-۲-۲-   پژوهش های خارجی    53
۲-۳- پرسش های پژوهش    56
۲-۳-۱-  بخش کیفی    56
۲-۳-۲-  بخش کمی    56

منابع